خبرنامه خلیج فارس تازه ترین مقالات و اخبار سیاسی، فرهنگی، هنری و اقتصادی
همکاری نظامی ایران با آمریکا بمنظور مقابله با بحران عراق که موضوع آن از سوی حسن روحانی در تهران مطرح و با استقبال محتاطانه دولت آمریکا روبرو شده، در صورت تحقق یافتن، رویارویی نیروهای شیعه– سنی در عراق را تشدید و بحران امنیتی کنونی در آن کشور را عمیقتر خواهد ساخت؛ تحولی که میتواند بجای حفظ یکپارچگی، تقسیم سیاسی عراق را بدنبال آورد.
سناتور بانفوذ آمریکایی جان مکین از حزب جمهوریخواه، نیز ضمن انتقاد از سیاستهای اوباما در عراق، و در تقابل آشکار با نظر سناتور لندزی گراهام، که موافق همکاری آمریکا با جمهوری اسلامی برای مقابله با نیروهای «داعش» است، حضور نظامی ایران در عراق را زیانبار خوانده است. دو سناتور یاد شده نسبت به تحولات سیاست خارجی مرتبط با آمریکا معمولا مواضع مشابهی اتخاذ میکنند.
روز شنبه ۱۴ ماه ژوئن، جواد ظریف ضمن گفتگوی تلفنی با ویلیام هیگ وزیر خارجه بریتانیا پیرامون بازگشایی سفارت لندن در تهران مراتب آمادگی و اشتیاق جمهوری اسلامی برای همکاری با آمریکا ( و غرب) در عراق را نیز با وی در میان گذاشت و روز بعد بمنظور انجام گفتگوهای گسترده تر و تشریح وجوه همکاری و ظرفیتهای ایران در این زمینه، همراه هیات مذاکره کنند گان اتمی ایران راهی وین شد.
در وین، طرف اصلی گفتگو با ظریف، ویلیام برنز معاون سیاسی کار کشته وزارت خارجه آمریکا بود که پیشتر مذاکرات محرمانه با ایران را هدایت کرده است. به این ترتیب، طی سه روز تعیین شده برای انجام مذاکرات اتمی ایران و گروه ۱+۵، وین میزبان گفتگوهای غیر رسمی دیگری بود که هدف آن تعیین خطوط همکاری های محتمل نظامی/امنیتی آمریکا و ایران در عراق است.
نیروهای دولت اسلامی عراق و شامات ( داعش) بعد از تصرف آسان موصل، دومین شهر بزرگ عراق، بغداد پایتخت آن کشور را مورد تهدید جدی قرار داده اند. اکثریت ساکنین بغداد را شیعیان تشکیل میدهند و در صورت تسلط اسلام گرایان افراطی داعش بر آن شهر، وضعیت امنیت ساکنان شهر بسیار خطرناک خواهد شد.
کشور همسایه عراق که موجودیت آن در شکل کنونی محصول سیاستهای استعماری بریتانیا و تحمیل تقسیمات سیاسی جغرافیایی مصنوعی بر منطقه است، طی ۴۰ سال گذشته سنگین ترین هزینه های امنیتی، نظامی و اقتصادی را علیه ایران تحمیل کرده است.
طی سالهای پیش از انقلاب سال ۵۷ نا آرامی های کردستان عراق آرامش در مناطق غربی ایران را مختل میساخت و نفوذ اتحاد شوروی سابق در دولت های بعثی عراق و تجهیز نظامی آن کشور، هزینه کردن دفاعی ایران برای حفظ توازن قوا در منطقه را بالا برده بود.
بعد از به قدرت رسیدن رژیم انقلابی/اسلامی در ایران و به تحلیل بردن ظرفیتهای دفاعی کشور، نیروهای نظامی عراق به ایران تاختند. جنگ هشت ساله ضمن تخریب پنج استان و تحمیل صدها میلیارد دلار زیان، قریب به یک میلیون کشته و زخمی در کشور باقی گذاشت.
از زمان هجوم نظامی آمریکا بر عراق در سال ۲۰۰۳ و سقوط حکومت صدام تاکنون، جمهوری اسلامی در عین حال که دریافت غرامت جنگ از عراق را عملا نادیده گرفته، برای بروی کار آمدن و حفظ یک دولت شیعه در بغداد، ایران را در تقابل و دشمنی با دیگر کشورهای عرب منطقه قرار داده است در حالی که دولت شیعه عرب همسایه هرگز در جهت منافع ایران گامی بر نداشته. نمونه ای از رفتارهای غیر دوستانه نوری مالکی در مقابل سخاوتمندی های جمهوری اسلامی، پس از اعمال تحریمهای آمریکا و اروپا علیه ایران ظاهر شد که طی آن دولت عراق با عجله بازارهای نفتی ایران در آسیا را اشغال کرد و همزمان ظرفیت های استخراج نفت از میدانهای مشترک با ایران را نیز افزایش داد.
دولت عراق در زمان حکومت صدام همواره مدعی مالکیت ایران بر جزایر سه گانه ابوموسی و تنب ها در خلیج فارس بوده و بعد از بروی کار آمدن دولت شیعه در بغداد نیز در این نگاه تغییر جدی صورت نگرفته است.
حد اقل هزینه های بحران امنیتی جاری در عراق که شکل گرفتن آن تا حدود زیادی محصول اصرار تهران در انحصار قدرت توسط دولت شیعه مذهب نوری مالکی و انکار حقوق اقلیتهای قومی و مذهبی آن کشور است، زیر سایه قرار دادن مذاکرات اتمی است که دولت روحانی خروج اقتصادی ایران از رکود را در گروه موفقیت آن قرار داده است. با شدت گرفتن بحران امنیتی در عراق، مذاکرات اتمی ایران با گروه ۵+۱ تا حدود زیادی در سایه قرار گرفته است.
جمهوری اسلامی با صرف هزینه ای کلان در تقویت پایگاه قدرت شیعیان لبنان نقش موثری داشته است. خودداری از حمله نظامی آمریکا علیه اسد، در مقابل واگذاری سلاحهای شیمیایی آن کشور، همزمان با افزایش تلاشهای نظامی تهران و شیعیان لبنان در سوریه به نفع رژیم بشار اسد، دامنه حضور نظامی جمهوری اسلامی در منطقه، و به همان نسبت تعهدات و هزینه های آنرا بالا برده است.
با تصرف شهر موصل توسط نیروهای داعش و حرکت افراطی های مسلح سنی بسوی بغداد واکنش فوری تهران یافتن راهی برای مداخله نظامی در عراق بمنظور حفظ دولت شیعه نوری مالکی در آن کشور بود.
در نگاه جمهوری اسلامی، دولت آمریکا همانطور که در سوریه حفظ اسد را بر تسلط اسلام گرایان افراطی ترجیح داد در عراق نیز حمایت از دولت مالکی را بمنظور پیشگیری از تسلط اسلام گرایان سنی بر بغداد در دستور کار قرار میدهد و بر اساس این ارزیابی، آماده همکاری با تهران برای متوقف ساختن حرکت داعش بسوی بغداد خواهد شد.
پیچیدگی های بحران امنیتی کنونی در عراق بمراتب بیشتر از آنست که در سوریه تجربه شده. وجود سه منطقه نفوذ عمده شیعه، سنی و کرد در آن کشور، وجود دریای بزرگی از نفت که طی شش سال اخیر دهها میلیارد دلار سرمایه خارجی را بخود جذب کرده، در کنار منافع کلان کشور های و شرکتهای فرا منطقه ای و همچنین حساسیت های کشور های عرب و غیر عرب همسایه ( ترکیه) ،حفظ تمامیت عراق در شکل کنونی را فوق العاده دشوار و ( و در صورت امکان پذیر بودن) بسیار پر هزینه ساخته است.
مداخله نظامی جمهوری اسلامی در عراق بمنظور حفظ دولت شیعه در آن کشور، که بنا بر شواهد متعدد هم اکنون آغاز گردیده، حتی در صورت مشارکت و همراهی آمریکا، به هیچ وجه به تجدید وضعیت سیاسی پیش از سقوط موصل در آن کشور منتهی نخواهد شد. در صورت پیشگیری از سقوط بغداد بدست داعش، تقسیم عراق به سه منطقه تسلط کردها، سنی ها و شیعیان عملگرایانه ترین نتیجه ای است که در ادامه تحولات امنیتی کنونی در عراق میتوان انتظار داشت و نه بازگرداندن تسلط دولت نوری مالکی بر سراسر کشور.
در میان مدت، مداخله نظامی جمهوری اسلامی در عراق، با در نظر گرفتن هزینه های جاری مدیریت شیعیان در جنوب لبنان و کمک به اداره دولت ورشکسته اسد در سوریه، به تحلیل بیشتر توان نظام حاکم بر ایران خواهد انجامید؛ تجربه ای که در اندازه هایی بزرگتر، به فروپاشی اتحاد شوروی سابق در انتهای دهه هشتاد منجر شد.
