هنوز دو روزی از طنین صدای پرطمطراق روحانی رئیس جمهور در نمایش ۲۲ بهمن درمیدان آزادی که اسامی موشکهای ساخت سپاه را به عنوان افتخارات ملی و شکست امریکا از حکومت اسلامی به رخ جهانیان میکشید و به دنبال آن انتشار بیانیه آقای خامنه ای بنام ” گام دوم انقلاب” که از پیروزیها و ناکامیهای چهار دهه گذشته سخن گفته و امید پیشرفت و توسعه در آینده را به ملت شهید پروربشارت میداد نگذشته بود که موشک مخرب جهش نرخ دلار در خیابان فردوسی و در میان صرافیها فرود آمد.
پیش از این با توجه به استعفای ولی الله سیف از ریاست کل بانک مرکزی که بیشتر نقش یک کارگزار بی قدرت را ایفا میکرد تا یک رئیس بانک مرکزی پرقدرت و آمدن همتی بجای او، چنین انتظار میرفت که با توجه به سوابق کاری او تحولی در کار بانک مرکزی ایجاد شود و امیدواریهایی هرچند کاذب پدید آید که برای چند هفته ای چنین شد و حرکت صعودی نرخ ارز که چند ماهی بازار را به شدت متلاتم کرده بود متوقف گردیده، نرخ دلار از هفده هزار تومان تا حدود یازده هزار تومان تنزل یافت. ولی اکنون با داغ شدن مجدد بازار ارز چنین به نظر میرسد که باستی در انتظار جهش مجدد نرخ ارز در مقابل کاهش ارزش پول ملی بود و ماه عسل همتی را پایان یافته تلقی کرد.
اینکه بار دیگر در دولت روحانی ماجرای بازار سیاه ارز تکرار شده اتفاق غیرمترقبه ای به شمار نمیرود، زیرا بازی با ارز جریانی است که از ایتدای انقلاب تاکنون در تمام دولتها کما بیش تجربه شده است. منتها این بار در دولت روحانی از آنجایی که اقتصاد مملکت با وضعیتی پیچیده تر از گذشته مواجه گردیده، چون جهش غیر قابل کنترل قیمت کالاهای مصرفی درجامعه که بعضا از مرز ۱۰۰% هم تجاوز کرده مزید بر علت شده است . بطوریکه افزایش قیمت کالاهایی مانند خودرو، مسکن، لوازم خانگی، مواد مصرفی و غذایی به ویژه گوشت ، مرغ ، تخم مرغ، گوجه فرنگی به گونه ای روزمره درحال افزایش بوده و به مسئله اصلی و روزمره مردم تبدیل شده است. شدت افزایش قیمتها به قدری است که نارضایتی عموم از فقیر و غنی را برانگیخته و صدای اعتراضات مردمی بصورت تظاهرات برعلیه حکومت و دولت به خیابانها کشانده شده است.
پاسخ در مقابل این سوال که آیا این گرانی افسار گسیخته پیش آمده مستقیما با نرخ ارز گره خورده است یاخیر مثبت میباشد. زیرا تحریمهای اقتصادی سختگیرانه امریکا که دایره آن روز به روز تنگ تر میشود بدون تردید سیستم بانکی و تجارت خارجی را با بحران جدی مواجه کرده است. وقوع نوسانات ارزی پیش از این هم بارها اتفاق افتاده بود که هرچند بسیار زیانبار مینمود، ولی حکومت و جامعه را این چنین دچار نگرانی نمیکرد. دلیل آن هم حمایت قدرتمند درآمد ارزی حاصل از صدور نفت بود که سبب میشد تا دولت بتواند با کنترل قیمت مواد اولیه برای کالاهای تولید داخل و واردات کالاهای مصرفی ضربات افزایس قیمت گرفته شده و کمتر بر مصرف کننده تحمیل گردد. در حالیکه اکنون به علت هزینه ارزی بسیار بالای رژیم در خارج از کشور و کاهش درآمد نفتی ناشی از تحریمها و افزایش نرخ ارز مستقیما بصورت گرانی مایحتاج زندگی بر سر سفره های مردم نمودار شده است.
در یک چنین بلبشوی تجاری که فروپاشی اقتصادی را تقریبا اجتناب ناپذیر کرده است، آنچه که بیش از هر چیز به چشم میخورد و به شدت نگران کننده است سردرگمی دولت است که در جهت مقابله با وضع موجود هیچگونه برنامه اجرایی در دستور کار خود ندارد. تا آنجا که در یک چنین حالت بلا تکلیفی ناگهان مشاهده میشود که دولت با دور زدن بانک مرکزی بزرگترین خطا درسیاست پولی را مرتکب شده و نرخ ارز را بطور دستوری ۴۲۰۰ تومان تعیین میکند. عملی که اقتصاد کشور را رسما وارد فضای چند نرخی شدن ارز و باز کردن درب بهشت به روی رانتخواران و باندهای مافیایی کرده است.
در این اقتصاد به شدت فاسد رانتی که چند گروه مافیایی تجارت کشور را درکنترل خود دارد، وجود چنین دولت ضعیف و آلوده به فساد نه تنها قادر به راهگشایی نخواهد بود، بلکه خود عامل اغتشاش، سردرگمی بیشتر و جاده صافکن مافیای حکومتی خواهد بود. یک مورد مشخص در این رابطه همین بحران گوشت که این روزها جامعه را به هم ریخته است میباشد. اینکه چرا وضعیت گوشت این چنین بحرانی شده بدون تردید به ارز ۴۲۰۰ تومانی مربوط میشود. در چند ماه گذشته تفاوت ایجاد شده بین نرخ ارز دولتی و آزاد سبب گردید تا بسیاری از گوسفندان مولد برای فروش به نرخ دلار آزاد به خارج ازکشور قاچاق شود. فقدان این گوسفندان که سالانه بطور متوسط ۳تا ۴ بره را روانه سلاخ خانه میکردند باعث شد تا ظرفیت تولید به شدت افت کند، ضمن آنکه واردات هم با ارز آزاد صورت گیرد. نتیجه این خطای دولت آن شد که امروز جامعه مواجه با گوشت کیلویی ۱۲۰ هزار تومان گردد. این مثال در مورد سایر مواد غذایی مانند میوه ، تره بار ، لبنیات و حتا لوازم خانگی و آرایشی و غیره هم صادق است. یعنی بی برنامگی دولت در اداره توزیع کالا سبب گردیده تا بازار از کنترل خارج شده و در اختیار سودجویان قرار گیرد.
اینکه تصور شود که بلبشوی ارزی حاکم بر کشورساخته و پرداخته دلالان و بورس بازان حرفه ای است نمیتواند چیزی جز دادن آدرس عوضی و راه گم کردن معنا دهد. عوامل شکل دهنده به بحران ارزی موجود را بایستی در درون حکومت جستجو کرد. زیرا که بخش خصوصی مستقل از دولت ضعیف تر و ذلیل تر از آن است که بتواند چنین بازی بزرگی را در وضعیت به شدت امنیتی موجود مدیریت کند. ضمن آنکه اصولا بضاعت خرید ارز توسط این بخش خصوصی از حد داشتن مختصر پس انداز ارزی برای روز مبادا، خرج تحصیل فرزندان، درمان پزشکی و مسافرت تفریحی تجاوز نمیکند. حتا آن گروه از تجار در سطح متوسط که در بخش واردات فعال هستند نیز آنچنان بالا نیست که بتواند تاثیر گذار باشد. بطوریکه شاید نیاز ارزی این دو گروه در مجموع از ۳۰ درصد معاملات ارزی کشور تجاوز نکند. این جماعت نه امکانات مالی برای راه اندازی بازار سیاه ارز در اشل های بالا را دارند، نه قدرت امنیتی و قضایی در حمایت از خود را در اختیار دارند و نه دستشان به منابع ارزی که در کنترل بانک مرکزی است میرسد.
از اینرو تنها عواملی پر نفوذ در درون حکومت هستند که قادرند ورای دولت عمل کنند، تا آنجا که حتا فعالیتهای بانک مرکزی را هم کنترل نمایند و به آن جهت دهند. در راس این عوامل بخش اقتصادی سپاه با مالکیت بر بیش از صد شرکت نقش اول را دارد. پس از آن ستاد اجرایی فرمان امام با صدمیلیارد دلار سرمایه، بنیاد مستضعفان، بنیاد شهید، سازمان اوقاف ، آستان قدس رضوی و سازمان حج و زیارت که مستقیم و غیر مستقیم تحت امر ولی فقیه میباشند را میتوان نام برد. این نهادها بیش از ۶۰ درصد منابع مالی کشور را در کنترل خود دارند. به عبارت دیگر بخش اعظم از ۱.۶ تریلیون تومان نقدینگی رایج در کشور در کنترل این مجموعه است. از اینرو این تصور که دولت و بانک مرکزی مسئولیت مالی و پولی کشوررا برعهده دارند چندان با واقعیت وفق نمیدهد. مراکز فوق هراز چندگاهی مجبورند به دلائلی ارقامی نجومی از ریال دراختیار خود را به ارز تبدیل کنند که سبب میگردد تا فضا را به نفع خود تغییردهند. طبیعتا در این بازی مخرب و ضد منافع ملی بانکهای خصوصی نقش مهمی دارند، ضمن آنکه باندهای مافیایی حقیقی هم مانند عسگراولادی ها، خاموشی ها، صدر هاشمی ها، نعمت زاده ها، علیزاده ها، صادق محصولی ها رفیق دوست ها نیز نقش پر رنگی دارند.
موارد فعالیت این نهادها تنها به فعل و انفعالات در بازار ارز خلاصه نمیشود و مشگل گرانی پیش آمده و افزایش روزمره قیمتها نیز به فعالیتهای پشت پرده همین جماعت مربوط میشود. مورد مشخص در این رابطه بازار خودرو و مسکن میباشد که جامعه به عنوان مصرف کننده ای بی قدرت، اسیر باند مافیایی شده است. تا آنجا که به عنوان مثال قیمت پراید را به ۴۵ میلیون تومان رسانده و در بازار ملک صحبت از ۹۰ درصد افزایش قیمت میشود . این افزایش موشکوار قیمت پراید در بازار خودرو هرچند که ظاهرا حاصل نوسانات ارزی به شمار میرود، ولی همگان میدانند که این گرانی بی منطق بدون فشار مافیای قدرت و ثروت و دریافت چراغ سبز دولت میسر نمیشد. در این میان حتا چنین شایع است که برای لوث کردن موضوع ارز و گرانی استیضاح روحانی را پیش کشیده شده تا در صورت وخیمتر شدن اوضاع او را فدا کنند.
یکی دیگرازآثار برون آمده از بحران ارزی متهم کردن دولت به گرانفروشی ارز برای تامین بخشی از کسری بودجه میباشد. درجامعه چنین شایع است که دولت برای تامین هزینه های اضافی به ویژه در ماه های پایانی سال بازار سیاه ارز را راه میاندازد تا بدین ترتیب بتواند ریال بیشتری بدست آورد . این شیوه پولسازی هرچند که در دستور کار همه دولتهای بعد از انقلاب قرار داشته و بعضا به آن عمل شده، ولی از آنجایی که این خود عوارض زیانباری را به دنبال دارد لذا دولتها زیاد مایل به انجام آن نیستند. از اینرو در این مورد هم بایستی دست مجموعه قدرت و ثروت را در جیب دولت جستجو کرد. خلاصه کلام اینکه یک جماعت چند صدنفره به ظاهر ذوب شده در ولایت، با تکیه بر قدرت مطلق ولی فقیه و تفنگ دارانش واختیارات گسترده و داشتن چند هزار ابواب جمعی مزد بگیر منافع ملی کشوری به وسعت ایران را با ۸۰ میلیون نفر جمعیت به غنیمت گرفته است.
از اینرو پیش آمدن سیاست ضد حکومت اسلامی امریکا و به اجرا گذاردن تحریمهای اقتصادی فرصت جدیدی دراختیار این باندهای مافیایی بی وطن قرار گرفته تا بار دیگر از آب گل آلود ماهی گیرند. بنابراین امیدواری برای آیجاد آرامش در بازار ارز و توقف افزایش قیمتها غیر محتمل است. بلکه بایستی منتظر آن بود که وضعیت اقتصادی کشور از این که هست وخیمتر گردد و وارد فاز فروپاشی شود. در این رابطه انحلال پنج بانک متعلق به سپاه که ظاهرا نام ادغام به آن داده اند و کسری عظیم بودجه دولت مقدمه ای است برای فروپاشی.
نویسنده: احمد علی خداداده
پیشگفتار وپانوشت ها: ناصر مهاجز- اسد سیف
طرح روی جلد وبرگ آرائی: بنفشه مسعودی
تاربخ انتشار: تابستان ۱۳۹۵
ناشر: نشرنقطه
این رمان خواندنی و پرمحتوا با چنین پیام کوتاه: «به باقرمؤمنی که این رمان را بازیافت» آغاز می شود. پیام نشان می دهد که یابنده ی اثرباقرمؤمنی ست. پژوهشگر ونویسنده ای صادق که حضور و قلم ستودنی اش جای سپاس فراوان دارد، به ویژه درادبیات تبعید.
درپس سپاس و تصویری درجامه ی مرسوم زمان از نویسنده، عنوان:
احمدعلی خداده دینوری
زندگینامه نویسنده نشان می دهد که نویسنده این اثر: به سال ۶۲/ ۱۲۶۱خورشیدی درآبادی شیرخان دینورچشم به جهان گشوده. دینور:
از«دهستان های چهارگانه ی بخش صحنه شهرستان کرمانشاهان ونشیمن گاه ایل لک – زبان جلیلوند، ازاقدم ملل کُرد» است.
به روایت هردوپژوهشگر: ازمادرش هیچ نمی دانند. «اما پدرش خدادادخان از زمین داران آن سامان و گویا از تعصب مذهبی بری بود واهل تساهل دوتن از پسرانش جعفرخان و ابراهیم خان تحت تأثیر یک مُبلّغ بهائی به بهائیت گرویدند». پدر فرهنگ دوست و اهل فضل باپنج پسر و یک دختر : «یگانه دخترش را واداشت که افزون برزبان مادری شان کُردی، خواندن و نوشتن فارسی بیاموزند نزد ملای ده.» با استخدام معلم فرانسه دخترش طوطی خانم وپسرانش با ادبیات فرانسه آشنا می شوند.
درآخرین سال های سلطنت ناصرالدین شاه خانواده از زادگاه شان به کرماشاه نقل مکان می کنند. کرمانشاه آن زمان :
«باقریب ۵۰ هراز نفر جمعیت درمیان مجموعه ای ازایلات کُرد مانند: کلهر، گوران، زنگنه، زند و کلیایی . . . ازنقاط معتبرتجاری ومراکزمهم غرب کشوربود ومحیط مناسبی برای حرکت های نو، چون جنبش های اسلاح طلبی مشروطیت».
درهمان دوران است که مشروطه خواهان کرمانشاه، با روزنامه قانون ملکم خان (ناطم الدوله) که در لندن چاپ می شد و:«نامجاز به ایران می رسد و دورازچشم مآموران خفیه ی دارالحکومه میان تجدد خواهان وجوانان نوجو دست به دست می گشت واندیشه ی ترقی را بارور می کرد».
راویان، اززمینه های شکل گیری «روزسیاه کارگر» می گویند و آشنایی احمدعلی خداداده باجنبش ها وحرکت های نوپا و، پیشگامان دگرگونی های اجتماعی مانند:
«انجمن آدمیت و انجمن حقوق کرمانشاه که به سال ۱۲۸۸خورشیدی پا گرفتند، پیوند داشت و بنیانگذارآن سلیمان میرزا اسکندری را می شناخت».
هو وجنجال ملایان واپسگرای کرمانشاه که:«سلیمان میرزا واخوان آدمیت را “طایفه ی ظاله ی مضله ی بابیه”» می خواندند، سبب سرخوردگی و فروکش تب مشروطه خواهی خداداده می شود.
هدر رفتن مبارزات و آرمان های مشروطه خواهی، ماندگاری سنت استبداد و تن دادن بخشی ازمردم به تداوم آن، خداداده را واداشت تا به انگیزه ی :«بازنگری تاریخ سرزمینش بنشست».
او که مسلمانی معتقد بود و به سنن اسلامی باور داشت و«نوزایی میهن را ازرهگذر پیوند آئین های ایران باستان به ره آوردهای مدرنیته ی اروپا ممکن دانست».
راویان، با اشاره ای گذرا به حوادث جنگ اول جهانی، اشغال خاک ایران، انحلال دوره ی سوم مجلس شوای ملی ایران، تشکیل دولت ناپایدار درکرمانشاه به ریاست نظام السلطنه مافی و . . . اندوخته های تجربی خداداده و دگرگونی های اجتماعی فرهنگی و رویدادهای منطقه را یادآور می شوند.
پس ازانقلاب ۱۹۱۷ روسیه وفروپاشی تزار و پیشامد کودتای ۱۲۹۹ خداداده نیزهمراه با گروه تجدد خواهوان به فعالیت پرداخت. دراین مدت نگارش جلد اول رمان نیز به پایان می رسد. برافتادن قاجار و برآمدن پهلوی :
«همزمان با تاجگذاری رضاشاه پهلوی (۴ اردیبهشت ۱۳۰۵) که جلد اول روزگارسیاه کارگربه چاپ رسید. کتاب را مطبعه ی شرکت سعادت کرمانشاه منتشر می کند که نوپا بود و نوگرا وپشتیبان حقوق زنان. پیش از انتشار جلد دوم رمان، خداداه کتابی در دستورزبان فارسی نوشت و نیزقصیده ای درمدح داریوش هخامنشی سرود به سبک شاهنامه فردوسی و بربنیاد کتیبه های بیستون. درآغاز آن قصیده ی بلند، ما را ازدفتر دستور زبان فارسی ای که نگاشته آگاه ساخت:
بجز چند تآلیف در روزگار نماند زمن بینوا یادگار
یکی روزگارسیه کارگر دگردفتری پارسی سربسر»
کلیشه ی کتاب : « گرامی تاریخچه داریوش تآلیف میرزا احمدخان خداداده مطبعه شرافت احمدی و روزنامه بیستون شماره ی ۲۷، ۱۰ اردیبهشت ۱۳۲۶ با عناوین مختلف، یادآوری بجاییست که بخشی از تلاش های فرهنگی درگذشتگان را توضیح می دهد.
بعدازشهریور۲۰«با پاگرفتن حزب توده ایران بازنام وسیمای اسم خداداده درجامعه مدنی پدیدارگشت»
ازفعالیت های سیاسی فرهنگی خداداده دراین دوران به نیکی یاد شده است.
این نویسنده دلسوزدهقانان وکارگران، درسال ۱۳۳۴دراثرسکته فوت می کند و درقم درحرم معصومه به خاک سیرده می شود.
دومین نگارش پژوهشگران درمعرفی نویسنده رمان، عنوان:
نخستین رمان ادبیات کارگری ایران
این رمان درسال ۱۳۰۵ درکرمانشاه چاپ ومنتشر شده. نویسنده ضمن معرفی خود، که کُرد دینوری است وتحصیلات ابتدایی را درگوشۀ بیابان ها نزد ملاهای نادان روستاهای منطقه گذرانده و سپس با دل پُردرد انگیزه ی نگارش کتاب را توضیح می دهد:
«ظاهرا رمان وافسانه و باطنا تمام حقایق وصدق ورسمانه است تاکنون کتابی که مجموعه ی زندگی یک نفردهگان صحرائی مشروحا باشد دیده نشده، برخلاف ازهرمتمولی ازشهریاران ووزراء وامیران و صاحبان ثروت هزاران راست و دروغ ساخته وپرداخته ومجله ها منتشر نموداند»
درنهایت فروتنی از آرایش کلام عذرخواهی می کند: «دربیان و خوبی کلام معذورم».
پنداری، روایتگری آگاه وامین تاریخ سیاه استبداد کهن وسایه های تباهی وظلم وستم جباران حاکم را نشان گرفته و نشتر می زند براندوه دل نسل های مسخ شده در سرزمین نفرین شده ها برای بیداری!
دربستر روایت های تلخ ازحمل جنازه ها و استخوان های کهنه به عراق می گوید که اگر بازمانده ها وصیت درگذشته ها را عمل نکنند و جنازه را به کربلا نفرستند خود راگناهکار می دانند:
« نمی خواهم شرح دهم که چقدر رسوایی و بی احترامی به این مردگان می شود تا کسی نبیند نمی داند . . . ».
بختیار که شخصیت و روایتگر اصلی رمان است، نیمه شب دویابو را دیده که که استخوان های مرده ها را می خوردند.
دربرآمدن مشروطه و درگذشت مظفرالدین شاه که مقارن با روزهای برگشتن نویسنده از زیارت کربلا ست، به دگرگونی های اجتماعی در کرمانشاه اشاره می کند:
« میخواهند بدانند مشروطه چیست؟ یعضی می گفتند مشزوطه یعنی شریعت پیغمبز که تمام مردم را مثل هم با آنها رفتار نمایند فرق بین شاه و گدا نباشد. بعضی ها می گفتند یعنی خرابی و ویرانی و بابی [گری]».
بختیار، که برگردانی ازنام وشخصیت نویسنده دراین اثراست، با مطالعه روزنامه های صور اسرافیل و حبل المتین که درحمایت اززیردستان وکشاورزان مطالبی می نوشتند :
«درخود نیروئی در حمایت ازمشروطه طلبان کشف می کند».
پدرش الله دادخان در همان روزهای نا به سامان کرمانشاه به تحریک “باقرخان لُره” به قتل می رسد:
«خواهرش شیرین را به زور به عقد یک شبه ی خود در می آورد». ازاین پیشامدها و به خونخواهی پدر کارش به داگاه می کشد:
«می بیند که نسبت به دوران استبداد تفاوتی به وجود نیامده است».
سرانجام قاتل پدرش را می کشد و فراری می شود. می نویسد:
« مشروطه فقط به لفظ بود. معنا نداشت».
بختیار با کارهای گوناگون: چوپانی و کارگری کشت برنج، گندم ، تریاک و تونون. پیله وری، خرید و فروش پارچه و کسب وکار وداد وستد، زندگی می کند و با طبقات گوناگون جامعه سروکار داشت.
درعنوان:
آخوند وخرافات علت اصلی عقب ماندگی ایران
«طایفه ی آخوند درتحمیق مردم نقش اساسی داشته و دارد». براین باور تأکید دارد. با شناخت درست از این طبقه، روحانیت را عامل بدبختی و سیه روزی جامعه به ویژه تهی دستان و طبقات پائین دست را به درستی معرفی می کند.
با نگاه دقیق وموشکافانه، از بدبینی روحانیت به تاریخ کشور بسی ناراضی است. ازمواضع ونگرش خصمانه ی آخوندها به تاریخ و فرهنگ ایران انتقاد می کند. نفرت خود را از رفتارو گفتار آخوندها در ستیز با فرهنگ ایرانی، به صراحت توضیح می دهد:
« می کوشند تا ایرانی را نسبت به تاریخ خویش نا آگاه نگه دارند. . . . به باستان شناس انگلیسی که دربیستون [روی سنگ نوشته ها کار می کردند] آن گاه که سخن به پادشاهان بزرگ ایران باستان می کشد، براین نکته تأکید دارد که اگر بخواهیم درمجلسی که . . . از لزومت احترام و تقدیس اجداد خودمان را شرح دهیم و آخوندی بفهمد، البته آنچه نباید بشود به ماها خواهدنمود. چرا که روحانیون ما این اشکال را کافر و آتش پرست و بالاخره بُت می گویند وهرگونه بی احترامی در حق آن ها را جایز می شمارند».
با تآسف باید گفت که روحانیت کشور، درسراسر تاریخ با همه ی امتیازات طبقاتی که داشته اند، وسود های مادی همه جانبه نصیب شان شده، حُرمت و قدردانی که هیچ، کوچکترین بهایی به فرهنگ ایران قائل نشده با بی توجهی به گذشته های فرهنگی و اجتماعی خود، مداح و ثناگوی بیگانه شده اند. با توجه به چنین سابقه وخاطرهای تلخ از روحانیت کشور، باید گفت که اظهارنظرآگاهانۀ نویسنده درست برگردانی از درد دل ها و زخم های کهن و تاریخی مردم این سرزمین بوده است!
رنجبر، کارگر وکارگررنجبر
درخلع سلطنت قاجار و برآمدن سردارسپه، زمانی که دگرگونی ها و تغییرات رژیم حکومتی پیش آمده توجه نویسنده به اروپا جلب می شود تا راه های مناسب برای گزینش و پذیرش مقاصد عمومی را پیدا کرده به همان طریق پیش ببرند. این اقدام درحالی ست که مفاهیم کارگر و رنجبرودهقان درنشریه های کمونیستی و اجتماعیون عامیون مطرح بود. برای اولین بار:
«مفاهیم کارگرو رنجبروکارگر رنجبر درادبیات اجتماعی ایران در روزسیاه کارگر باید بازجست».
دراین بخش ازملی گرایی و ایرانی گری، دیگرویژگی های روزسیاه کارگر، همگامی باادبیات جهان، جایگاه روزسیاه کارگر درتاریخ ادبیات نوین فارسی ونوزایی روزسیاه کارگر سخن رفته که با توجه به زمانه نگارش، از نوآوری هایی مفید و همه جانبه فرهنگی اجتماعی خبرهای خوشی می دهد.
پیشگفتارهردو پژوهشگر پرتلاش، با این پیام بسی سنجیده و صمیمانه به پایان می رسد:
«آرزو داریم با انتشار این اثرناب ونادر، دوستداران ادبیات وتاریخ اجتماعی ایران ازآن بهره ها گیرند و کار نویسنده ی ژرف بینی که درگمناهی درگذشت به گستره ی پژوهش های ایران شناسی راه یابد.
*****
روزسیاه کارگر
مصنف
احمدعلی خان خداداده
ناشر
میرزا سیف الله ناصری
با اجازه اداره محترم معارف کرمانشاهان نُمره ۱۹۷
حق طبع محفوظ
ومخصوص بکتابخانۀ ناصری است
۱۳۰۵
(مطبعه شرکت سعادت کرمانشاه)
پس از۲ برگ سپاس و ستایش خداوند بخشنده و مهربان
فصل اول شروع می شود.
نویسنده پس ازمعرفی خود وخانواده و روستای زادگاه وتاربخ تولدش (۱۳۰۰ قمری)، اززندگی فلاکت بار وفضای فقیرانه زمانه می گوید، که خانه مسکونی در روستا یک نشیمن تابستانی وزمستانی ۴ در ۵/۲ ذرع به ارتفاع ۲ ذرع با یک طویله. دراین خانه محقر چهارنفربا داشتن دورآس گاو و یک رآس الاغ و هشت رأس بُز زندگی می کردند. ازظلم وستم مالک و کدخدا لحظه ای غافل نیست. هرزمان که مباشر ومالک ونوکراو به روستا می آمد، مخارج پذیرائی آن عده برعهده ی کدخدا الماس بود که او هم به زور ازیک یک روستانیان می گرفت. وضع زارعین و حق السهم مالک ومباشر و کدخدا و دیگر باجگیران سرراهی و محلی تا «حق پراندن گنجشک ها» با عناوین گوناگون شرح داده شده. درپایان برداشت محصول به زارع، سهم اندک بخورونمیر باقی می ماند وبس!
درهفت سالگی ازکارهای سختی که برعهده اش گذاشته شده، به شدت ونفرت یاد می کند. زحمات و تلاش های طاقت فرسای پدرومادر وخواهرکوچکش را شرح می دهد.
دراثرفشار ظالمانه ی مالک و فقر مسلط، تصمیم به فرار از روستای زادگاه گرفته می شود.
درفصل دوم :
فرار شبانه درحالی که دهن گاوها وبُزها بسته شده تا صدایی نکنند، درسیاهی شب از روستا فرار کرده تا به زمین کلیایی (منطقه ای در شمال کرمانشاه) پناهنده می شوند. دریک دوباب خانه مخروبه سا کن شده که با گل کاری و تعمیرات چند روزه خانه قابل سکونت می شود. زمستان آن سال که یک متربرف در زمین بود، خبرمی رسد که خان امروز برای شکاربُز کوهی می آید:
«باید تمام رعایا ازاطراف کوه بروند، شکارها را رم داده بیاورند جلو دست آقا آن ها را بکشد»
با فحش وکتک کاری رعایا را بالای کوه می فرستند. هریک با لقمه نانی ازسفره خود درجیب. درآن سرما وبرف:
«یک نفر که سرکوه رفته سنگی از زیرپای اوغلتیده، ازسنگ پرت و قطعه قطعه شده بود. چهار بُز کوهی آقا شکارنمود».
راوی وپدرش با عده ای که دست وپا یخ زده ازکوه برمی گردند، ازوضع ناگوار پدرمی گوید:
«مادرم فرصت نداد. پدرم را به طویله برد، دست وپای اورا زیرپهن مستورنمود. مدتی گذاشت و بعد بیرون آورد و زیرکرسی گرم پنهان نمود».
مدتی بعد، به بهانه ی سفر حاکم، بازکردن جاده وگردنه ها، روستائیان را به زورازخانه ها بیرون کشیده بردند. فراش ها یکی از رعایای بدبخت با دست و پای سرمازده و فلج را انقدرکتک زدند که به دستور حاکم :
«چاله ای کندند و سرآن بدبخت را میان چاله تا سینه گذاشتند و پای او به طرف هوا نموده، ازخاک و سنگ پُرنموده تا ازپای او گذرانده به یادگارعدالت خود دربالای آن گدوک مجسمه مرکز[درزمین فرو کردن] کرد».
داستان بُریدن گوش کربلایی حسن رعیت زحمت کش توسط حاکم با سخن چینی های کدخدا و حادثه آمدن درویشی کلاش به روستا: «بااینکه همواره ورد زبانش حق حق بود»، درحالی که دهقانان درفقر و فلاکت به زحمت لقمه نانی برای رفع گرسنگی گیرمی آوردند، به زوردرخانه پدرراوی را شکسته وپول می خواهد. درادامه درگیری حاکم به حمایت ازدرویش، پدر راوی را حبس کرده، تنها دارایی آن خانواده یک الاغ بود که مادرآن را به حاکم می بخشد وشوهرش را نجات می دهد. راوی همراه پدرش برای فعلگی به کرمانشاه می رود. مزدشان:
«روزی یک قران به پدرم ودهشاهی به من دادند. . . روزهای جمعه می رفتم از بعضی ملاها سر مشق و درس می گرفتم». درهمین روزها خبرکشته شدن ناصرالدینشاه توسط میرزا رضا کرمانی منتشر می شود. نتیجه کار عملگی چهار ماه آن پدر و پسردرکرمانشاه، «به اندازۀ نُه تومان ذخیره داشتیم»
فصل سوم
بیماری پدر نویسنده، بی حس شدن و ازحال رفتن او پای دیوارباغ سفارتخانه درکرمانشاه، دیدن سفیر و بردن آن ها به درون باغ و پرستاری و نگهداری ازآنها تا شفای پدر، ازمسائلی ست که نویسنده با زبانی حق شناسانه از آن به نیکی یاد می کند. سفیر موقع مرخصی آن دو، با دیدن وضع پریشان و فقیرانۀ آن دو یک لیره طلا نیز به آنها می دهد. آن دو به کهنه فروشی رفته موقع خرید لباس برای خود و خانواده، کهنه فروش با دیدن لیره طلا، داروغه را خبرمی کند و گرفتاری آن دو شروع می شود. کاربه حاکم وحبس وکتک خوردن پدر می شود که با مراجعه پسربه سفیر وآوردن نماینده او نزد امیرنظام کارفیصله پیدا می کند. برگ سیاه و ننگینی از حکومت درتاریخ ثبت می شود وبی کفایتی ها و ظلم و ستم قاجاریان منحوس را توضیح می دهد.
پول گرفتن درشکل های گوناگون، آزار واذیت روستائیان فقیر و گرسنه ادامه دارد !
روایت خاطره های روزانه و حوادث اجتماعی، تلاش درراه معاش، هجوم غارتگران گرسنه به روستاها و روآوردن نویسنده به کسب وکار ودوره گردی ازمسائلی است که درفصل های کتاب بخشی از تاریخ اجتماعی و فرهنگی زمانه را به درستی یاد آور شده است.
راوی که درفصل هفتم شرح مسافرت خود و پدرش به زیارت کربلا را آورده، نیرنگ و کلاهبرداری های، حمله داران گرفته تا مأموران حکومتی و دستۀ گدایان ایرانی درحرم امام شهید را شرح می دهد و، خواننده با تآسف ونفرت ازرفتارهای خفتبار اکثریتی که به این قبیل امورعادت کرده و کلاشی را وسیله ی امرار معاش قرار داده اند، غرق اندوه می شود!
درشهرکوفه: برای انجام«اعمال مسجدکوفه، عازم مسجد سهله شدیم که چند نفر زوار لخت شده ازآنجا آمدند، گفتند دربین المسجدین، اعراب ما را لخت نموده اند. ماهم صرف نظر از زیارت مسجدها نموده ثوابش را به دزدهایش بخشیدیم».
نفرت نویسنده ازسفر زیارتی درپوشش مراسم مذهبی، درکنار معرفی کانون های سازمان یافته ی گدا پروری، فارغ ازمقدسات دینی، آسیب های اجتماعی این گونه مراسم جهل وعقل ستیزی را به درستی یادآورمی شود.
درفصل هشتم : برگشتن ازکربلا به خانه، سروصدای مشروطه خواهی وفرمان محمدعلیشاه که هرکس دم ازمشروطه بزند اورا دم توپ گذاشته مال واموالش نیزغارت خواهد شد، یین مردم رواچ یپدا کرده و برسرزبان ها بود. غارت دردهات و اوج گرفتن راهزنی های میان شهر و روستاها:
«احدی بدون اسلحه هزار قدم مسافرت را قادرنبود».
درچنین روزها الله داد پدرنویسنده پس ازسال ها به دیدار برادرش در روستای زادگاهش می رود. پس ازدیدار درراه برگشت به خانه، دربیابان ها به دست دزدان گرفتار و کشته می شود. نویسنده درتعقیب راهزنان و قاتلین با نشانه هایی قبر پدر را پیدا کرده برای دادخواهی شکایت به حاکم وقت درکرمانشاه مراجعه می کند.
موضوغ شکایت نویسنده ازراهزنان درقتل پدردرعدلیه آن زمان روایت هولناکی از اوضاع اجتماعی کشور ونشانگرهرج ومرج به تمام معنی ست که بالاخره هم به جایی نمی رسد. دراین گیروداریکی از خان های اردوی سالارالدوله که به حمایت ازمحمدعلیشاه درآن حوالی فعال بود بادیدن شیرین، خواهر جوان نویسنده، دوتفنگدار می فرستد تا دختررا شبانه ازخانواده به زور وتهدید گرفته به خدمت خان ببرند .می برند. با وساطت ریش سفیدان وکدخدا، نویسنده نیزهمراه آنها به بیستون می رود تا نزد قاضی خواهررا عقد کند که با تمهیداتی پذیرفته می شود. برای شکایت ازاین تجاور به دیوانخانه کرمانشاه می رود که با کتک و« چک و پشت گردن ما را بیرون کردند».
انجا با پیرزنی به نام “باجی فاطمه” دلال محبت که برای سالارالدوله دخترجورمی کرده آشنا می شود. با قول اینکه :
«می توانم اورا به نرخ دختربه خرج [معرفی] داده مادرت به عنوان طایگی وخودت به عنوان نوکری دردربار سالارالدوله که چند روز دیگر شاه خواهد شد برقرارنمایم».
بایکصد تومان پول وسایل عقد شیرین خانم با سالارالدوله جوش می خورد. نویسنده شرفیاب حضور می شود. خواهر تقاضای شغل خوبی ازاو برای نویسنده می کند :
«قبول فرموده بود فردا مرا احضار ویک پالتو خلعت مرحمت فرمودند: شبی شیرین، به سالارالدوله می گوید:
«خیلی ظالم هستید». صبح همان شب طلاق داده شد.».
قشون خوانین عازم تهران بودند درصحنه تلگراف رسید که همان جا توقف نمایند. تا حرکت حضرت اقدس.
فصل نهم
حرکت اردوی خان های غارتگرازکرمانشاه به سمت تهران باهدف جنگ وسرکوب مشروطه خواهان، درمقابل حمله بختیاری ها به شدت شکست می خورند:
«قریب هزار وپانصد مجاهد بختیاری بودند که چهل هزاررا دریک شب منهدم کردند».
ودراین آشفتگی ها بختیار:
« به سراغ نوکرخان لُره، کسی که باعث شد دربیستون فساد نمودند» و به خواهرش شیرین تجاوز شد می رود و اورا به قتل می رساند. کشتار در کرمانشاه توسط سردارمجلل:
«مجاهدین را به درخت می بستند، تیرباران می نمودند. چنان خونریزی و قصابی شد که تا مدتی برف های میدان از خون شهیدان راه آزادی گلناری بود».
با شکست وکشته شدن سالارالدوله، پناهنده شدن محمدعلیشاه به سفارت روس، مشروطه خواهان موفق به تشکیل حکومت شدند:
« انتخابات، ندای آزادی ومساوات، حریت درتمام ایران بلندآوازشد. محرمانه می گویم فقط لفظ بود. معنی نداشت. زیرا که برده داری تجدید شده بود و لباس بازیگرها عوض شده بود که تمام مستبدین درباری وسلسله جلیله قاجاریه . . . همه احرار، همه ملت خواه، همه ایراندوست شدند . . . عوام را فریب داده. اهالی ایران بدبخت بی علم بی خبر را گله گله به مجلس نظار آورده، تعرفه گرفته، رای خود به اسم اشخاصی که نه آن ها را دیده و نه شناخته ونه نام شان می دانند».
هم زمان با دگرگونی های کشور، شروع جنگ جهانی اول هجوم قوای نظامی بیگانگان روس و عثمانی، تأمین آذوقه لشگریان مهاجمین که سبب کمبود غلات و گرسنگی مردم شده تا جایی که :«جاده پُربودازاموات گرسنگان». بختیار راوی، شرح احتکارگندم توسط مالکان وحرص مال اندوزی اشراف و پریشانی های اجتماعی را توضیح می دهد.
نویسنده دراثرفقر وفلاکت در شرکت انگلیسی که پیمانکار جاده شوسه را برعهده داشت به کارگری می پردازد. ازشیوع مرض کشنده عدم رعایت بهداشتی که بعدازقحطی پیداشده، فوت شوهر خواهرش درهمدان و ارثیه او، درحالی که شیرین حامله است می زاید و دوروزبعد بچه می میرد. سهم ارثیه زن عقدی را هم سادات ازخانواده مجتهد همدان و وکیل رسمی شیرین بالا می کشد. داستان عقد شیرین، که که موقع تنظیم وکالتنامه، بدون اطلاع اوگنجانده شده، تقلب ونیرنگهای ریشه دارسران ومنادیان اسلام را یادآور می شود. سرانجام، روایت مرگ غم انگیزشیرین و رفتاربیشرمانه وکیل ومهمتر، شیادی مجتهد همدان، خواننده را با جوهر اخلاقی اجتماع بیشتر آشنا می کند!
سکونت دراسداباد و عروسی با دخترعمو، وفوت مادر و کار درکشتزارهای تریاک وخرید و فروش آن، و کشت توتون وداستان دخترکدخدا باحیدر، تلکه کردن صاحب ملک از کدخدا و حیدر، به بهانه ی شوخی آن دوجوان، شکست های دائمی، درتأمین حداقل هزینه های امرارمعاش و ناامید ازبهبود وضع سیاسی و اجتماعی کشور می نویسد:
«گویا درایران قرعه هرنوع بدبختی ومذلت وبندگی واسارت را به نام یک مشت دهگانان صحرائی زده اند».
وسپس اضافه می کند که درشانزده هفده سالگی مشروطه با این همه طرفدار:«قانونی محکم محض
آسایش ماها انشاء واعلان نشده» سنحیده ونیشدار:
«مگراینکه سلب قدرت مالک را ازسر رعیت کفر پنداشته اند و هرکس هرنوع غارت نماید ثواب اخروی واجر جمیل دارد!»
فصل چهاردهم فصل پایانی جلد اول.
تحلیل دقیق با نگاهی ژرف ازاوضاع اجتماعی و بیشتر، در راه تأمین شغل وامرارمعاش روزانه است که درذهن راوی سایه انداخته و نشانگر نگرانی های دایمی او ازفقر وگرسنگی خود وهم طبقه هاست. همو، درسراسر روایت ها درکلنجار رفتن با خود، مشاغل گوناگون را با مختصات و زمینه های اجتماعی بررسی می کند و مزایا وآسیب های هریک را هم به دقت می نویسد. درباره گزینش شغل برای خود: ازکارمند مالیه، وکیل عدلیه، قپانداری، کارمندی اداره راه شوسه، درویشی با خرقه پاتاوه (چاروق و پاپیچ)، لوطی گری و میمون داری ومعرکه گیری مطالعه می کند ومأیوس . . . اشعاری می سراید درشرح پرپشانی ها و فلاکت های زمانه که خواندن دارد.
جلد دوم کتاب روزسیاه کارگر، کلیشه ای که شناسنامه کتاب است تاریخ نگارش «امرداد ماه ۱۳۰۷ (مطبعه شرافت احمدی)
فصل اول جلد دوم:
راوی، با همسرش زهرا خانم آبستن ومادر زن باالاغ لاغر از خانه گورمانندی روستا را به قصد کرمانشاه ترک می کنند. در وسط راه به جوانی که اورا ازپشت سر صدا می زده می ایستند تا جوان می رسد. با نگاهی تحقیرآمیز به سراپای بختیار و همراهانش، با سخنان بی ادبانه وتوهین آمیر به لُر و کُرد می گوید ماشین من خراب شده وسط راه ماندم. ومقداری سخنان اطوکشیده درباره شأن ومقام و منزلت حکومتی خود:
«محرمانه به شما می گویم من محل اعتماد و مفتش سری آقای سیدضیاءالدین رئیس الوزرا هستم به محض این که شمارا بدین فلاکت و زحمت مشاهده نمودم دلم براحوالت سوخت وبرحودحتم نموده ام درکرمانشاه که کارها رونق گرفت آتیه شمارا تأمین کنم».
بیانیه بلند بالای سیدضیاء را هم به او می دهد. بیانیه ی تقریبا شش برگی با:
«۸ حوت۱۲۹۹شمسی ضیاءالدین طباطبائی رئیس الوزرا». امضا شده است.
بین راه، لاسیدن این شهری پُرافاده با زهرا، کتک خوردنش اززهرا خانم، شرکت دریک عروسی عشایری وپند واندرز راوی مسافرشهری را، که مسیو خطابش می کند. همراه خود با پای پیاده به سمت کنگاور به راه می افتند.
فصل دوم:
باشروع انتخابات محلی برای گزینش وکیل مجلس، مسیو با شیادی واردمعرکه شده با تطمیع بختیار به جمع کردن رای دهنده ها با تقلبات بیتشر، چند روزی بااندک درآمدی که ازاین راه داشته اورا به کار می کشد. با یک حواله پنجاه تومانی به بختیار، ازمحل فرار می کند. بختیار با عیال ومادر زن به سفر ادامه می دهد. بین راه زایمان زنش زهرا، معالجه و نجات او درگوشه ی خرابه توسط چهار زوار که یکی شان طبیب بوده، و نوزاد پسر به نام شاپور نامگذاری می شود.
گفتمان های این فصل نیز، درادامه روایت های گذشته فقر وفلاکت های ریشه دار و سیه روزی های تحمیلی رنجبران، ازسوی مراکز قدرت به درستی و عریانی دنبال می شود.
فصل سوم
ملاقات بختیار دربیستون با یک انگلیسی همراه مترجم، درحال خواندن کتیبه و سخنان اودرباره قدرت وعظمت گذشته کشور وادای وظیفه مردم و حفظ حرمت شاهان را بازگو می کند. بختیار می گوید اگر : «این عبارت که فرمودید خدای نخواسته به گوش یک آقای عمامه سفیدی برسد با سرکار که جای خود دارید، بلکه آن ها با تبعۀ خارجی قدرت تکلم ندارند، اما من بدبخت را آتش می زنند وحکم تکفیر جاری می سارند . . . روحانیون ما این اشکال را کافر وآتش پرست و بالاخره بُت می گویند».
بختیارسرانجام به این نتیجه می رسد که باید رخت ولباس عوض کند تا بتواند بین مردم به احترام و عزت برسد باتعویض لباس کردی و پوشیدن عبا و قبا، زندگی ش زیر و رو می شود. دلایل تجربی و پخته ی این تصمیم بردگرگونی ظاهری خود را بارها درفصل های بعدی به درستی یادآور شده. جهل ریشه دار و تاریخی مردم را با نیش قلم با قوت گرفتن موج مشروطه خواهان به باد انتقاد گرفته است :
« مخالفین مشروطه و آزادی با همه سیه کاری لباس مشروطه پوشیدند».
بختیاردراین لباس، حرمت انسانی خود را دگرگون شده می بیند. مهمتر وضع معیشتی وگذران روزانه را بهترتاجایی که رها شده ازفقروگرسنگی توصیف می کند. هرجا که پا می گذارد با هرکس و ناکس که برخورد می کند، با عزت واحترام با اورفتار می کنند. درمنزل ماهیار سمساربه شام دعوت شده درحضور یک عده بیانیه بلند وبالای سید ضیاءالدین را می خواند و با احزاب نوپا وگردانندگان آن ها رابطه پیدا می کند تا ببیند عاقبت کار به کجا می رسد.
روزی درحساب و کتاب دارائی خود، متوجه می شود که صاحب یکصد وپنجاه تومان ثروت شده است. دکانی باز کرده مشفول کاروکاسبی می شود. درملاقات با :«میرزا محمد که سابقا دراداره مالیه بوده و با بختیار آشنائی تامی داشت مصادف گشته وسلامی دادند وگرم» صحبت طولانی شدند. در پایان سخنان بختیار می گوید که :
« قانون اجرا می خواهد والا این همان حکایت زهد خشک ربانی آخوندها وحرف پوچ و بی اثر واعظ ها ونطق باحرارت و آشوب قائدین احزاب و قسم دروغ ایرانی هاست که برای فریب مردم عوام همیشگی استعمال می کنند».
میزا محمد می گوید: «این فرمایشات به درد ایرانی امروزه نمی خورد و شخص باید «ابن الوقت» و درایران باید «ابن الدقیقه والثانیه» باشد تا بتواند لقمه ای نان بخورد». فصل پنجم با سروده هایی از بختبار پایان می رسد.
عنوان فصل ششم «خون دل» است.
بختیار با راهنمائی یکی از هم اندیشان به جلسه ی «اجتماعیون» می رود. انبوه جماعتی از طبقات گوناگون، ازاعیان و تجار گرفته تا اصناف وکارگران و تهی دستان شهری آنجا جمع شده بودند. صحبت از جمهوریت و برچیدن سلطنت بود که موافقان ومخالفان نیز حرفهایشان را زدند. جلسه با فریاد زنده بادجمهوری مرده باد سلطنت قاجاریه خاتمه یافت. قراربراین شد که فردا یک بعد از ظهر در سبزه میدان جمع شده تا تقاضای مردم کرمانشاه: « با تلگراف به اولیای پایتخت مخابره شود». در تاریکی شبانه عازم خانه شده با افکار پریشان وغرق دریآس وناامیدی به ناگهان فریاد می کشد هی جانم ملت!
«سگ های ولگرد کوچه قصاب خانه حمله کرده برسربختیار می ریزند و لباسهایش را تیکه پاره با چند زخم دندان زخمی اش می کنند و اگرچند نفرعابرین با چراغی به فریاد اونمی رسیدند اورا پاره پاره کرده بودند».
در آخرهای جلد دوم شعری از عارف قزوینی آورده:
«تا که آخوند وقجر زده درایران است،
این ننگ را کشور دارا به کجا خواهد برد»
جلد دوم کتاب به پایان می رسد.
پیشگفتارچاپ روسی کتاب، ترجمه کردی که مترجم آن عبدالله مردوخ است، ومترجم فارسی ساعد وطن دوست. پیشگفتار چاپ کردی جلد اول و زیرنویس های آن به همت ناصر مهاجر و اسد سیف با مقدمه ی مترجم و، دهقان و واقعیت درادبیات سال های ۳۰ – ۱۹۲۰ ک چابکن برگردان از روسی به فارسی سروش حبیبی وسپس یک تصویر دستجمعی با دونامه خطی، کتاب ۳۳۵ برگی بسته می شود.
کتاب، سند معتبر وقابل اعتمادی ازجامعه شناسی کشوراست. سندی که پس ازدهه ها فراموشی و پنهان مانده از زیرگرد وغبار به همت باقر مؤمنی کشف، و به یاری ناصرمهاجر و اسد سیف دو پژوهشگر صادق به ادببات تبعید افزوده شده است.
اضافه کنم که تأمل ودقت درزیرنویسها، زحمات ستودنی وقابل احترام دوپژوهشگررا یادآور می شود.
روز سیاه کارگر، رُمان تکان دهنده ایست که نخستین بذر پدیده ی جامعه شناسی نوین را درکشور، دهقان زاده ای تهی دست درشوره زار جهل و تباهی به بار نشانده است!
پایان تاریخ ۲۰۱۷/۹/۱۴
در حالی که تعدادی از پیش‌بینی‌های منتقدین سینمایی درباره برندگان اسکار درست از کار درآمد اما برندگان و بازندگان برخی شاخه‌های این جوایز سینمایی، غافلگیریهایی هم برای اهالی سینما به همراه داشت.
مراسم اعطای جوایز نود و یکمین دوره جوایز آکادمی علوم و هنرهای سینمایی اسکار در حالی برگزار شد که دو فیلم «روما» به کارگردانی «آلفونسو کوارون» و «سوگُلی» ساخته «یورگس لانتیموس» هر کدام با نامزدی در ۱۰ شاخه بیشترین شانس کسب جوایز را داشتند، اما فیلم سوگلی تنها به کسب یک جایزه نائل شد و درست بر خلاف پیش‌بینی‌ها «اولیویل کولمن» با شکست دادن «لیدی گاگا» و البته «گلن کلوز» پرامید، موفق به کسب جایزه بهترین نقش اصلی زن شد.
«گن کلوز» که از سوی اکثر منتقدان شانس اصلی این شاخه بود، رکورددار بازیگران زنده سینماست که با بیشترین نامزدی هنوز نتوانسته‌اند برنده اسکار بازیگری شوند. «گلن کلوز» امسال برای فیلم «همسر» برای هفتمین نامزد اسکار شده بود اما باز هم دستش از جایزه کوتاه ماند.
فیلم «ستاره‌ای متولد شده است» به کارگردانی «بردلی کوپر» که در ۸ شاخه، شانس کسب جایزه داشت در نهایت تنها به جایزه بهترین ترانه اصلی (لیدی گاگا و بردلی کوپر) اکتفا کرد.
فیلم «معاون» ساخته «آدام مک‌کی» نیز پس از کسب ۸ نامزدی، عملکرد ضعیفی در شب اعطای جوایز داشت و تنها یک جایزه اسکار بهترین چهره‌پردازی را به خود اختصاص داد. «معاون» در هیچ یک از شاخه‌های بازیگری نامزد شده نیز موفق نشد، بویژه «کریستین بیل» که برای بازی در نقش «دیک چنی» که با تغییر ظاهر قابل ملاحظه‌ای به عقیده گروهی از منتقدان، شانس اصلی کسب اسکار بازیگری بود. این فیلم در شاخه‌های بهترین بازیگر زن (ایمی آدامز»، فیلمنامه، کارگردانی و بهترین فیلم نیز به توفیقی دست نیافت. در حالی که «اسپایک لی» پس از حضور روی سن و دریافت اسکار بهترین فیلمنامه اقتباسی، سخنرانی قدرتمندی در تقبیح برده‌داری ایراد کرد و با تشویق حضار در سالن رو به رو شد، اما این تنها جایزه، از میان شش نامزدی فیلم «کلنزمن سیاه» بود.
«بازگشت مری پاپینز» با ۳ نامزدی و فیلم‌های «تصنیف باستر اسکراگز»، «هرگز می‌توانی مرا ببخشی؟» و «جنگ سرد» هر کدام با نامزدی در دو شاخه، فیلم‌هایی بودند که دست خالی مراسم اسکار را ترک کردند.
در بخش بهترین مستند بلند نیز رقابت سنگینی میان دو فیلم «انفرادی آزاد» و «آر بی جی» وجود داشت اما در نهایت؛ فیلم «انفرادی آزاد» بود که توانست توجه بیشتر اعضای آکادمی را به خود جلب کند.
در شاخه بهترین فیلم بلند فیلم «روما» به کارگردانی «آلفونس کواران»که با کسب شیر طلای جشنواره‌ی «ونیز» آغاز شد و با کسب چندین و چند جایزه سینمایی ادامه یافته بود، به عقیده اکثر کارشناسان بیشترین شانس دریافت جایزه را داشت، اما در نهایت این «کتاب سبز» بود که با مهمترین جایزه مراسم را ترک کرد. همچنین بر خلاف تصور بسیاری از افراد این فیلم «راپسودی بوهمی» ساخته «برایان سینگر» بود که با ۴ جایزه، بیشترین جوایز اسکار ۲۰۱۹ را برای خود کرد.
روما که الهام گرفته از بزرگ شدن «آلفونسو کوارون» در دهه ۱۹۷۰ میلادی در شهر مکزیکوسیتی و روایتگر رابطه پیچیده خانواده او با پیشخدمت دوست‌داشتنی‌شان است. پرداختن به موضوع نژاد، فرهنگ و طبقه اجتماعی در کنار بازی درخشان «یالیتزا آپاریسیو» در نقش اصلی زن، این فیلم را به مهمترین فیلم سال ۲۰۱۸ تبدیل کرده است.
جریان روایی فیلم که به شکل معجزه‌آسایی ساده و روان است از دلایل محبوبیت «روما» نزد منتقدان و مخاطبان بوده است و بر خلاف بسیاری از فیلم‌ها که فیلمنامه بر اساس مواردی چون روایت در سه پرده، نشان دادن بدون اشاره کلامی، سیر تحول شخصیتها، غلبه بر موانع و دادن درس زندگی دادن پایه ریزی میشود، در فیلم «روما» جریان روایی داستان بدون عجله و همچون آبی روان به تدریج پیش میرود.
تجارب شخصیت پیشخدمت (کلوئی) با بازی «یالیتزا آپاریسیو» روایتی شخصی و صریح نیست بلکه چیزی فراتر، پررمز و راز و درونی‌تر است. ما آنچه «کلوئی» می‌بیند می‌بینیم، از احساسات او شگفت‌زده می‌شویم و با او احساس همدردی میکنیم و همه اینها در فیلم به ایجاد فضایی بسیار غم‌انگیز کمک کرده است.
«کلوئی» زنی جوان از تبار آمریکایی‌های میانه است که به عنوان پیشخدمت دائم برای یک خانواده طبقه متوسط در مکزیکوسیتی کار میکند. زندگی شخصی «کلوئی» همچون کارفرمایش (سوفیا) در حال فروپاشی است. سوفیا (با بازی مارینا دتاویرا) مادر چهار بچه است اما وظایف سنگین و دشوار نگهداری از بچه‌ها بر عهده کلوئی است. این خانواده گرچه در ظاهر زندگی راحتی دارند اما احساس خوشبختی ندارند. پدر خانواده که «آنتونیو» (با بازی فرناندو گردیاگا) نام دارد، خیلی زود آنها را ترک میکند و سوفیا وانمود میکند که پدر به سفر کاری رفته و از بچه‌ها می‌خواهد برای پدر نامه بنویسند و از او خواهش کنند که برگردد.
آلفونسو کوارون، کارگردان مکزیکی که پیشتر هم جوایز اصلی بفتا، بهترین فیلم و بهترین کارگردانی را دریافت کرده گفته بود:«در زمانه ای که هراس و خشم می کوشد بین ما اختلاف بیاندازد استقبال از این فیلم که زندگی یک مستخدم بومی تبار است برای من یک دنیا ارزش دارد.او گفته بود در شرایطی که دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا قصد دارد دیوار مرزی بسازد «بازگشت به زمانه تفکیک و انزوا هیچ مشکلی را حل نمی کند.»
فیلم روما در نهایت موفق به دریافت سه جایزه اسکار در بخش های بهترین فیلم انگلیسی زبان، بهترین کارگردانی و بهترین فیلمبرداری شد.
ساندرو بوتیچلی نقاش مشهور اهل فلورانس در یکی از ماندگارترین آثارش، نمایشی اسطوره ای از بهار به دست داده است.
این هنرمند خوش ذوق و عاشق پیشه ی فلورانسی در سال ۱۴۸۰ میلادی اثر بینظیری خلق کرد که پس از گذشت بیش از پنج قرن هنوز محل بحث و توجه اهالی هنر است .بهار یا پریماوِرا یکی از مهمترین آثار بوتیچلی است.
در این تابلو، ونوس یا الهه عشق در مرکز تابلو کمی عقب تر از بقیه ایستاده است.بالای سر او فرزندش با تیر کمان خود در حال پرواز است و قلب زیبارویان را نشانه میگیرد.
دختران زیبا رو دایره وار به رقص آمده اند و باغ زیبای الهه ی عشق، توسط هرمس که در سمت چپ تابلو و بی توجه به شور زندگی اطرافش ایستاده است محافظت میشود. در سمت راست الهه باد یا زِفیروس به دنبال کِلوریس یا حوری زمین است و با باد گرم خودش او را باردار میکند و بعد با هر نفس کلوریس از دهانش گلهای بهار بیرون میریزد. فلورا الهه ی بهار در حال پخش کردن گلهایی ست که از دهان کلوریس به دامن او ریخته شده اند. او جارچی بهار است ، فصل مورد علاقه ی ونوس ِعاشق. ونوسی که با شکم برآمده حالتی مادرانه و باردار دارد .
حالا در ادامه با هم آلبوم نامی ترین نقاشی های بهاره ی تاریخ را ورق می زنیم:
سال پیش در این روزها ، امیر ترکی الفیصل رئیس اسبق استخبارات و سفیر پیشین عربستان سعودی در لندن و واشنگتن ، در کارناوال تابستانی سازمان مجاهدین خلق ، به خانم مریم رجوی و همسر درگذشته اش مرحوم مسعود رجوی ، نه یکبار بلکه دوبار درود فرستاد و امسال آقای مسلم اسکندر فیلابی کشتی گیر سرشناس دیروز و هوادار مجاهدین ، امروز با پخش یک فیلم کوتاه از رهبر فرهمندش مسعود رجوی از سالهای خوش اشرف ، کوشید نمیرا بودن امام زمان مجاهدین را اعلام کند .
مراسم امسال حال و روز دیگری داشت . در سالهای گذشته ،رودی جولیانی و جان بولتون و نیو گینگریچ و … نمایندگان بخشی از هیأت حاکمه آمریکا بودند که بابیوه ولی فقیه غایب ، بیعت میکردند و در سال پیش ؛ بیعت کنندگان متنوع تر شدند که اینبار عرب و عجم ، رومی و هندی ، سوری و بلغاری هم از برکات سفره گسترده مریم خانم و شرکاء برخوردار شدند .امسال اما با وزیدن باد موافق در واشنگتن و پروازلبخند مهر از منطقه خلیج فارس ، بیوه مرحوم رجوی با ابهت بیشتری در کنفرانس سالانه ظاهرشد . تصویرش ، خمینی را در نوفلوشاتو بیاد میآورد بااین تفاوت که خمینی سال ۵۷ ، مستظهر به حمایت میلیونها ایرانی تب زده و در جنون نشسته بود که برای بازگشتش بیتاب بودند و تا پای جان در راه به قدرت رساندن او ، آمادگی داشتند اما این خانم و گروهش ، رونی در وطن و جائی در دلهای مردم ندارند ، بلکه همه امیدشان این است که آقای کاخ سفید و متحدانش در منطقه کاری کنند و آنهارا که صدام حسین در رساندنشان به دارالخلافه تهران موفق نبود به أم القرای وطن برساند .
در سال ۲۰۱۱ یعنی شش سال پیش روزنامه نیویورک تایمز در شماره روز یکشنبه (۲۶ نوامبر / ۵ آذر) خود گزارشی درباره حمایت برخی از سیاستمداران آمریکایی از سازمان مجاهدین خلق ایران به قلم اسکات شین، منتشر کرد
اسکات شین در این گزارش در باره حمایت بعضی از شخصیتهای آمریکائی از مجاهدین فاش ساخت ، ،” در میان این شخصیتها به نام کسانی برمی‌خوریم مانند دو تن از مدیران پیشین در سازمان اطلاعاتی آمریکا (سیا)، یک مدیر سابق اف بی آی، دو دادستان پیشین، اولین رئیس سازمان امنیت داخلی دولت جورج دبلیو بوش، اولین مشاور امنیت ملی باراک اوباما، چند سیاستمدار جمهوریخواه و دمکرات معروف و حتی یکی از مقامات مهمی که سابقا در بخش مبارزه با تروریسم وزارت امور خارجه مسئول بوده و همان موقع هم تلاش میکرده تا نام “تروریست” از روی سازمان مجاهدین برداشته شود، اگرچه به موفقیتی دست نیافته است.
شین می‌نویسد، این شخصیتهای آمریکایی طرفدار سازمان مجاهدین، از طریق آژانس‌های خود که به رتق‌وفتق سخنرانی آنها می‌پردازند، پول خوبی از مجاهدین دریافت کرده‌اند. دستمزد آنها بین ۱۰ تا ۵۰ هزار دلار است، تا به نفع این گروه سخنرانی کنند و برخی از آنها بدین منظور سفرهایی هم به برلین، پاریس و بروکسل داشته‌اند. ”
در دوسال اخیر بیش از دوهزار نوجوان پسر و دختر بلغاری و لهستانی و چک و مجار نیز از خوان کرم مجاهدین برخوردار بوده اند . سفری سه روزه به پاریس ، هزینه اقامت در هتل و روزی ۵۰ یورو برای بالا بردن تصاویر مسعود و مریم در محل کنفرانس سالانه و هورا کشیدن البته برای نوجوانان بی پول این کشورها این کرم مجاهدینی ، معجزه الهی بود و هست و از برکات صندوق ذخیره ارزی همسر ولی فقیه غایب مرحوم مسعود به حساب میآید .
باید بدون هیچ تردیدی گفت ، کنفرانس مجاهدین بسیار باشکوه ، منظم، و در بالاترین شکل ممکن برای یک کنفرانس حزبی و سیاسی برگزار شده و میشود و هرسال بر شکوه آن افزوده تر میشود . امسال حضور ارکستر محمد شمس و صدای روح نواز گیسو شاکری به کنفرانس جلوه بیشتری داده بود.
میتوان گفت در هیچ برهه ای از تاریخ معاصر ، هیچ سازمان خارج از حکومتی در هیأت اپوزیسیون در پنج قاره جهان ، نتوانسته است همچون مجاهدین کنفرانسی چنین پرازدحام ، باشکوه ، منظم ، پرسروصدا با پوشش رسانه ای عجیب و غریب ، برپاکند . ( ۵ کانال فضائی عربی تقریبا لحظه لحظه نشست را پوشش میدادند که از جمله آنها میتوان به الحدث و سکای عربی با دهها ملیون بیننده اشاره کرد )
حال با این اوصاف و کنفرانسهای پرهزینه که بیشتر به کارناوال میماند ، چرا سازمان مجاهدین خلق اینهمه بین ایرانیان در داخل و خارج کشور منفور است بگونه ای که بینندگان تلویزیونش ( سیمای آزادی ) حتی به اندازه کانالهای بی اعتبار تبلیغاتی فارسی زبان که صبح تاشب داروی ترک اعتیاد و تقویت قوه باه و چاقی و لاغری را تبلیغ میکند ، نیست ( گزارشهای گوگل ، جی إل ویز ، ماهواره ها …)
چرا در کارناوال مجاهدین همه خلق جهان حضور دارند اما از ایرانیان غیر مجاهد خبری نیست ؟ فیلمی که مسلم اسکندر فیلابی از مرحوم مسعود پخش میکند ، نظر مسعود فقید یا غایب را در باره زنده یاد دکتر محمد مصدق ، یادآور میشود اما در کارناوال اثری از پیروان پیر احمدآبادی و حتی نواده اش دکتر هدایت الله متین دفتری که روزگاری از اعضای شورای ملی مقاومت مرحوم رجوی بود خبری نیست . عمده ترین احزاب سیاسی کرد ایرانی و در رأسشان دمکرات کردستان ایران و کومله زحمتکشان ، و عرب ایرانی ، حزب همبستگی دمکرات اهواز ، و اتحاد بلوچها و تجمعات و احزاب آذربایجانی و نمایندگان اقوام و مذاهب ایرانی ، غایبان کارناوال بانو رجوی هستند . راستی سلطنت طلبان و مشروطه خواهان که طیف بزرگی از اپوزیسیئن ایرانی اند ، چرا در نشست حضور ندارند ؟
اینها همه سوالاتی است که طی ۳۷ سال گذشته یک جواب داشته است ؛ چونکه سازمان مجاهدین دمکرات نیست و تنوع و تعدد آرا را نمیپذیرد ، قائم به ولایت مسعودی است و خود را تافته جدابافته میداند. چونکه مثل مقام معظم ولایت در وطن ، پرسش پذیر نیست و پرسشگر را داغ میکند و دماغ میشکند ( چنانکه با من در شهر برمن آلمان کردند ) . شگفتی آور است سازمانی در عرصه کمی و ظاهری اش از خزانه تهران تا پاریس طی ۳۸ سال ، چنان تحولی را شاهد است که بسیار فراتر از تحولات دیگر احزاب و تشکیلات اپوزیسیون نه تنها ایران بلکه همه کشورهای خاورمیانه است . اپوزیسیون سوریه با حمایت شرق و غرب و ملیارد ها دلار کمک و ارتش و نیرو در خاک سوریه ، هنوز نتوانسته نشستی با شکوه و جلال نشستهای بیوه مرحوم رجوی برگزار کند . به عبارت دیگر آفتابه لگن مجاهدین که در خزانه تهران، گلی و خاکی بود حالا در پاریس طلائی و الماس نشان است اما به قول معروف آفتابه لگن هفت دست ، ناهار و شام هیچی ! محتوا همانست که بود ، حزب فقط مسعود الله و رهبر فقط مریم الله . در خزانه مسعود رجوی وعده نصر الهی میداد و از پیروزی صابرین میگفت و روسیاهی دجالین . همه بد بودند جز او و رفقا و برادران و خواهرانش ، همه احزاب و گروهها سرشان به آخور استبداد و امپریالیسم بند بود ،
در پاریس نیز در میان پرچمها و بادکنکها و شعارات رنگارنگ ، همین مطالب به چشم میخورد و لب کلام اینست که ، “۲۴ ملیونی که به روحانی رأی دادند و تحریم بانو مریم را لبیک نگفتند خائن و سازشکارند ، جبهه ملی وجود ندارد و مشروطه خواهان رقمی نیستند و … سرجان بولتون سلامت و جان جولیانی بی بلا که حالا خفتن در آغوش امپریالیستها بمراتب بهتر از تکیه بر ملت شش هزارساله ای است که ۲۴ ملیونش میروند و به روحانی رأی میدهند تا سید ابراهیم رئیسی به قدرت نرسد . شگفتا که سازمان خانم رجوی با تمام قوا میکوشید رئیسی قاتل هزاران مجاهد به قدرت برسد تا شاید زمینه بازگشت مظفرانه ی آنها و انتقال پیکر مطهر ولی فقیه مجاهدین به بهشت زهرا ، زودتر فراهم شود . )
مجاهدین ثروتمندترین اپوزیسیون جهانند به قول دوست فلسطینی ام نبیل ، اگر ما فلسینی ها پول مجاهدین را داشتیم تا حالا سه بار دولتمان را تشکیل داده بودیم . برادر جعفرزاده وزیر خارجه بیوه مرحوم رجوی یکبار گفته بود هزینه های مجاهدین توسط ثروتمندان ایرانی تأمین میشود و این ثروتمندان کجایند که کسی به جز جعفرزاده و شرکاء از آنها خبری ندارد . ژنرال وفیق السامرائی رئیس پیشین استخبارات نظامی عراق در زمان صدام حسین در دیداری که با او در لندن پس از جدائیش از رژیم صدام داشتم ، به من و همکارم جمال ، مدارکی را ارائه داد که آشکار میکرد سازمان مجاهدین خلق ماهانه ملیونها دلار برای هزینه های خارجی و دهها ملیون دینار عراقی برای هزینه های داخلی اش در عراق از رژیم صدام حسین دریافت میکرده است . برخلاف دیگر سازمانهای اپوزیسیون که پولهایشان صرف پرداخت حقوق به اعضاء و همکارانشان شد و همگی به ورشکستگی نشستند ، کمیته مالی مجاهدین زیر نظر برادران مرحوم مسعود ، دکترکاظم و سپس دکتر صالح رجوی ، با سرمایه گزاریهای کلان در جابلقا و جابلسای جهان ، اداره ی شرکتهای بزرگ صادرات و واردات در خاورمیانه و آفریقا ، اجاره ی سالنهای Duty free در شماری از فرودگاههای آفریقائی و … روز به روز بر سرمایه افزودند و اعضا را نیز وادار به پرداخت و نه دریافت کردند . با این پشتوانه مالی و البته تلاش اعضاء و اهل بیت رهبری سازمان ، میتوان سالانه کنفرانسی برگزار کرد که شکوهش هوش از سر ببرد . فقط هزینه آوردن و بردن میهمانان سرشناس آمریکائی و کانادائی و اروپائی و خاورمیانه ای و آسیائی و استرالیائی و اسکان آنها در هتلهای پنج ستاره گرانقیمت پاریس ، بیش از بودجه همه گروههای اپوزیسیون در طول نه یکسال بلکه ده سال است . مشروطه خواهان باهمه کثرتشان ، از تأمین هزینه حتی برگزاری یک کنگره وسیع عاجزند . وضع گروههای چپ و سوسیال دمکرات بدتر از این است . احزاب با سابقه ای مثل دمکرات کردستان ایران و کومله با هزاران پیشمرگه و عضو ، به علت نداشتن امکانات مالی ناچار شدند کانالهای تلویزیونی خود را موقتا تعطیل کنند . در مقابل هزینه شخص مریم خانم از لباس و ظاهر سازی و آمد و شد و نگهبان و زندگی شاهانه و هزینه های کلان تبلیغاتی و خیاط و مشاطه گر مخصوص ، برای راه اندازی تلویزیونهای تیش و روژه لات ، کفایت میکند .
سخن دیگر اینکه اپوزیسیون و آحاد ملت ایران نباید از حضور مثلا نصرالحریری و میشل کیلو از برجستگان اپوزیسیون سوریه در کارناوال بانو رجوی تعجب کنند . میشل کیلوی سکولاری که عمری را در مبارزه با استبداد بعثی اسدی در زندان و زیر شکنجه و در تبعید گذرانده کجا و کارناوال سازمان عقیدتی اسلامی استبدادی مریم خانم کجا ؟ اما چون مجاهدین حاضر و باقی اپوزیسیون غایبند ، چون اپوزیسیون هم با رنگ مطربان رژیم ولایت فقیه در عرب ستیزی ، بعضا به رقص میآید ، میشل کیلو و نصرالحریری و ابو های فلسطینی و شخصیتهای سرشناس عرب از غزالی الجزایزی تا دکتر محمد سلمی سعودی ، در کارناوال مریم خانم ظاهر میشوند .
دستگاه اطلاعاتی مجاهدین تبلیغات اپوزیسیون ایران را علیه همسایگان عربمان رصد میکند و روزانه به شماری از دولتها و سازمانهای عربی ، این تبلیغات ضد عربی را گزارش میدهد . من در حد امکاناتم و همکارانم در ابران فردا و سایت خلیج فارس برای خنثی کردن کار تخریبی مجاهدین تلاش میکنیم اما این تلاش به تنهائی کافی نیست . دنیا و از آن بیشتر همسایگان ما باید بدانند ، شکوه کارناوال مریم خانم با ملیونها یورو هزینه، دلیل بر مطلوبیت و مقبولیت و مشروعیت خانم رجوی و اهل بیتش در خانه پدری نیست .
رژیم جمهوری اسلامی هم چون سال پیش حضور حسن و تقی و نقی عرب و جان و ژان و مری و لیزای فرنگی را از فردا به نشانه توطئه استکبار و صهیونیسم و عربستان و وهابیت علیه اسلام ناب انقلابی محمدی ولائی در بوق و شیپور خواهد کرد . با قاطعیت میگویم خانم رجوی هزینه کارناوالش را از خزانه معموره خودش پرداخته است نه سعودی ریالی داده و نه امارات درهمی پرداخته است . جان بولتن و باقی مهمانان کبار دریافت کرده اند و نپرداخته اند .
از این نوع کارناوالها بازهم خواهیم دید اما تازمانی که مجاهدین فقط نوک دماغشان را میبینند حتی اگر اسکای عربی به جای ۵ ساعت سه روز متوالی مریم مریم کند ، این قبیله ره به کعبه وطن نخواهد برد و حداکثر در همان ترکستان تیرانا پیرتر میشود و به پایان میرسد . مجاهدین به جای فیل هوا کردن و جولیانی باد کردن در پاریس باید ، نخست از زیر سایه ولی فقیه مرحومشان بیرون بیایند ، باید دیگران را در اپوزیسیون برسمیت بشناسند ، باید جنبش بزرگ سبز و اصلاح طلبی را در وطن در نظر آورند . باید به جای تکیه بر جان بولتن ، بر شانه های اهالی خانه پدری تکیه کنند . دست هموطنشان رابفشارند و به دست جان بولتنی که برای گرفتن پیش آمده ، بوسه نزنند .
جشن پاریس زمانی بعد ملی داشت که به جای چند سیاستمدار زهوار در رفته پولکی آمریکائی و اروپائی ، شاهزاده رضا پهلوی ، کاک عبدالله مهتدی ، کاک مصطفی هجری ، مهندس حسن شریعتمداری ، محسن سازگارا ، شیرین عبادی ، مهدی خانبابا تهرانی ، دکتر هدایت الله متین دفتری ،جواد خادم ، نمایندگان فدائیان خلق ، نمایندگان جنبش سبز ، خانم انوشه انصاری ، یاسین اهوازی و رمضان شریفی ، رضا حسین بر ئ هوشنگ کردستانی ، دکتر حسین لاجوردی و مهدی جلالی تهرانی ، مهشید امیرشاهی ، جمشید اسدی و احمد رأفت ، نوشابه امیری و علیرضا میبدی و … نشسته بودند .
تصویر درستی از واقعیت و ثبت بی کم و کاست گوشه‌هایی از زندگی در تابلوهای نقاشی، مشخصه اصلی نقاشی رئال است و رویای جاودانه گوستاو کوربت ؛ در چهارمین شماره‌ی چهره‌نما از دنیای واقعی کوربت گفته ایم و افسانه‌های اهل کوچه و بازار که با قلم چارلز دیکنز برای همیشه به صفحات تاریخ سنجاق شده‌اند. از هفت‌تیرهای چوبی شاپور قریب یاد کرده‌ایم و روزگار خوش سینمای ایران در آن دوران؛ اینها هست و نگاهی اجمالی به قلم و شیوه‌ی داستان نویسی اصغر الهی هم … شرح آنچه ذکرش رفت و بیشتر از این را در ادامه از پی بگیرید…
صورتگر واقعیات زندگی…
دهم ژوئن سالروز تولد گوستاو کوربت نقاش شهیر فرانسوی‌ست. هنرمندی که گرچه خود را از همه‌ی مکاتب رها می دانست، اما به واقع بنیان گذار نهضت رئالیست در قرن نوزدهم و نقاشی فرانسه شد.
او با برپا کردن نگار خانه ای خصوصی و به نمایش گذاشتن آثار خلاقانه اش، “مانیفست واقع گرایی” خود را عرضه کرد. آثاری که با گذر از فضای رمانتیسم حاکم بر هنر آن زمان، جهان را همان گونه که هست به تصویر می کشیدند، بی هیچ اغراق و اغماضی.
کوربت اعتقاد داشت، وظیفه ی یک نقاش پیروی از حقیقت و وفادار ماندن نسبت به پرده ی نقاشی ست از همین رو هرگز به سوژه های خیالی و نقوش اساطیری و مذهبی نپرداخت و به جای آن بیشتر موضوعاتی چون طبیعت، دریا، زنان برهنه، طبیعت بی جان و پرتره را نقش زد.
تابلوی ” ریسنده ی خفته” یکی از آثار برجسته ی این هنرمند است. تابلویی که نه یک زن اسطوره ای و نه یک بانوی اشرافی که دخترکی معمولی را ترسیم کرده است. دخترکی محاط در رنگهای سبز و محو در فضایی تیره و در عین حال آرامش بخش. این تابلو نظیر دیگر آثار کوبرت نمایشی غریب از تضادهای زندگی را به دست می دهد چنان که شادابی گلهای ریز لباس دخترک و بیداری چرخ ریسندگی با رخوت گلهای پژمرده ی روی میز و خواب دخترک، تقابلی امید بخش و دوست داشتنی را خلق کرده اند.
راوی بهانه‌های ساده‌ی دلخوشی
پنج سال از مرگ دکتر “اصغر الهی” نویسنده ی ایرانی می گذرد. نویسنده ای که با واژگانش راوی روان پرالتهاب و رسوا کننده ی حقیقت دلخوشی های کوچک آدمی بود، واژگانی که در دیباچه ی رمان “سالمرگی” اش، عصاره ی تمام و کمال حکایت سرگشتگی بشر را روایت می کرد، حیرانی های بی انتهایی که به گواه قلم الهی، پیوندشان با اسطوره ها نشان از ازلی بودن و تداوم بی وقفه شان خبر از ابدی بودنشان می دهد.
“در واگویه ی خاطره های مه آلود و خاکستری، به دنیا آمدم. بالیدم. بزرگ شدم. ساقه ترد گیاهی در گذار آب های وحشت. به دریا نپیوستم. چون قطره آبی زلال به خاک برگشتم. به زهدان مادری که از آن به دنیا آمده بودم. به هیئت انسان نخستینی. در تردید زیستن و ماندن.”
الهی در رمان “سالمرگی” به مدد راویان متعدد و در هم تنیده، پرتره های گوناگون مرگ را از سکته، خودکشی و شهادت گرفته تا سقط جنین و قتل به تصویر می کشد، او به روان پر رمز و راز شخصیتهای داستانش نفوذ می کند و درکسوت یک روانپزشک – نویسنده به کاوش لایه های درونی و هویتی آنان می پردازد و نه تنها چرایی که چگونگی زیستن را به چالش می کشد. آدم های “سالمرگی” به رغم تفاوتهای بنیادینشان با یکدیگر در پیوند با اسطوره، گناه و تاوان مشابهند و دغدغه ی مشترکشان درانتخاب میان زیستن و مرگ آنها را به هم نزدیک می کند. الهی از شهادت “سیاوش ” گونه ای روایت می کند که تحقق رویای پایداری و استمرار دو خانواده را نا ممکن می سازد، مرگی که شاید به تقاص گناه تردامنی مادر، بدعهدی پدربزرگ در ادای نذر یا بیرحمی “آقاجان” در حق همسرانش رخ داده است. در این میان “لیلا” ی سرراهی دلخوشی ساختگی و موقتی ست که گرچه ریشه هایش سست و بی رمق اند، اما بهانه ی دروغین ماندن می شود و کورسوی امید، برای ادامه ی زندگی؛ ازسوی دیگر مادربزرگ همیشه زنده، خبر از سنت و گذشته ای می دهد که حضور مدام خود را در ذهن آدمی مکرر می کند.
رمان سالمرگی با شیوه ی روایت غیر خطی و معما گونه اش که نشان از اندوه های گوناگون و تزلزل موقعیت شخصیتهای آن دارد، بازتاب واقعیت ذهن پریشان و سرگشته نسلهایی ست که پی در پی با دلشوره ای مدام زوال آرمانهایشان را نظاره گر بوده اند:
“در خیالات بودم. انگار همین دیروز بود. نشسته بودم کنار جوی آب. آب جوی جم نمی خورد. لایه ای از خاک و خاشاک روی آن بود. قورباغه ای از کنار دستم پرید. ترسیدم. داشتم برای خودم از گل و شن خانه می ساختم، خانه ای دو طبقه. دو اتاق تو در تو، با ایوانی نرده کشی شده با چوب و زنی در آن. آن زن تو بودی، ایستاده بودی پشت پنجره ای.”
بزرگترین «نه» به دنیای غرقه‌ی سرعت…
پنجم ژوئن امسال مصادف است با پنج ساله شدن خاموشی “ری داگلاس بردبری” نویسنده ی نام آشنای آمریکایی و خالق رمانهای شناخته شده ای چون “فارنهایت ۴۵۱” و “حکایت های مریخ”.
این نویسنده ی صاحب نام که از اوایل سال های دهه ی ۱۹۴۰ میلادی، با انتشار داستان های کوتاهش در نشریاتی چون” قصه‌های خارق‌العاده”، “داستان‌های شگفت‌انگیز” و ” داستان‌های علمی مبهوت کننده” قدم به عرصه ی نویسندگی گذاشت، تا پایان عمرش، صدها رمان، داستان کوتاه، نمایشنامه و سناریوی تلویزیونی و سینمایی نوشت.
شاهکار او “فارنهایت ۴۵۱”، در سال ۱۹۵۳ منتشر شد، این کتاب که برجسته ترین و مشهورترین اثر این نویسنده است ، تنها کتابی ست که خود بردبری آن را علمی تخیلی می داند. از زمان انتشار این کتاب تا کنون بیش از ۱۰ میلیون نسخه از آن در دنیا به فروش رفته است.
فارنهایت ۴۵۱ با نگاهی پیشگویانه، آینده ای را به تصویر می کشد که در آن سردمداران سلطه جو و تمامیت خواه جهلی مطلق را به آدمیان تحمیل کرده اند، در این جامعه خواندن و حتی داشتن کتاب امری ممنوع به شمار می رود، کتابها توسط آتش نشان ها سوزانده می شوند و به جای آن صفحه های تلویزیونی بزرگ بر دیوار منازل و اعتیاد به سریالهای تلویزیونی راه هرگونه آزاداندیشی و رسیدن به بلوغ فکری را سد می کنند. در این میان گروهی هستند که این اختناق و اسارت اندیشه را تاب نمی آورند و ذهنشان را مبدل به گنجینه ی مکتوبات ماندگار و تاریخی بشر می سازند.
یادی از خالق آرزوهای بزرگ…
نهم ماه ژوئن به نقل شرح حال نویسان، روز در گذشت “چارلز دیکنز” زبده ترین رمان نویس انگلیسی عصر ویکتوریا و از تاثیر گذارترین نویسندگان قرن نوزدهم است.
دیکنز که ابتدا حرفه ی روزنامه نگاری را پیش گرفته و نام خود را به عنوان یک فعال اجتماعی تثبیت کرده بود، با نگارش رمان هایش فعالیت های اجتماعی خود را شکلی دیگر بخشید، او رمان نویسی بود که با خلق شخصیتهایی ماندگار، مرزهای زمانی و مکانی را در نوردید و خود را با فرهنگ مردم جهان عجین کرد. تا جایی که امروز نام هایی چون “الیور تویست”، “سکروچ”، “دیوید کاپرفیلد” و ” خانم هاویشام” به نمادهایی بدل شده اند که گاه در میان مکالمات روزمره بار وصفی به خود می گیرند. دیکنز در داستان هایش بیش از همه به طبقه ی فرودست جامعه توجه داشت، نگاهی اجتماعی که در حقیقت فقر و تهی دستی قشر پایین اجتماع در دوره ی ویکتوریا را آشکار می ساخت.
رمان “خانه ی قانون زده” یکی از آثار مطرح دیکنز است و داستانی از زندگی غم انگیز طبقه ی کارگر فقیر در انگلستان. دیکنز در این کتاب مسایل اجتماعی و سیاسی را در قالب نقشه ای داستانی بیان می کند. او در سراسر داستان دستگاه فاسد قضایی را با لحنی طنز آلود به چالش می کشد و از پرونده های بی انتهایی می گوید که هیچ گاه به نتیجه نمی رسند و صاحبانشان در طی حیات خود موفق نمی شوند داد خویش را بستانند و به این شکل است که جمع وسیعی از وکلا از این طریق برای خود مکنت و مقام تحصیل کرده اند و همه ی شخصیت های داستان را در خود احاطه کرده اند :
” کودکان بیشماری دیده به جهان گشوده و سالخوردگان بسیاری از جهان رفته‌اند، عده‌ای بی‌آن‌که خود بدانند دیوانه وار خویشتن را در گیر آن یافتهاند. خانوادههای بیشمار از این دعوا کینه بسیار به ارث بردهاند.”
دیکنز صحنه ی عدالتخانه را فرورفته در گل و مه توصیف می کند تا همان نکبتی که زندگی مردم را به تباهی کشانده را به خواننده القا کند، رمان با همین تصاویر آغاز می شود و همه چیز از رودخانه، چمن، بندر و شهر را احاطه شده درمهی غلیظ به تصویر می کشد و از فضای رعب آور و آمیخته به مرگی سخن می گوید که مردم را به تعلیق و سردرگمی کشانده است: “یعنی میتوانم به آن لحظات بحرانی اشاره کنم که طی آن گردنبند با حلقهای سوزان یا اشعه فروزانی را در فضای تار میدیدم که خود مهرهای از مهرههای آن بودم و تنها آرزویم این بود که از بقیه جدا شوم، و از اینکه جزیی از این شیء مخوف بودم رنج وصفناپذیری میبردم”
سینماگر روزهای خوش سینما
پنج سال سال پیش چنین روزهایی با خبر در گذشت “شاپور قریب” همراه شد، کارگردان پیش کسوتی که نامش با فیلم هایی خاطره انگیز و به یاد ماندنی روزهای خوب سینمای ایران عجین شده است.
قریب که پیش و بیش از هرچیز خود را قصه نویس می خواند، نگاهی عمیق و خاص به سینمای کودک و نوجوان داشت، همین نگرش بود که موجب شد تا وی یکی از برجسته ترین آثار سینمای ایران با عنوان “هفت تیرهای چوبی” را در این زمینه خلق کند. این فیلم که نمونه ی دگرگونه ای از سینمای کودک بود، مورد تحسین منتقدان داخلی و خارجی گرفت و جایزه ی جشنواره ی مصر ، سوئد و جایزه ی طلایی شیکاگو را نصیب خود ساخت. در هفت تیر های چوبی “عبدالله یاقوتی” و “حسن حاجیان” نقش آفرینی می کردند و موسیقی متن این فیلم اثر” اسفندیار منفردزاده” است.
از دیگر آثار مطرح این کارگردان می توان به فیلم “ممل آمریکایی” اشاره کرد، این فیلم که دومین همکاری مشترک”گوگوش” و “بهروز وثوقی” بود، در نوروز ۱۳۵۳ اکران شد وعنوان پر فروش ترین فیلم سال را از آن خود ساخت. در این فیلم، آمریکا و رویای مهاجرت به آن را مورد نقد قرار می گیرد و از “ممل آمریکایی” ها یی سخن به میان می آد که فریب دروغ های “حسن پپه” ها را خورده اند. ترانه‌های معروف “شب شیشه ای” و “دریایی” نیز اولین بار در این هم این فیلم اجرا شدند . شاپور قریب پس از آن فیلم “مرد شرقی، زن فرنگی” را با همین مضمون ساخت که از اقبال فیلم نخست برخوردار نشد.
وی پس از انقلاب مدتی در کانون پروش فکری کودکان و نوجوانان با سمت مشاور رئیس مشغول به کار بود و در هیات تصویب فیلمنامه‌ها فعالیت داشت.اما پس از چندسال اشتغال در این جایگاه به دلیل اختلافات از سمت خود استعفا کرد .
او سپس در سال ۱۳۶۵ فیلم “بگذار زندگی کنم” با بازی “مهدی هاشمی” و “افسانه بایگان”، را کارگردانی کرد، فیلم که از دغدغه های پس از طلاق می گفت از بخت خوبی در گیشه برخوردار شد و بنا به گفته ی کارگردان سرمایه گذار را با سود قابل ملاحظه ای مواجه کرد، حال آنکه خود وی پس از فیلم “سایه های غم ” ( ۱۳۶۶) – که یکی دیگر از فیلم های پرفروش بعد از انقلاب به شمار می رود – ناچار به ساختن فیلم هایی برای گذران زندگی و پرداخت کرایه ی خانه اش شد.
فیلم “ملاقات” آخرین ساخته ی این سینماگر ایرانی ست که در سه اپیزود و به تهیه کنندگی “عباس رافعی” ساخته شده است و شاپور قریب در این فیلم کارگردانی اپیزود ” ایستگاه آخر” را برعهده داشت، اپیزودی که هنوز به نمایش عمومی در نیامده است.
پیام به کنگره حزب مبارز کومله زحمتکشان کردستان ایران
برادران و خواهران کرد ایرانیم ، رفقای دیر و دورم ، یکبار دیگر دور از خانه پدری ولی با یاد و عطر شبنم مریوانی و نان مهابادی ، منظر شامگاه سنندجی ، تصویر الوند و البرز ، بینالود ، باران نیمه شبان دریاچه زریوار ، با چشم انداز دریای مازندران و خلیج همیشه فارس ، گرد هم آمده اید . طی نزدیک به چهار دهه مبارزه سنگین و استوار ، همچنان سرشار از امید و ایمان ، در سنگر پایداری دشمن سرکوبگر مرتجع مستبد را با همه امکاناتش ، با سپاه و بسیج و نیروهای امنییتی اش ، با جاش ها و مزدوران رنگارنگش ، به ستوه درآورده اید . گفتنش ساده است اما آنچه شما دیدید و متحمل شدید ، آنهمه جور و ستم که از سیطره اسلام ناب انقلابی ولائی بر شما نازل شد ، بیش از طاقت اکثریت ما است با اینهمه هرگز از شما شکوه نشنیده ایم توگوئی صبر و استقامت با نام کرد پیوند خورده است . هموطنان آزاده ام کنگره بزرگ شما در شرایطی بسیار حساس برگذار میشود. نمایش انتخابات به کارگردانی دستگاه ولایت فقیه مطلقه با صحنه آرائی ماهرانه و چند کارگردان به نمایش درآمد اما آنچه در این نمایش بدون توجه به تعداد تماشاچیان ، آشکارشد ؛ آن چیزی نبود که رژیم آرزوداشت . بعد از ۳۸ سال حکومت و هزینه کردن بیش از۱۲۰۰ ملیارد دلار ( درآمدهای ارزی کشور از فروش نفت ، صادرات غیر نفتی ، سرمایه گزاریهای خارجی در عصر شاه که به رژیم اسلامی به ارث رسید ) رژیم حاکم از معرفی حتی یک نامزد سالم و پاکدامن و آزاد اندیش و مدیر و مدبر عاجز است . شش برگزیده شورای نگهبان یعنی برجسته ترین ، به ظاهر صاحب صلاحیت ترین و مورد وثوق ترین شخصیتهای رژیم ، همگی مطابق آنچه خودشان در سه مناظره و تبلیغات انتخاباتی عنوان کردند ، دزد ، کلاهبردار ، دروغگو ، سرکوبگر ، ضد آزادی ، مرتجع ، ضد زن ، معتقد به استفاده از تروریسم برای دستیابی به هدفهای غیر مشروع هستند .
تولیدات رژیم همین شش تن و یک دوجین شش تن مثل آنهاست. رژیمی خود را اسلامی و اخلاقمند و پایبند به مبانی و ارزشهای دینی و ملی قلمداد میکند و تولیداتش همگی عکس این مدعا را نمایندگی میکنند .
با این وصف شماری از هموطنان به دلائل متفاوت از جمله مقایسه قدو قامت ، رفتار اجتماعی ، ادبیات نامزدها و تعلقات فکری و ذهنی آنها و میزان وابستگی شان به رأس قدرت ، در انتخابات شرکت و به یکی از نامزدها رأی میدهند . باید در نظر داشت این رأی دادن نه نشانه مشروعیت برنده و نه نشانه صاحب صلاحیت بودن او در میان رقیبانش است. بنابراین نه باید شیوه مبارزه را تغییر داد و نه تازمانی که در برپاشنه استبداد فقیه میچرخد ، تا آن هنگام که رژیم ، ایرانیان را برابر نمیداند ، مذهب ، نژاد و طایفه خط فاصل بین آنهاست ، سنی نمیتواند وزیر شود درجه بالای نظامی داشته باشد ، مسیحی و یهودی و زرتشتی به برکت یک کرسی مشروط در مجلس باید صبح تا شب شکرگزار باشند که اجازه داشتن یک نماینده را دارند و اگر با تجربه ترین ، با دانش و فرهنگ ترین و کاردان ترین فرد کشور را هم درمیان خود داشته باشند ، چون شیعه اثنی عشری ولایتمدار نیستند نباید حتی خواب داشتن مقامات بالا را در سر بپروراند .بهائی ها که اصلا به حساب نمی آیند و چون دیگر منتظر ظهور مهدی موعود نیستند تطهیر ارض از آنها از أوجب واجبات است . زن نصف مرد است و دیه قتل او برابر با دیه از کار انداختن بیضه چپ ذکور است ، مبارزه شما یاران و ملت ایران ادامه خواهد داشت .
دیرسالی است با شما زیسته ام ، نفس کشیده ام ، در سوگ سرداران کرد گریسته ام ، اصلا از شما شده ام بنابراین اگر اوضاع جو ی زمین ! اجازه میداد الان در کنار شما بودم . حالا نیز در دل و جان با شمایم . تن اینجا و جان آنجاست . رفیق رفیقانم کاک عبدالله مهتدی میداند ، که فضای سینه ام چنان پر از شماست که دیدار با شما همه آرزوی من شده است .
کنگره تان مبارک ، سرودتان رساتر ، بازویتان پر توانتر ، و مباره تان پیروزمندانه تر باد .
علیرضا نوری زاده – لندن
۱۴ می ۲۰۱۷ برابر با
۲۴ اردیبهشت ماه ۱۳۹۶
آیندهی تغییرات در جامعهی ایران و چگونگی و مسیر تحقق دموکراسی و پاس‌داشت حقوق بشر از جمله مباحثی است که در چند دهه‌ی اخیر همواره مورد بحث و مناقشه بوده است. «آسو»، در سلسله گفت‌وگوهایی با شماری از فعالان و تحلیل‌گران سیاسی و مدنی درباره‌ی ضرورت و چگونگی تغییرات در ایران، ملزومات وقوع این تغییرات، و بازوهای تغییر در جامعه گفت‌وگو کرده است.
ماشاالله آجودانی، تاریخدان و نویسنده‌ی کتاب مشروطه‌ی ایرانی، در گفت‌وگو درباره‌ی آینده تغییرات در ایران، می‌گوید حکومت جمهوری اسلامی سد راه دموکراسی در ایران و دشمن حقوق انسانی است، اما تغییر حکومت چاره‌ی مشکلات ملت ایران نیست، و تا زمانی که مشکل فرهنگی جامعه حل نشود، با تغییر حکومت و دولت نمی‌توان به دموکراسی رسید. او با تأکید بر این که بدون تحول فرهنگی و بازخوانی تاریخ معاصر ایران، نمی‌توانیم به دموکراسی دست پیدا کنیم، معتقد است که برای تغییر شرایط فعلی باید فرهنگ جامعه را با تولید اندیشه، ایجاد پرسش، و آموزش، تغییر داد. آجودانی تحقیقات بسیاری در رابطه با تاریخ ایران داشته و کتاب‌های یا مرگ یا تجدد، ایران، ناسیونالیسم و تجدد، و هدایت، بوف کور و ناسیونالیسم ایرانی از دیگر آثار او هستند. این مورخ ایرانی از سال ۱۳۶۵ در بریتانیا زندگی میکند و ریاست «کتاب‌خانه‌ی مطالعات ایرانی» در لندن را بر عهده دارد.
* شما در بسیاری از کتابها و نوشته‌های‌تان آیندهی دموکراسی در ایران را در گرو حل مسائل تاریخی مهمی دانسته‌اید که اگر به آنها پرداخته نشود، مشکلات تاریخی جامعهی ایران ابعاد تازه‌تری پیدا خواهد کرد. این مسائل تاریخی چه هستند؟
– دموکراسی دستاورد فرهنگ بشری است. ما در یک مرحله‌ی تاریخی هستیم، مرحله‌ای که انسانِ امروز می‌خواهد مسائل تاریخی و اجتماعی خودش را در رابطه با بنیادهای فرهنگی و نهادهای مدنی حل کند. یک سوی آیندهی دموکراسی در ایران با فرهنگ جهانی و بشری ارتباط دارد، که متعلق به یک کشور و منطقه‌ی خاص نیست؛ یعنی ارتباط با این مرحله‌ی تاریخ بشر که به این دستاورد، یعنی دموکراسی، رسیده است. اما این فقط یک سوی ارتباط ما است، و سوی دیگر ارتباط ما که خیلی مهمتر است سوی داخلی آن است.
حال، ما باید برای هماهنگ‌سازی جامعهی خودمان با این فرهنگ جهانی و دستیابی به دموکراسی چه کار کنیم؟ آیا از طریق راه‌حل‌های سیاسی می‌توانیم به نهادهای دموکراتیک دست پیدا کنیم؟ ما همیشه فکر میکنیم با تغییر نظام، مشکلات سیاسی جامعه حل میشود. حکومت پهلوی بر سر کار بود، انقلاب کردیم و فکر کردیم که با یک انقلاب می‌توانیم جامعه را دگرگون کنیم. شعارهایی هم که دادیم این بود: «آزادی، استقلال، جمهوری اسلامی»! ولی در عمل، مردم نه آزادی به دست آوردند و نه استقلال، و فقط جمهوری اسلامی به دست آمد که آن هم یک داستان دیگر است.
به نظر من، بدون آغاز یک تلاش فرهنگی و تاریخی در ایران، نمی‌توانیم به دموکراسی دست پیدا کنیم. به همین خاطر، معتقد ام که سیاست به تنهایی پاسخ‌گوی مسائل ما نیست. من ضدسیاست نیستم، سیاست بخشی از جامعهی مدنی است و حضور سیاسی در همه‌جا معنا دارد و باید این طور باشد. اما بعد از این همه افت‌وخیزها، و وقتی به تاریخ ایران نگاه میکنیم، می‌بینیم فقط در دوره‌ی مشروطیت بود که یک انقلاب فرهنگی داشتیم که واقعاً می‌خواست از طریق مسائل فرهنگی مشکلات جامعهی ایران را حل کند، و اساس‌اش تحول فرهنگی بود. البته بعدها در انقلاب مشروطه هم آن بخش سیاسی گسترش پیدا کرد و ما فکر کردیم راه حل جامعهی ایران در سیاست است. ولی به اعتقاد من این طور نیست.
* و اگر بخواهیم کمی مشخص‌تر صحبت کنیم، این تلاش‌های فرهنگی شامل چه مواردی میشود و روی چه بخش‌هایی باید بیشتر کار کرد؟
– یکی از موارد مهم این است که ما نسبت خودمان را با تمدن بشری در دوران معاصر تعریف کنیم، و بدانیم که کجای جهان ایستاده‌ایم، که بودهایم و امروز که هستیم و چه کار باید بکنیم. یکی از این کارهای فرهنگی ترسیم یک تصویر جامع و متعادل از تاریخ ایران است. متأسفانه، جریان‌های سیاسی تاریخ ایران را تکه پاره کرده‌اند. ناسیونالیست‌های ایرانی فقط به ایران باستان توجه کردند و گفتند که عظمت و شکوه ایران باستانی آن بخشی است که ما در جست‌وجوی آن هستیم. اسلام‌گراها تاریخ دوران اسلامیِ ایران را بزرگ کردند و به آن اهمیت دادند و تاریخ ایران باستان را نادیده گرفتند و یا کم‌اهمیت جلوه دادند. چپ‌های ایرانی هم که هیچ کدامِ اینها را قبول نداشتند و دنبال آرمان ایجاد یک جامعهی سوسیالیستی در ایران بودند.
ما نخست احتیاج داریم که به یک تعادل در فهم فرهنگی از تاریخ ایران برسیم، و این تاریخ را از سیطره‌ی جریان‌های سیاسی و ایدئولوژی‌های سیاسی خارج کنیم. آن وقت می‌توانیم بفهمیم در گذشته چه نقشی در فرهنگ جهانی داشته‌ایم، و امروز چگونه می‌توانیم در دنیای مدرن نقش داشته باشیم. اگر نتوانیم چنین فهم مشترک و متعادلی از تاریخ ایران ارائه دهیم، بنیادهای نظری لازم برای درک دموکراسی را فراهم نکرده‌ایم. به همین دلیل، یکی از مهمترین کارهای فرهنگی مورد نظر من این است که حتی سیاست را از منظر فرهنگ نگاه کنیم. ما همیشه سازمانهای سیاسی داریم، اما این سازمانهای سیاسی هیچ ارتباطی با فرهنگ و تاریخ ایران ندارند و جامعهی خودشان و موقعیت تاریخی و فرهنگی خودشان را نمی‌شناسند. مبانی دموکراسی را فقط از طریق فرهنگ می‌توانید به جامعه منتقل کنید. برای مثال، در جامعهی ایران حزب سیاسی می‌سازند، اما فرهنگ حزبی را جریان‌های فکری باید در جامعه نهادینه کنند. اگر نتوانیم فرهنگ حزبی را در جامعهی سیاسی ایران به وجود بیاوریم، حزب هم در معنای واقعی نمیتواند وجود داشته باشد.
* در شرایطی که حکومت و دستگاه‌های رسمی و عمومی روی مسائل تاریخی و فرهنگی کار نمی‌کنند، روشنفکران و کسانی که دغدغه‌ی این کار را دارند چه‌طور می‌توانند در این راه قدم بردارند؟
– من فکر می‌کنم مسأله خیلی مهمتر از اینها است. نخست باید بپذیریم که مشکل اساسی ایران در دستیابی به دموکراسی فقط سیاسی نیست. اگر این فهم را وارد زمینه‌های فکری جامعهی ایران کنیم، میتوان نگاه تازه‌ای به قضایا داشت و در نتیجه‌ی آن فهمید که شاید کارهای فرهنگی ضرورت بیشتری از کارهای سیاسی دارند، و آن وقت اگر توانستیم چنین فهمی را در جامعه به وجود آوریم، فقط چشم به دست دولت نداریم. کار دولت سیاست و برقراری تعادل سیاسی است، و فقط یک بخش آن ممکن است سرمایه‌گذاری در زمینه‌ی فرهنگ باشد، ولی کار اساسی فرهنگی کار جریان‌های فکری است. متأسفانه، تاریخ معاصر ما نشان میدهد که جریان‌های فکری و روشنفکری ایران بیشتر سیاسی بوده‌اند تا فرهنگی، و به جای این که اندیشه تولید کنند و نسبت به موقعیت تاریخی خودشان پرسش بیافرینند، همیشه راه‌حل‌های سیاسی برای مسائل عرضه کرده‌اند. ما از این طریق به هیچ جا نمی‌رسیم، مگر این که به صورت ریشه‌ای و اساسی‌تر بخواهیم بنیاد یک فرهنگ دموکراتیک را در ایران پی‌ریزی کنیم. این یک تولید انبوه و جمعی است و باید به عنوان یک پروژه‌ی ملی روی آن کار کرد، نه به عنوان یک امر کوچک فرهنگی.
* شما در تحقیقات و نوشته‌های‌تان مفصلاً به نقش روشنفکران در مسیر تغییرات در ایران پرداخته‌اید، و گفته‌اید که روشنفکران به دلیل ناآگاهی از پیشینه‌ی سنت و تجدد در ایران، در انقلاب ۵۷ به دامن روحانیت افتادند. آیا در حال حاضر، جامعهی ایران و به ویژه روشنفکران‌اش به نسبت سالهای قبل از انقلاب ۵۷ شناخت بیشتری از پیشینه‌ی سنت و تجدد در ایران دارد و می‌تواند از این آگاهی به عنوان چراغ راه حرکت‌های آینده استفاده کند؟ یا همچنان در بر همان پاشنه‌ی قبلی میچرخد و ممکن است همان اشتباهات قبلی تکرار شوند؟
– این یک سؤال خیلی اساسی است، و در واقع مقایسه‌ی میراث روشنفکری ایران در قبل و بعد از انقلاب در پشت سؤال شما نهفته است. در مورد قبل از انقلاب، خیلی راحت میشود صحبت کرد. روشنفکری ایران در آن زمان نه تاریخ خودش را می‌شناخت و نه این که خبر داشت در مشروطیت ایران چه اتفاقی افتاده بوده، و به همین دلیل قدرت ویران‌کننده‌ی روحانیون را هم نمی‌شناخت. به اعتقاد من، اگر جریان روشنفکری ایران حداقل تاریخ مشروطیت را خوب خوانده بود، می‌فهمید که بازی کردن با قدرت روحانیون بازی کردن با آتش و بر باد دادن دستاوردهای مدنی است. روشنفکری ایران سراسیمه به دنبال آخوندها افتاد و، به غیر از استثناهایی مثل مصطفی رحیمی و شاهرخ مسکوب، جریان‌های اصلی با آخوندها هم‌صدایی کردند، علیه نظام شاهنشاهی برخاستند، و فکر نکردند که با برانداختن حکومت سکولار پهلوی به کجا می‌رسیم و اگر روحانیون قدرت را در دست بگیرند چه میشود. اگر روشنفکران، تاریخ مشروطیت ایران را درست خوانده بودند، و اگر تاریخ‌نگاری مشروطیت ایران به درستی کارش را انجام داده بود، این فهم در جامعه ایجاد میشد که استفاده‌ی ابزاری از مذهب خطرناک است و ما را به هیچ جا جز ارتجاع نمی‌رساند، همچنان که امروز ما را به همان‌جا رسانده است.
بعد از انقلاب و در سالهای اخیر، دیدگاه‌های تازه‌ای در ایران مطرح شده‌اند که دیگر آن قدر به کار سیاسی اعتقاد ندارند و راه حل سیاسی را تنها راه حل نمی‌دانند. یکی از نمونه‌های این جریان که می‌تواند مثمر ثمر باشد آثار آرامش دوستدار است. نحوه‌ی تفکر آرامش دوستدار و نقدی که او از تاریخ ایران کرده در واقع کارکردش پرسش‌انگیزی است. او جلوی همه‌ی ما پرسش‌هایی گذاشته که اگر وجدان روشنفکری داشته باشیم، باید به این پرسش‌ها بیاندیشیم و به آنها پاسخ بدهیم. در نتیجه، جریانات روشنفکری کنونی تفاوت‌هایی با جریانات پیش از انقلاب دارند، اما هنوز به یک تحول اساسی و بنیادی که ما را به آیندهی ایران امیدوار کند دست نیافته‌اند. استثناها وجود دارند، اما از آنجا که ما هنوز در مورد مسائل اساسی خودمان به طور جدی پرسش نمی‌کنیم و پرسش‌انگیزی در جامعهی ما غایب است، این استثناها هیچگاه به قاعده تبدیل نمی‌شوند.
* شما یکی از موانع به نتیجه رسیدن انقلاب مشروطه و انقلاب ۵۷ را تقلیل دادن مفاهیم مدرن و نگاه سنتی بومی به تجدد می‌دانید. نگاه جامعه در این باره چه‌قدر تغییر کرده است؟
– متأسفانه، تقلیل دادن‌ها همچنان ادامه دارد. به عنوان مثال، وقتی آقای خاتمی در دوره‌ی ریاست جمهوری‌اش از جامعهی مدنی حرف زد، من تعجب کردم که یک روحانی چه‌طور می‌تواند از جامعهی مدنی حرف بزند! ولی بعد از مدتی که خیلی با او مخالفت کردند، گفت که منظور من از جامعهی مدنی همان مدینه‌النبی است و منظورم از آزادی همان آزاد‌ی‌های مشروع است. این یعنی که او حتی همان کلماتی را هم که معنای‌شان را می‌دانست به راحتی تقلیل داد. در جامعهی ایران، همان طور که می‌بینید، الان با علوم انسانی مخالفت میشود، با حقوق بشر مخالفت میشود، با بنیادهای اساسی که با انسان سروکار دارد مخالفت میشود، و ما همچنان مفاهیم را تقلیل می‌دهیم.
پشتِ این تفکرْ بومی کردنِ اندیشه‌های غربی و دموکراسی، تقلیل دادن مفاهیم اساسی و بدتر از آن تطبیق دادن این مفاهیم با شریعت است. ما از این راه‌ها به هیچ جایی نمی‌رسیم. این راه‌ها یک جور کلاهبرداری و دست‌کاری در مفاهیم اساسی و بنیادی است. ما باید مفهوم پارلمان را در مفهوم مدرن‌اش درک کنیم، نه این که یکی بیاید حکم حکومتی بدهد، یا یکی بیاید پس از انتخاب فلان نماینده بگوید او نمیتواند به مجلس برود. اینها همان تقلیل مفاهیم است، و در واقع اگر در مشروطیت مسأله تقلیل دادن مفاهیم بود، الان مسأله دست‌برد در مفاهیم و تجاوز به مفاهیم است.
در تولیدات فرهنگی هم من واقعاً کار اساسی و امیدوارکننده‌ای نمی‌بینم، و دانشگاه تولید فکر نمیکند و کار خودش را انجام نمیدهد. اینها نشانه‌های عقب‌ماندگی جامعهی ما هستند. در عین حال، تلاشی هم در درون جامعه وجود دارد که می‌خواهد این فضا را دگرگون کند. اما رویکرد آن هم بیشتر از این که فرهنگی باشد، سیاسی است. متأسفانه، اگر وضعیت فعلی ایران با یک نهضت فرهنگی و به صورت یک پروژه‌ی ملی برای دگرگون کردن بنیان‌های نگاه جامعه به مسائل همراه نشود، ما همچنان دچار همین مشکلی خواهیم بود که از سالها قبل بودهایم، و این دایره‌ی ندانم‌کاری‌های تاریخی ما استمرار خواهد داشت.
* گفتید که بهترین راه تغییرات را تغییرات فرهنگی می‌دانید نه سیاسی. با این حال، فکر می‌کنید که چه تغییری در ساختار سیاسی ایران می‌تواند این کشور را در مسیر حرکت به سوی یک جامعهی متعهد به دموکراسی و آزادی و حقوق بشر قرار دهد؟
– این ساختار سیاسی را باید یک فرهنگ سیاسی بسازد. اگر ما فرهنگ دموکراسی نداشته باشیم، مشکل ما با تغییر یک دولت به یک دولت دیگر یا یک رژیم به یک رژیم دیگر حل نمیشود. من مخالف رژیم جمهوری اسلامی هستم، اما فکر نمی‌کنم مشکل ملت ایران با تغییر رژیم جمهوری اسلامی حل شود، مگر این که مشکل فرهنگی‌اش حل شود. اگر ما نتوانیم این کارهای بنیادی را انجام دهیم، و نتوانیم حتی تصور یک ساختار سیاسی متعادل برای نهادهای دموکراتیک در ایران داشته باشیم و فرهنگ‌اش را به وجود نیاوریم، چه‌طور می‌توانیم پیش برویم؟
من مخالف تغییر جمهوری اسلامی نیستم، برای این که حکومت جمهوری اسلامی حق حاکمیت ملت ایران را نقض کرده است. وقتی در قانون اساسی‌اش می‌گوید که حق حاکمیت از الله است و بعد زیر آن سلسله مراتب بعدی را ذکر میکند، مردم دیگر نقشی ندارند و خودشان هم بی‌تعارف این را می‌گویند. چه‌طور میشود از این حکومت دفاع کرد؟ این حکومت سد راه دموکراسی در ایران و دشمن حقوق انسانی است. این حکومت نه تنها حکومت مستقل ملی نیست، بلکه با کارهایی که در همین سالها کرده ضربه‌های اساسی به منافع ملی زده و هیچ خدمتی به دموکراسی در ایران نکرده است. بنابراین، چنین حکومتی باید از میان برداشته شود، اما از میان برداشتن‌اش با سیاست و سازمانهای سیاسی ما را به هیچ جا نمی‌رساند و حتی ممکن است حکومت خیلی بدتری را جایگزین کند. به همین جهت، من فکر می‌کنم با این که این حکومت بدترین نوع حکومت برای رشد دموکراسی در ایران است، تنها راه نجات ما از چنین ساختارهایی ایجاد یک نهضت فرهنگی مبتنی بر تاریخ و فرهنگ ملی ایران است که نگاه اساسی‌اش به آینده و دستاوردهای فرهنگی بشری باشد. اگر نتوانیم چنین نهضتی را ایجاد کنیم، دوباره روز از نو و روزی از نو خواهد بود.
* فکر می‌کنید با توجه به سانسور و سرکوب روشنفکران در داخل ایران، و سخت بودن ارتباط بدنه‌ی جامعه با روشنفکران خارج از ایران، این کار فرهنگی چه‌طور ممکن است؟
– گرامشی در زندان‌های فاشیسم هم فکر میکرد و دیدگاه‌های تازه‌ای عرضه میکرد که دنیای فرهنگ سیاسی و نگاه بسته‌ی مارکسیستی به مسائل را دگرگون کردند. پس میشود در زندان فاشیسم هم اندیشید و نوشت و تحقیق کرد. درست است که در جمهوری اسلامی سانسور وجود دارد و با تفکر سیاسی و فرهنگی مترقی مبارزه میشود، اما معنای آن این نیست که اگر شما بخواهید یک کار تحقیق اصولی درباره‌ی حافظ بکنید، مانع آن شوند. در دوره‌ی پهلوی هم سانسور بود، اما معنای آن این نبود که کار اساسی در مورد مثلاً شاهنامه یا حافظ یا درباره‌ی مبانی فرهنگی انجام نشود. جریان‌های فکری کار خودشان را درست انجام نداده‌اند، برای این که به کار فرهنگی اعتقاد اساسی نداشتند. درست است که بخشی از آن به سانسور حکومتی بر میگردد، اما بخش اساسی‌اش به خودمان بر میگردد، به خودمان و جامعه‌مان که هنوز فکر میکند مشکلات ایران را می‌تواند با سیاست حل کند، نه با فرهنگ. این نگاه را باید تغییر داد، این نگاه را باید دگرگون کرد، وگرنه حکومت‌های دیکتاتور در منطقه‌ی ما تا سالها خواهند ماند. اگر ما بتوانیم به صورت بنیادی و از زیر و از پایه نوع نگاه جامعه را با کارهای فرهنگی تغییر بدهیم، وضعیت دگرگون خواهد شد.
بازارچه‌ی کتاب این هفته‌ی ما سرکی‌ست به پیشخوان کتاب‌فروشی‌های گوشه‌گوشه‌ی جهان کتاب. عناوین برگزیده‌ی ما در این گذر و نظر اینهاست:
وقتی حالت بده کسی سراغت رو نمی‌گیره
نویسنده: باب دیلن
مترجم: محمدعلی برقعی
ناشر: دنیای اقتصاد
قیمت: ۲۰۰۰۰ تومان
تعداد صفحات: ۲۹۵صفحه
پیش از این ترجمه ترانه‌های باب دیلن در قالب دو جلد توسط انتشارات گل آذین منتشر شده است و حالا ترجمه جلد اول خاطرات این ترانه سرا و خواننده که چند ماه پیش برنده جایزه نوبل ادبیات شد، به چاپ رسیده است. این چهره را برجسته ترین و تاثیرگذارترین ترانه سراهای نیم قرن اخیر آمریکا میدانند که شعر و ترانه، پاره جداناشدنی تاریخ و فرهنگ آن است.
دیلن، زبان و صدای تازه‌ای به کالبد بی‌جان موسیقی همه پسند دهه ۶۰ آمریکا دمیده و ترانه‌هایش حاصل تفکر و ذهنیت شخصی‌اش بوده‌اند. اما مردم فکر میکردند دیلن از اعماق دل آنها می‌خواند. لقب‌هایی مانند «صدای نسل نو» به همین دلیل به او اعطا شده است. باب دیلن، موسیقی فولک را از انحصار عده‌ای خاص که بیشتر به شکل سنتی راجع به ملوان‌ها و سربازها می‌خواندند، بیرون آورد. او سبک فولک _ راک را آفرید و با باب کردن آهنگ‌های طولانی، جوانان را به سمت شعر کشاند.
باب دیلن، علاوه بر موسیقی و شعر، در حوزه نقاشی، نویسندگی و فیلم سازی هم تجربیاتی داشته و توانسته جوایزی چون اسکار، گلدن گلوب و گرمی‌را در کارنامه خود ثبت کند. دلیل آکادمی‌نوبل هم برای اعطای جایزه نوبل ادبی به دیلن، بیان شاعرانه تازه از دل سنت ترانه سرایی آمریکا اعلام کرد.
کتاب «وقتی حالت بده کسی سراغت رو نمی‌گیره» شامل جلد اول زندگی نامه این چهره آمریکایی، از عناوین مجموعه «زندگی نامه» انتشارات دنیای اقتصاد به چاپ رسیده است. باب دیلن در این کتاب، تنها از خود و خاطراتش نمی‌گوید. او با زبان خاص خود، که مترجم اثر گفته سعی کرده آن را حفظ کند، حال و هوای جامعه ای را که در آن می‌زیسته و شکوفا شده، اخبار روز و شرایط سیاسی را شرح داده است.
این کتاب ۶ بخش دارد که به ترتیب عبارت اند از: آماده شدن برای اجرا، سرزمین از دست رفته، صبحی دوباره، ای رحمت، رود یخ، باب دیلن به روایت
دراین کتاب، آقای ایر مردی منزوی است که همسایه‌هایش از او می‌ترسند. او خیلی پایش را از در خانه بیرون نمی‌گذارد؛ فقط هفته‌ای یکبار به کلوب بولینگ میرود، جایی که در آن همه خیال میکنند او یک پلیس است. وقتی زنی در حوالی محل زندگی آقای ایر به قتل میرسد، سرایدار خانه انگشت اتهام را به سوی او نشانه میگیرد و از این به بعد پلیس چشم از او برنمی‌دارد و هر روز و هر ساعت تعقیبش میکند. غافل از اینکه تنها گناه آقای ایر این است که یک دل نه صد دل عاشق دختری اشتباه شده است.
رمان «نامزدی آقای ایر» اثر نویسنده بلژیکی، ژرژ سیمنون پیش از این دو بار به انگلیسی ترجمه شده است و در سال ۱۹۸۹ اقتباسی سینمایی از آن روی پرده رفت.
رمانهای روان‌شناختی سیمنون آمیزه‌ای از پرداخت استادانه و کالبدشکافی هوشمندانه روان انسان‌هاست. او ترس‌ها، عقده‌های روانی، گرایش‌های ذهنی و وابستگی‌هایی را توصیف میکند که در زیر نقاب زندگی یکنواخت روزمره پنهان هستند و ناگهان با انفجاری غیرمنتظره به خشونت و جنایت منتهی میشوند. روزنامه گاردین از سیمنون به عنوان یکی از مستعدترین نویسندگان قرن بیستم نام برده است و ویلیام فاکنر، نویسنده شهیر آمریکایی، در موردش می‌گوید: «خواندن آثارش را دوست دارم. او مرا یاد چخوف میاندازد.»
رمان «بچه‌های خاص خانه خانم پریگرین» که تیم برتون، کارگردان آمریکایی براساس آن فیلمی کارگردانی کرده را با ترجمه پیمان اسماعیلیان منتشر شد.
ماجرای رمان «بچه‌های خاص خانه خانم پریگرین» از این قرار است که پدربزرگِ جیکوب طی حادثه‌ای کشته میشود. جیکوب اعتقاد دارد که هیولایی وحشتناک به پدربزرگش حمله کرده و او را کشته است.
او برای کشف راز این حادثه تصمیم میگیرد به جایی دور سفر کند؛ جزیره‌ای متروک و خانه خانم پرگرین؛ یتیم‌خانه عجیبی که پدربزرگ در آن بزرگ شده استجیکوب به‌زودی می‌فهد که بچه‌های خانه خانم پرگرین بیشتر از آن چیزی که از پدربزرگ شنیده است عجیب و غریب هستند. حوادث عجیب و خطرناک یکی پس از دیگری اتفاق می‌افتد و…
اگرچه این کتاب بیشتر در ژانر ادبیات وحشت قرار میگیرد اما تیم برتون، کارگردان معروف آمریکایی نیز با اقتباس از این رمان، فیلمی ساخته که بیشتر در ژانر تخیلی و فانتزی قرار میگیرد.
فاطمه بن‌محمود متولد تونس، فلسفه‌خوانده و معلم است. در این کتاب مجموعه‌ای از داستانک‌های (داستان‌های مینی‌مال چندخطی) این نویسنده تحت عنوان دو دفتر و به نام‌های «از سوراخ در» و «جنگل در خانه» گردآوری شده است.
نثر بن‌محمود بسیار ساده و بی‌تکلف است و داستانک‌های او مضامین مختلفی همچون عرفان، زندگی، عشق و… را دربردارد. این داستان‌های مینی مال گاهی با طنز نیز همراه میشود.
در یکی از داستانک‌های این کتاب آمده: «شاه می‌ترسید مردم هوس آزادی به سرشان بزند. همه پرنده‌ها را در قفس زندانی کرد. اما ترس، دست از سرشان برنمی‌داشت. قفس‌های دیگری آورد و تخم پرنده‌ها را هم، در قفس به بند کشید…»
دنیای خبر و خبر رسان هم گه گدار بی رحم می شود و قانونی اختیار می کند در غایت بی انصافی. گاه حوادثی مهم تر و پر حاشیه تر؛ اخبار دیگر روز را کم أهمیت جلوه می دهند و گه گاه به قول خود اهل مطبوعات؛ برخی از اخبار در کشاکش روزهای شلوغ و پر ماجرا ” گم ” می شوند.
محمد اوشال
حالا در ایران یازده سپتامبری دوباره رخ نموده و مردمانی بی دخالت بن لادن و دور از شرارت تروریست و تنها از سر بی کفایتی ارباب شهر؛ به دام بلا گرفتار شده اند و در آن سوی دنیا هم مردی پر از هیاهو بر کرسی ریاست اجتماع تکیه کرده و هم امروز کاخ نشین شده و نیامده برای دنیا خط و نشان کشیده.
در میان غم آن همه کودک که به یک باره یتیم شده اند و این همه ترس که از های وهوی رئیس جمهور تازه، گلوی دنیا را گرفته؛ خبر مرگ مردی هنرمند و هنرمندی تنها که از بد عهدی ایام گوشه ی انزوا اختیار کرده؛ از جمله همان خبرهاست که راهی به صفحه ی اول رسانه ها نمی یابد.
خبری که در روزهایی آرام؛ بی گمان بیشتر نوشته می شد و بیشتر هم خوانده. حرف از مرگ ” محمد اوشال ” است. هم او که از جمله ی پر آوازه ترین و محترم ترین هنرمندان زمانه اش بود و دیر زمانی بود که در انزوا میزیست.
پس از دوران پرکار دهه های چهل و پنجاه؛ و از پس انقلاب نابهنگام اسلامی در ایران؛ اوشال هم چونان بسیاری دیگر از هم قطاران اش راه کوچه های غربت را در پی گرفت ودر سرنوشتی کم و بیش مشابه؛ خانه نشین شد تا سالهایی که می توانست بسیار بر ساخته های او علاوه کند؛ همه گی در سکوت سپری شوند و دور از نغمه ی نی و جام می.
دکتر علی رضا نوری زاده که فعالیت های هنری اش را با شعر و ادبیات شروع کرده و در ردیف دوستان سالهای دور او بوده؛ در همین باب به ” خلیج فارس ” ؛ گفت :
دکتر علی رضا نوریزاده
” در سالهای دهه ی چهل و همزمان با پیشرفت های فراوان صنعتی و اقتصادی و إصلاحات ارزی و … هنر ایران هم جهش بزرگی را تجربه کرد. موسیقی هم به تبعیت از دیگر هنرها روزگار خوشی داشت. همزمان با بیتلز و رولینگ استونز و موسیقی خوب غربی گروه های ایرانی هم یکی پس ازدیگری فعال می شدند و موسیقی پاپ ما سر و شکل و هویت پیدا می کرد … ”
مدیر تلویزیون ایران فردا با ارائه ی این مقدمه ی کوتاه به هنر محمد اوشال رسید و او را یکی از سه بزرگی دانست که عمده ی فعالیت شان در محیط دانشگاه بوده و ازهمین طریق هم جوانان مستعد زیادی را به راه هنر آورده و شکوفاشان کرده بودند… :
” اوشال در کنار اتابکی و چشم آذر؛ سه ضلع مثلثی بودند که در دانشگاه ها فعالیت داشتند. موسیقی را علمی و اکادمیک دنبال می کردند ودر همان محیط هم استعداد های زیادی را پیدا می کردند و به رادیو می آوردند. ایشان همچنین از جمله مهمترین عوامل إجرایی فستیوال های هنری وقت بودند و خاصه در جشن های دانشجویی رامسر فعالیت زیادی داشتند. ”
در همین زمینه، بسیاری از منابع تاریخ موسیقی ؛ ” ابراهیم حامدی ” خواننده ی شهره ی موسیقی پاپ ایران را از جمله کشف های محمد اوشال معرفی کرده اند و این طور نوشته اند که اوشال کاشف او در آزمون های کاخ جوانان بوده.
محمد اوشال اما علاوه بر تنظیم ترانه های موسیقی مردمی؛ به واسطه ی استادی در نواختن ساز ترومبون و رهبری ارکستر جاز فولکرولیک در یاد اهالی هنر باقی مانده. این ساز که در لغت ایتالیایی ترومپت بزرگ معنا می دهد؛ از جمله ی سازهای دوره ی رونسانس است که بیشتر در موسیقی گاسپل مورد استفاده داشت. تا اینکه بهره گرفتن بت هوون از این ساز در سمفونی جاودانه ی شماره ی پنج اش؛ اسباب آشنایی طیف گسترده تری از أهالی موسیقی با این ساز شد و باعث شد تا آهنگساز های معاصر توجه بیشتری به صدای قدرتمند این ساز داشته باشند.
آقای نوری زاده؛ در ادامه ی صحبت هایش به فعالیت های اوشال در ارکستر فولکرولیک؛ هم اشاره ای کرد و از جمله گفت که آشنایی و أنس محمد اوشال با نواهای محلی ایران بسیار عمیق بود و او موسیقی بیشتر اقوام ایرانی را به خوبی می شناخت و از بسیاری از گوشه های موسیقی محلی در آهنگ هایش بهره می گرفت.
اما روزهای پر کار ودوران ثمر دهی هنر و دانش آقای اوشال همزمان با انقلاب ۵٧ به آخر آمد. او که به روایت دوستانش دل در گرو مهر حکومت پیشین داشت با روی کار آمدن حکومت مذهبی که از همان روزهای آغاز آشکارا به جنگ با هنر و خاصه موسیقی رفته بود؛ ایران را ترک کرد؛ و راهی لندن شد.
” … آن سالهای اول این جور نبود. نه رادیو و تلویزیون درستی بود نه شرکت پخش در خوری. یک آهنگ ضبط می کردی؛ معلوم نبود پنجاه تا در آلمان بفروشد یا صد تا در لوس آنجلس… کیفیت کارها هم تعریف چندانی نداشت و در خور سلیقه و بزرگی اوشال نبود؛ همین است که او خانه نشین شد و دلزده از کار … ”
آقای نوری زاده که از همان سالهای اول همنشین روزهای غربت و تنهایی اوشال بوده با بیان این جملات از دلزدگی و نا امیدی اوشال گفت و روزگار انزوا و خانه نشینی او…
” بعدها که اوضاع کمی بهتر شد و بچه ها رفته رفته کارهایی ارائه می دادند؛ یک روز به او گفتم که محمد؛ تو هم بیا و کاری انجام بده. نمی شود که اینجور همه ش در خانه باشی؛ می گفت که نمی توانم. قدیم ها ترانه ای به دستم می رسید که آتشی به جانم می زد و سر ذوق م می آورد. امروز اما ترانه ها آن طور نیست که دلم را تکان دهد. با هنر کم ارزش کنار نمی آمد. به قول معروف منبع الهام نداشت… ”
اما این سالهای اخر؛ غم غربت و دلزده گی و قهر او با هنر به بیماری جسمی هم پیوند خورد تا روزگار او ناخوش تر از قبل شود. عاقبت هم این زمستان سخت؛ برای مرد محترم موسیقی ایران به شکوفه های بهاری نرسیدند تا خبر کوچ او که سالها در سکوت زیسته بود هم در هیاهوی این روزهای پر سر و صدای دنیا؛ آنقدرها پر رنگ نشود. چونان که انگار این تنهایی و بی خبری سرنوشت اش بود.
عکاسی خیابانی، به مثابه‌بدنه‌ی هنر عکاسی، صحنه‌هایی از زندگی روزمره مردم را سوژه اصلی خود قرار میدهد. خیابانها، پارک‌ها، کارناوالها، محل‌های خرید و مراکزی که مردم گرد هم می‌آیند، محل اصلی تهیه عکس‌های خیابانی است. هر چند این عکاسی شاخه‌ای از عکاسی مستند به شمار میآید اما از بعضی لحاظ با هم متفاوت هستند از جمله اینکه هدف اصلی عکاسی خیابانی به تصویر کشیدن مردم است و نه پوشش یک اتفاق. در واقع این شاخه از عکاسی آیینه‌ای است در برابر مردم که گاهی نیز با شوخ طبعی و یا لحنی طعنه‌آمیز پیام‌های سیاسی و یا اجتماعی را منتقل میکند که در چنین شرایطی به عکاسی مستند نزدیک میشود.
کتاب «چشمان شهر»، حاصل پرسه‌های ریچارد سندلر، عکاس آمریکایی در فاصله‌ی سالهای ۱۹۷۷ تا ۲۰۰۱ در خیابانهای نیویورک است:
مجله اکونومیست در شماره ویژه سال ۲۰۱۷ با گروهی از زنان گفت و گو کرده است که همه بعد از ۱۹۸۵ به دنیا آمده اند. و در یک زمینه کاری از شهرت جهانی برخوردار هستند. این گروه از زنان دورنمایی را شرح داده اند که از سال ۲۰۱۷ در سر دارند. این گزارش مروری است بر حرف های این زنان جوان در باره آینده جهان:
میخانه توییتری برای افریقایی ها…
سیاندا موهیتسیوا، دختر طنز نویس جوان اهل بوتسوانا، در ۲۰۱۷ وارد ۲۵ سالگی می شود. می گوید گاهی افریقایی ها کشورهای غربی را بهتر از کشورهای افریقایی می شناسند و این فقط یک تصادف نیست. جریان رسانه ایِ جهانی تصوری از افریقا می سازد که به زندگی واقعی مردم در کشورهای افریقایی ربطی ندارد.
سیاندا حالا از توییتر برای نزدیک کردن افریقایی ها استفاده کرده است. او که از ۱۶ سالگی در یکی از روزنامه های کشورش به طنز از سیاست و اقتصاد می نویسد، در سال ۲۰۱۵ جریان توییتری ای به راه انداخت به نام « اگر افریقا یک میخانه بود». این هشتگ و حساب توییتری سیاندا به سرعت تبدیل به محلی برای گفت و گو در باره این بود که اگر یک افریقایی وارد میخانه شود چه اتفاقی می افتد. از این طریق توییتر به محلی برای بحث درباره مردم افریقا تبدیل شد. افریقایی که بسیار جداست از آنچه شرکت های جلب توریست به عنوان سرزمین حیوان های عجیب و غریب معرفی می کنند.
سیاندا از اندیشه افریقا گرایی سیاسی جدیدی حرف می زند که به معنای توجه دوباره مردم افریقا به یکدیگر از طریق شبکه های اجتماعی آنلاین است که نه فقط جریان اصلی جهانی خبری را نفی می کند بلکه دیکتاتورهای حاکم بر افریقا را به چالش می کشد. سیاندا می گوید من پیش بینی می کنم که سال ۲۰۱۷ سال افریقا گرایی اجتماعی خواهد بود که سیاستمداران و رژیم های ناکارآمد در افریقا را به دردسر خواهد انداخت. و گسترش شبکه های اجتماعی به پیوند بیشتر جوانان با یکدیگر و همگرایی و همفکری آنان منجر خواهد شد.
سالی برای زنان سینماتوگراف
دیزی ریدلی بازیگر انگلیسی است که در ۲۰۱۷ وارد ۲۵ سالگی می شود. دیزی با آخرین فیلم جنگ ستارگان ـ نیروی بیداری ـ در سال ۲۰۱۵ به شهرت جهانی رسید. او امیدوار است ۲۰۱۷ سالی باشد که زنان بتوانند به موقعیت هایی در سینما دست یابند که همچنان موقعیت هایی مردانه مانده است. این موقعیت ها نه جلو دوربین بلکه پشت دوربین و در بخش فنی سینما قرار دارد. توجه این بازیگر به جنبه های فنی سینما از وقتی بیشتر شد که خودش به عنوان تهیه کننده در سال ۲۰۱۶ درگیر ساختن یک فیلم مستند شد. در زمان ساختن این فیلم او متوجه شد که پیدا کردن زنانی برای انجام امور سینماتوگرافی چقدر دشوار است.
دیزی یادآوری می کند که در سال ۲۰۱۵ فقط ۳ درصد از سینماتوگراف ها که کارهای فنی مربوط به صداو تصویر را انجام می دهند زن هستند. ابراز امیدواری دیزلی از آنجا ریشه می گیرد که اخیرا شرکت بزرگ والت دیسنی و موسسه فیلم بریتانیا اعلام کرده اند که در برنامه سال ۲۰۱۷ خود سعی خواهند کرد که از حضور زنان در زمینه فعالیت های فنی سینما حمایت کنند.
رسانه و بازار بیشتر برای اقلیت ها
آمنه الخطابه، که امسال ۲۵ ساله می شود، متخصص کامپیوتر و بنیانگذار سایت و مجله اینترنتی دختر مسلمان در امریکاست. این سایت به مسایل دختران مسلمانی می پردازد که در کشورهای غربی زندگی می کنند. این سایت، که آمنه آن را در سال ۲۰۰۹ ودر ۱۷ سالگی به راه انداخته، به طور داوطلبانه توسط دختران اداره می شود و در سال ۲۰۱۵ بیش از ۱۰۰ میلیون کلیک داشته است. او در سال ۲۰۱۶ کتابی نوشت به نام « دختران مسلمان: نسل در راه ».
آمنه معتقد است که در سال ۲۰۱۷ توجه به تفاوت های فرهنگی و نژادی بیشتر خواهد شد و دنیا از نوعی امپریالیسم نژادی فاصله خواهد گرفت. به نظر آمنه نشان این تحول آن است که برندهای بزرگ تجاری از موسسات رسانه ای، برندهای لباس و مد زنان و سازندگان وسایل خانگی به این نتیجه رسیده اند که نه فقط در تولید و تبلیغ کالاهای خود اقلیت های قومی و نژادی و فرهنگی در غرب را باید درنظر بگیرند، بلکه باید در رده مدیران و در اتاق های خبر و جلسات برنامه ریزی خود، فرصت های بیشتری در اختیار اقلیت ها قرار دهند. آمنه می گوید شبکه های اجتماعی پیشگام این تحول بوده اند اما جریان اصلی نیز در نهایت باید به این واقعیت تن دهد که دوران به رسیمت شناختن تنوع فرارسیده است.
سالی که جهان به هوش مصنوعی اعتماد می کند
لتیسیا گاسکا بر اساس یک وسواس قدیمی زنانه هیچ گاه سال تولدش را نمی نویسد، اما می دانیم که در مکزیکو سیتی پایتخت مکزیک زندگی می کند. در سال ۲۰۱۴ که مجله اکونومیست او را به عنوان یکی از برترین کارآفرینان جهان و به عنوان صدای جهان در سال ۲۰۴۰ معرفی کرد به همه اطمینان داد که زیر ۳۰ سال سن دارد. بنا بر این می توانیم بگوییم در سال ۲۰۱۷ نیز زیر ۳۳ سال سن دارد.
لتیسیا در شمار بنیانگذاران و اداره کننده موسسه شکست است که برنامه جهانی « شب ویرانی » یا fuk up night را برگزار می کند که صدای کسانی است که شکستخورده اند. لیتیسا و دوستانش در سال ۲۰۱۲ به خودشان گفتند هرچه درباره موفقیتشنیدیم کافی است. قدری هم به صدای شکست خوردگان گوش کنیم. حالا اینموسسه در صد شهر جهان مراسم شب ویرانی را برگزار می کند و هر ماه بیش از ۱۰ هزار نفر در این شب به حرف های سه نفر گوش می کنند که از تجربه شکست خود می گویند. البته باید توجه داشت که در مکزیکوسیتی، جایی که این اندیشه در آن شکل گرفته، بنا بر آخرین آمار ۷۵ درصد فعالیت های تجاری و حرفه ای که راه اندازی می شود به سال دوم نمی رسد.
لیتیسیا می گوید سال ۲۰۱۷ دریچه ای ست به سوی انقلابی که هوش مصنوعی در جهان تحقیق و مطالعات دانشگاهی به راه خواهد انداخت.
برخلاف کسانی که به پیشرفت های فنی در زمینه ساختن هوش مصنوعی بدبین هستند لیتیسیا می گوید تکنولوژی تازه هم شغل های بیشتر ایجاد خواهد کرد و هم به ابتکارهای بیشتری فرصت بروز می دهد. این دختر جسور مکزیکی تا جایی پیش می رود که ورود هوش مصنوعی به مطالعات علمی را با تحولی مقایسه می کند که کشف گالیله در مطالعات نجومی به وجود آورد. او یادآوری می کند که در حال حاضر میزان اطلاعات موجود در جهان در هر دو سال دو برابر افزایش می یابد و در چنین شرایطی امکان تحلیل و بررسی اطلاعات تازه بدون استفاده از هوش مصنوعی ممکن نیست.
البته لیتسیا می گوید لازمه استفاده بهتر از این تحول تکنولوژیک آن است که از طریق ایجاد شفافیت در نرم افزارهای مورد استفاده باید امکان برداشت نادرست و وحشت آفرین تروریست ها را از امکانات تازه محدود کرد. همچنین باید با ایجاد شفافیت بیشتر امکان بهره برداری دولت ها از اطلاعات شخصی آنان علیه خود آنان را کاهش داد.
شی ون زیلیس، مدیر شرکت بزرگ بلومبرک بتا، نیز معتقد است که سال ۲۰۱۷ سال تحول در استفاده ازهوش مصنوعی و ماشین های هوشمند خواهد بود. شی ون که به عنوان یکی از نوابغ در زمینه استفاده از ماشین های هوشمند شناخته می شود، معتقد است که در سال ۲۰۱۷ جهان به ماشین هایی که برای اداره امور ساخته شده بیشتر اعتماد خواهد کرد
ورزشکاران خود را اداره می کنند
آماندا کالتا، روزنامه نگار ۲۸ ساله ایتالیایی کانادایی، برنده یکی از معتبرترین جایزه های جهانی برای روزنامه نگاران جوان است. او در دانشگاه تورنتو سیاست خارجی خوانده اما توجه او به نهادهای اداره کننده ورزش در جهان او را به یکی از منتقدان برجسته مدیریت ملی و جهان ورزش تبدیل کرده است.
آماندا امیدوار است تصمیمی که در سال ۲۰۱۷ برای برگزاری المپیک سال ۲۰۲۴ گرفته خواهد شد، نشانی از پایان دادن به روابط ناسالم حاکم بر فدراسیونهای جهانی ورزشی باشد. در شهریور امسال از بین یکی از سه شهر بوداپست، پاریس و لوس آنجلس یک شهر به عنوان محل برگزاری المپیک ۲۰۲۴ برگزیده خواهد شد. او معتقد است که سال ۲۰۱۷ آغازی خواهد بود برای یافتن راه هایی برای مشارکت بیشتر خود ورزشکاران در اداره نهادهای مدیریت کننده ورزش و امکان نظارت عمومی بیشتر بر این نهادها.
موج تازه زن باوری
لوییس اونیل، نویسنده معروف ایرلندی است که روزنامه گاردین او را به عنوان بهترین نویسنده برای جوانان بزرگسال معرفی می کند. تازه ترین کتاب او « می خواهی اش؟ »Asking for it? پرفروش ترین کتاب ایرلند شد و نگاه تازه ای به مساله تجاوز به زنان کرده است. لوییس فمنیست یا زن باور معروفی است با شعاری متفاوت: « من عاشق مردانم ».
لوییس معتقد است ۲۰۱۷ سالی است که موج تازه ای از فمنیسم فراگیر خواهد بود اما ویژگی این موج تازه تنوع آن است. لوییس می گوید من به شدت به نسل تازه ای از نوجوانان علاقمندم که نگاهی متنوع و رنگارنگ به فمنیسم دارند و با وجود توجهی که به فرهنگ کالایی کردن بدن زن دارند نگاه شان به رابطه جنسی مثبت است. این نوجوانان به خطرات داشتن نوعی نگاه کنترلی به جنسیت زنان دیگر واقف هستند. این زنان با وجود آن که می دانند فرهنگ کار جنسی به فروش بدن زنان منجر می شود اما در عین حال واقفند که کارگران جنسی نیازمند حمایت و داشتن شرایط کاری بهتر هستند. فرهنگ کلیشه ای سلفی های دخترانه را رد می کنند، در حالی که می پذیرند سلفی می تواند نشانه ای از عشق به خود در دوره ای باشد که فروپاشی اجتماعی ما را به تنفر از خود ترغیب می کند.
اصفهان در قلب تاریخ ایستاده است و اشک های سقوط در ” طنین کاشی” های آبی اش به سرفصل روزگاران ایران در عصری تبدیل می شود که جهان می تاخت و نصف جهان می ماند و با خود سرزمین تاریخی را که پایتخش بود به قعر تاریخ می راند.
“سقوط اصفهان” این فصل سراسر اندوه و اشک از نگاه مورخان پنهان بود.انتشار کتاب ” سقوط اصفهان” نوشته ژان کریستف روفن به ترجمه محمد مجلسی در سال ۱۳۷۹ راه را گشود.
اما انتشار کتاب کوچک سقوط اصفهان به روایت کروسینسکی با بازنویسی جواد طباطایی بود که افکار عمومی را متوجه این فاجعه بزرگ تاریخی کرد.جزوه ای کوچک که بخشی از کتاب تاریخ واپسین انقلاب ایران است . آنتوان دُو سِرسو این کتاب را بر اساس گزارشهای یوداش تادوش کروسینسکی، از راهبان یسوعی‌ای که در هنگام سقوط صفویه به دست محمود افغان ساکن اصفهان بود، تهیه و در سال ۱۷۲۸ شش سال پس از سرنگونی صفویان منشر کرد.
این کتاب که در نخستین دهه‌های عصر روشنگری منشر شد، تاثیر بسیاری در کسب آگاهی فیلسوفان سیاسی مانند منتسکیو، ولتر،ادوارد گیبون از تحولات ایران داشت و بسیار مورد توجه فیلسوفان سیاسی قرار گرفت.
کتاب پدر دو سرسو هیچگاه به فارسی ترجمه نشد. اما از گزارش سید جواد طباطبایی که ترجمه آن را مقدور نیافته و خلاصه ای از آن را بازنویسی کرده، می توان دریافت که در عصر قاجاریه اطرافیان عباس میرزا ولیعهد در تبریز، گزارش کروسینسکی را می شناختند و عباس میرزا را از مضمون آن مطلع کردند، و او دستور ترجمه آن را داد.
چنین کاری را بویژه با در نظر داشتن قدرت دید و تحلیل کروسینسکی، جز به حس وطن خواهی و هشیاری عباس میرزا که یک تنه به تمام خاندان قاجار می ارزید و در راه اعتلای کشور از طریق عقلانی می کوشید تعبیر نمی توان کرد.
جالب تر اینکه ترک های همسایه که از همان زمان دو گام از ما جلوتر بوده اند؛ از آغاز به اهمیت گزارش راهب یسوعی پی برده و آن را به زبان ترکی عثمانی ترجمه کرده اند و دستگاه عباس میرزا جزوه را از روی ترکی استانبولی به فارسی برگردانده است.
به نوشته سیروس علی نژاد “سقوط اصفهان به روایت کروسینسکی لرزه بر جان آدمی می اندازد لرزه از پیروزی آسان مشتی ماجراجو بر کشوری بزرگ؛ لرزه از بی مسئولیتی پادشاهی که حتا به هنگام مرگ به جای آنکه در اندیشه بزرگی کشور باشد، در اندیشه آسایش درباریان است، شاه سلیمان پدر شاه سلطان حسین؛ و از واگذاری مسئولیت از سوی شاه سلطان حسین به کسانی تهی از هر نوع فضیلت؛ از حقیرانی که بر جای بزرگان تکیه زده اند؛ از مسخرگانی که مردم وادار به احترام به آنان شده اند؛ از پادشاهی که خواجه سرایان را بر ملک و ملت مسلط کرده است؛ از توطئه ها و دو دستگی هایی که تمامی امور مملکت را در خود غرق کرده است؛ از شرایطی که در آن «خطر پیروز شدن از شکست خوردن بیشتر است »؛ از وضعیتی که در آن سرداری به سپاه دشمن پشت می کند تا پیروزی را بر کام دیگری هر چند خودی شرنگ کند؛ از دربار دائر مداری که که همه امورش به رشوه می گذرد؛ و لرزه از بی فکری، بی لیاقتی، و انحطاطی که تمامی کشور را فراگرفته است.
گزارش راهب یسوعی از تفرقه ای که بر کشور حاکم است جگر آدم را کباب می کند. کروسینسکی از تفرقه ای که در آن زمان بر کشور حاکم است می نویسد و می گوید چند دستگی چنان بر کشور حاکم شده بود که حتا در میان یک طایفه رقابت بر سر اینکه پس از پیروزی مبادا رقیب زمام امور را به دست گیرد، سبب می شد هیچ قبیله و طایفه و لشکر و سپاهی به مقابله با دشمن بر نخیزد.
برای مثال وی پس از توضیح مقدماتی که سبب ساز حمله محمود افغان به ایران شد، حکایت می کند که در زمان محاصره اصفهان، در چند فرسخی پایتخت، « لرها و بلوچ ها زندگی می کردند که مردمانی بسیار شجاع و جنگجو بودند و هر یک از آن دو قوم می توانست بیست هزار مرد جنگی به میدان نبرد بیاورد که برای شکست محاصره اصفهان کافی بود، اما هر یک از آن دو قوم نیز به دو فرقه مخالف تقسیم شده بود و همین دشمنی در میان آنان موجب شد که نتوانند برای مقابله با افغانان به طور متحد با هم وارد جنگ شوند. هر یک از آن دو فرقه می خواست دیگری را از میدان خارج و بیشترین سهم از افتخارات را نصیب خود کند ».
کروسینسکی از تفرقه ای که در آن زمان بر کشور حاکم است می نویسد و می گوید چند دستگی چنان بر کشور حاکم شده بود که حتا در میان یک طایفه رقابت بر سر اینکه پس از پیروزی مبادا رقیب زمام امور را به دست گیرد، سبب می شد هیچ قبیله و طایفه و لشکر و سپاهی به مقابله با دشمن بر نخیزد.
از سالها پیش از حمله افغان ها، چند دستگی چنان بر دستگاه حکومت غالب است که وقتی قرار است کسی را به سرداری سپاه انتخاب کنند و به جنگ بفرستند، نقشه ها و توطئه ها به گونه ای پیش می رود تا کسی برگزیده شود که در کار او اخلال بتوان کرد و بتوان به اشکال مختلف کار وی را به شکست کشانید!
کتاب به تلخی یا شیرینی یک رمان تاریخی پیش می رود. با وجود این، این یک کتاب رمان نیست، یک کتاب تاریخ هم نیست یا صرفاً کتاب تاریخ نیست بلکه رساله ای است در اندیشه سیاسی آنطور که در آثار جواد طباطبایی می شناسیم.
طباطبایی قصد دارد انحطاط یک کشور را از خلال رویدادهای آن نشان دهد و برای این کار به تشریح طرز فکر و رفتار حکومتیان همت می گمارد و علاوه بر آن به قدرت دید و توانایی تحلیل کروسینسکی و دو سرسو می پردازد و آن را در مقایسه با نوشته های ایرانی برجسته می یابد.”
احمد احرار روزنامه نگار برجسته ایرانی که دستی هم در تاریخ دارد، روایتی تحلیلی از کتاب بدست داد و در کتاب “کالبد شکافی یک طغیان”۱ سقوط اصفهان را از منظر تعصبات مذهبی و تاثیر آن بر تاریخ بر رسید و پرتو تازه ای برای این رویداد شگفت انداخت.
مویه بر اصفهان
محمد بلوری روزنامه نویس برجسته دیگر ایرانی که سالهاست مجالش نمی دهند تا به حرفه خود بپردازد” سقوط اصفهان” را دستمایه نوشتن کتاب پرحجمی کرده است که هم تاریخ و هم رمان را یکجا در خوددارد.
رمان، با توصیفی از فرارسیدن شب در اصفهان عصر صفوی آغاز میشود. توصیفی که در ادامه آن تصویری پر از هرج‌ومرج و هراس و فساد ارائه شده است. شهر، گویی از فرط فساد و تباهی‌ای که دامن آن را گرفته در آستانه زوال و فروپاشی است و تلنگری کافی است تا این فروپاشی رخ دهد. در لابه‌لای نقل داستان این فروپاشی از زاویه دید دانای کل، اطلاعاتی تاریخی، برگرفته از نوشته‌های مورخان خارجی و کسانی که از کشورهای اروپایی به اصفهان آن روزگار می‌آمده‌اند و اوضاع پرهرج‌ومرج را از نزدیک شاهد بوده‌اند، آمده است ازجمله اینکه: «در پی رواج فساد در میان درباریان، چنان آشفتگی در مملکت به وجود آمد که یک تاریخ‌نویس خارجی مقیم اصفهان در وصف اوضاع آشفته کشور این‌گونه نوشت: نه در شاه حسی، نه در بزرگان غیرتی، نه در مردم اعتمادی و نه در وزیران تدبیری است.» رمان در جای‌جای خود به ترسیم این فساد و تباهی و تاثیر فاجعه‌بار آن بر سرنوشت شهر و مردمی که در آن زندگی میکنند می‌پردازد. مردمی که سخت دچار پریشان‌حالی‌اند و هیچ‌کس امیدی به بهبود اوضاعی که هردم دارد خراب‌تر میشود ندارد، گرچه در جاهایی مقاومت‌هایی پراکنده در برابر هجوم افغان‌ها صورت میگیرد، از جمله جنگ مردم دهکده «بنصفهان» با سپاهیان افغان که تا محاصره افغان‌ها در دره عمیقی در کوهستان پیش میرود. در رمان، به نقل از پطروشفسکی، مورخ و پژوهشگر تاریخ، درباره این جنگ آمده است: «جنگ‌های خونین مردم بنصفهان و افغان‌ها، سرانجام با تنظیم موافقتنامه صلح بین محمود و ریش‌سفیدان دهکده به آخر رسید و طرفین با هم توافق کردند به دشمنی با هم پایان بدهند، اما پس از مدتی محمود تصمیم گرفت پیمان صلح را بشکند و با حمله به بنصفهان و غارت و کشتار مردم، این آبادی را به تصرف درآورد. به همین خاطر جاسوسانش را مخفیانه به این دهکده فرستاد تا کاری کنند که ابتدا مردم بنصفهان پیمان صلح را بشکنند، اما روستاییان با شناسایی جاسوسان، آنان را در حمله‌ای غافلگیرانه کشتند و جنازه‌هایشان را به اردوگاه محمود فرستادند.» در ادامه سطرهایی از رمان را می‌خوانید: «در هوای گرم خرداد با جنازه‌های پراکنده در کوچه‌ها و خیابانها، بوی تعفن فضای شهر اصفهان را آکنده است. دیگر کسی در انتظار آمدن علیمردانخان و سپاهش نیست. دیگر کسی امیدی به رسیدن هیچ سپاه و دلاوری ندارد و همه در ناامیدی و پریشان‌حالی در انتظار سرنوشت تیره و محتوم خویش هستند و سپاهیان چنان ناتوان و بی‌تفاوت شده‌اند که افغان‌ها در پیش چشم آنان دست به غارت و حتی قتل مردم بی‌گناه در حاشیه‌های شهر می‌زنند و ریشخندزنان به مدافعان نظاره‌گر پا به فرار می‌گذارند. فرماندهانی چون عبداله والی بی‌آن‌که لشکریان را برای حمله به دشمن سامان بدهند به بهانه‌هایی خود را پنهان میکنند که گویی میخواهند پس از تسخیر پایتخت توسط سپاهیان افغان از خشم و مجازات محمود در امان بمانند حتی برخی از درباریان و خواجه‌سرایان با جاسوسی برای محمود او را به حمله تشویق میکنند…»
محمد بلوری که سالهای بسیار پیش چند مجموعه داستان هم منتشر کرده است؛ هنر رمان نویسی را با عشق به ایران و جست و جوی تاریخی بهم می آمیزد و کتابی نزدیک به نهصد صفحه به دست می دهد که خواننده را تا اعماق رویدادهای تاریخی پیش می برد و لحظه به لحظه با فاجعه آشنا می کند.
عشق”پهلوان حیدر” و”زبیده بیگم” چنانکه سنت رمان تاریخی است، چون ریسمانی طلایی نقل قول های متعدد از منابع تاریخی را در باره ” سقوط اصفهان” با رویدادهای واقعی بهم پیوند می زند و از خلال رنج و خون راه می گشاید.
محمد بلوری فاجعه تاریخی سقوط اصفهانی را جلوه ای تازه می دهد و خواننده را با تمامی چهره های این دوران آشنا می کند و حکایت انحطاط از درون را باز می نویسد.
“اصفهان مویه کن!” با وصف شب مخوف اصفهان به روزگار انحطاط آغاز می شود و در شب شیراز پایان می گیرد، به هنگامی که ” جنگجویان ایرانی نادر” شهر را محاصره کرده اند تا به روزگا رخفت پایان دهند:
“نازگل پس از مسافتی از اسب به پایین جست، افسار اسبش را به دست گرفت و با صدای بلندی گفت:
من یک خاتون هستم . از جنگ سپاهیان افغان گریخته ام . می خواهم به جنگجویان نادر سپهسالار ایرانی پناهنده شوم…”
“اصفهان مویه کن” به روزگار ما که زاینده رود می میرد، طنین دیگری دارد:” براستی که تاریخ می آموزد، سقوط ظالم به زوال عقل خود اوست.”
اعظم کریمی مجری برنامه «خانواده» شبکه یک سیما به خبرگزاری ایسنا گفته است « شاهدکاهش تعداد برنامه‌هایی با اجرای مجریان خانم هستیم این موضوع این حس را میدهد که کمی فضا برای مجریان خانم محدود شده است.»
برنامه «خانواده یک» به تهیه کنندگی مصطفی شریفی کاری از گروه اجتماعی شبکه یک استکه پیش از این به شکل تولیدی به روی آنتن میرفت و چند ماهی است که زنده و با مجریان جدیدبه روی آنتن میرود.
اعظم کریمی که از سال ۱۳۸۹ در تلویزیون کار کرده پیش از این اجرای برنامه‌هایی همچون«اردیبهشت»، «طلوع»، «سیب سلامت»، «فانوس»، «پایان ناباروری» و همچنین «نقد چهار» وسردبیری چندین برنامه در شبکه های آموزش و چهار سیما را بر عهده داشته است.
سخنان خانم کریمی تازه ترین شاهد این واقعیت است که صدا وسیمای حمهوری اسلامی به سویحذف تدریجی مجریان زن از صفحه تلویزیون حرکت می کند. این حرکت پس از آن صورت میگیرد که در سه سال اخیر مخالفت های امامان جمعه و چهره های تندرو سبب شده است تا به تدریجوزارت ارشاد از ترس بر هم زدن برنامه ها و کنسرت ها مجبور شود از دادن اجازه حضور زنان بهعنوان نوازنده در کنسرت ها خوددداری کند.
پیش از این در موارد متعددی سیمای جمهوری اسلامی بدون ارائه هیچ توجیهی چندین زن مجری راممنوع التصویر کرده است.
آزاده نامداری
آزاده نامداری بعد از اجرای برنامه سال تحویل در سال ۱۳۹۱ کنار گذاشته شد. همان زمان گفته شد که در این برنامه «اختلاط غیرمعمول زن و مرد» اتفاق افتاده و هر دو مجری به همین خاطر تذکردریافت کرده اند. اما پس از ین برنامه دیگر آزاده نامداری هیچ گا بر صفحه تلویزیون حاضرنشد. تا او هم مثال بسیاری دیگر از همکارانش راهی فضای مجازی شود و گفت و گو با این و آن را در فضایی آزاد تر تجربه کند.
ژیلا صادقی
ژیلا صادقی جزو مجریان قدیمی تلویزیون محسوب می شود که کارش را از سال ۷۷ آغاز کرد. اوخودش هم به درستی نمی داند چرا ممنوع التصویر شده است: «من نامه ای مبنی بر ممنوعیت تصویرندارم، منتهی دوستان در حوزه ریاست خواستند این اتفاق بیفتد، ما هم پذیرفتیم.»
مبنیا نصیری
در بین مجری هایی که ممنوع التصویر شده اند، مبینا نصیری از همه کم سن و سال تر است.
خانم مجری خطاب به آقای مجری در برنامه زنده شبکه یک صدا و سیما گفت: «شما جیگر دوستدارید؟!» مبینا نصیری در حال خواندن پیامک های بینندگان است که یکدفعه مکث می کند و آقایمجری دلیل این مکث را می پرسد که خانم مجری با لبخند از آقای مجری می پرسد شما هم جیگردوست داری؟
این ها فقط نمونه ای از محریانی هستند که در این سال ها ممنوع التصویر شده اند. همزمان با حذف اینمجریان گروهی از مجریان زن برای برنامه های مذهبی در نظر گرفته شده اند که معمولا بیننده ایدر تلویزیون ایران ندارند.
پاییز امسال، مصادف شد با خاموشی صدای لئونارد کوهن خواننده، آهنگساز و شاعر افسانه‌ای اهل کانادا. او که شهرتش را مرهون صدای باریتون و حزینه‌سرایی‌هایش بود، در حالی در سن هشتاد و دو سالگی از دنیا رفت که که چهاردهمین آلبومش با عنوان «می‌خواهی تیره‌تر باشد» چند هفته پیش منتشر شده‌بود.
خبر درگذشت او با اعلامیه کوتاهی در صفحه رسمی فیس‌بوکش منتشر شد و هنوز دلیل مرگ او اعلام نشده است.
لئونارد نورمن کوهن، در سال ۱۹۳۴ و در یک خانواده یهودی زاده شد. خانواده‌ای از جمله مردمان میانی جامعه، با شیوه‌های سلوک معمول و رفتاری معقول. پدر کوهن که یک تاجر پوشاک بود، در نه سالگی لئونارد از دنیا رفت تا در ادامه راه زندگی، او تنها با مادرش زندگی کند. تا اینطور در تجربه‌ی نخستین بهره‌مندی از خیال و کلام، مادر، بزرگترین مشوقش در سرودن شعر و نوشتن داستان شود. او از همان سالهای کودکی با شعر و ساز و ترانه مانوس شد و در سیزده سالگی هم برای نخستین بار نواختن گیتار را تجربه کرد.
می گویند که در دل دوست به هر حیله رهی باید کرد؛ حیله‌ی کوهن هم نواختن ساز بوده و سر دادن آواز… تذکره نویسان موسیقی اینطور گفته‌اند که او نخستین بار برای ابراز عشق به دختری زیبا روی، ساز به دست گرفت و نواختن گیتار را تجربه کرد و در این کار آنقدر ماهر بود که بعد از آن تجربه‌ی اتفاقی، به کافه‌های مونترال رفت و ساز زدن و آواز خواندن در حضور مردمان را تجربه کرد.
حافظه‌ی عمومی امروز مردم دنیا، لئونارکوهن را بیشتر از همه به چشم خواننده موسیقی به یاد میآورد؛ او اما بسیار پیشتر از ساز و آواز حرفه ای با قصه و ترانه و نوشته مانوس بود و برای خودش در عالم ادب کانادا و آمریکا اسم و شهرتی به هم زده بود.
لئونارد کوهن، پانزده ساله بود که گذرش به یک فروشگاه کتاب دست دوم افتاد و این خطوط را خواند:
« می‌خواهم تماشا کنم عبورت را
از میان دروازه های الویرا
تا رانهایت را دربرگیرم و بگریم»
همین چند بیت از «دیوان تاماریت» لورکا بود که سرنوشت این نوجوان تاجرزاده را زیر و زبر کرد. او که خیال میکرد بناست یک جراح مغز شود یا حتی قرار است میراث‌دار تجارت پوشاک باشد، در آن کتابفروشی قدیمی، سرزمین تازه‌ای را کشف کرد و تصمیم گرفت در این دنیای جدید خانه کند. خودش میگفت آشنایی با لورکا«زندگی‌اش را ویران کرد.» یک شیفتگی مالیخولیایی که دهها سال سرگشته‌ی کوی شعر و ترانه‌اش کرد. کوهن، سالها بعد شعر «والس کوچک وینی» از دفتر «شاعر در نیویورک» لورکا را با ترجمه‌ی آزاد به قامت ترانه در آورد و آن را یک جور «تجلیل انتقام‌گونه» توصیف کرد: «برگردان یکی از زیباترین اشعار لورکا به یک انگلیسی شلخته».
او در هفده سالگی محیط دانشگاهی را تجربه کرد و در بیست سالگی نخستین دفتر اشعارش را به بازار کتاب آورد تا از هم آغاز راه منتقدین را متوجه شاعری کند که به قول آنها «حرفی برای گفتن» داشت. او رمان نویسی را هم تجربه کرد. «بازی محبوب» و «پاکباختگان زیبا» دو تجربه او در عالم داستان به حساب می آیند که با وجود اقبال نزد مخاطبین خاص، هر گز از خانه ی اهل کوچه و خیابان سر در نیاوردند و در ارتباط با طبقات میانی جامعه ناکام بودند. با این همه اما ترانه‌های او در سالهای میانی دهه‌ی شصت به کار بسیاری از خواننده‌های موسیقی پاپ و مردمی آمدند. ترانه‌ی «سوزانه» آشنا ترین آنهاست. ترانه‌ای که با اصرار جودی کالینز ، پای لئونارد کوهن را به دنیای صحنه و ساز و موسیقی باز کرد؛ تا زان پس عالم ادبیات شاهد آوازهای شاعری باشد که خود بهتر از هر کس دیگری، معنا و شیوه‌ی گفتن کلمات شعرش را بلد بود.
لئونارکوهن در تجربه نخستین فعالیت حرفه‌ای موسیقیایی، به موفقیتی بی نظیر دست پیدا کرد تا آنجا که این بار نه تنها مردم قاره آمریکا، بلکه بسیاری از مردم دنیا همراه او شدند و آثارش را پیگیری کردند. او با درک درست از معنا و حال و هوای کلمات و در پی نقش تعلیم و تربیت شهری مدرن، خالق ترانه‌هایی شد که بیشتر از آثار دیگر هم‌دوره‌هایش از معضلات عمیق زندگی شهری نشان داشتند. اشعاری که با همه‌ی تلخی‌هایشان می‌دانستند تا چطور مردم را با باورهای ساده و سرخوش‌شان همراهی کنند.
روایت عاشقانه از مذهب هم یکی از همان سرخوشی های زندگی امروز است که بارها و بارها دستمایهی کارهای کوهن شده. او از اینکه در میان روشنفکران به مذهبی بودن متهم شود ابایی نداشت. چه همراهی با کلیسای مسیح برای او تنها از آرامش نشان داشت و الهام. او می گفت که ساعات بسیاری از زندگی‌اش را در فضای کلیسایی سپری کرده که حوالی خانه‌اش در مونترال واقع شده بود. روایتی از همین آرامش، زمینه ساز بسیاری از ترانه‌های مذهبی او شده است؛ «هللویا» مشهورترینِ این ترانه هاست. ترانه‌ای که در چند دهه‌ی اخیر بسیاری از خواننده‌های دیگر آن را بازخوانی کرده‌اند و به مثابه منبع الهامی بوده‌است برای بسیاری از جوانان در راه.
او از جانبی دیگر به سمبلی از مردانگی امروز شهری بدل شده است. او در ترانه هایش، با ارائه‌ی تصاویری باورپذیر از مردی میگفت که مختصات زن امروز را به خوبی می‌شناسد. هم او که می‌تواند قهرمان واقعی و نه افسانه‌ای بسیاری از زن ها باشد. هم او که خواسته‌های زن در مفهوم طبیعی و نیازهای زن در مقیاس زندگی شهری را به خوبی می شناسد. اشعار او بی پروا از تن و بوسه و آغوش و کنار نشان دارند؛ تا آنجا که برخی از منتقدین با واژه‌ی «اروتیک» به استقبال سروده‌های اینچنینی او رفته‌اند.
این بی پروایی ها اما هرگز رنگ و بوی شعار و تبلیغ نداشت، چه نشانه‌های بارزی از این بی قیدی‌ها در زندگی خصوصی کوهن هم عیان است. او بر خلاف روال سنتی جامعه و آموزه‌های کلیسا، هرگز به زندگی خانوادگی روی نیاورد. او به سادگی و فاش، از روابط متعددش گفت و زندگی زناشویی طولانی مدت را مناسب خوی انسان ندانست. او همین حس و حال نخواستن‌ها و از جبر قوانین شهری فرار کردن‌ها را دستمایهی بسیاری از ترانه هایش کرد. ترانه‌ی «بدرود مارین» یکی از همان هاست . ترانه‌ای که با ذکر یکی از متداول‌ترین موقعیت‌های زندگی؛ از حال و روز عاشق‌هایی گفته که عشق‌شان در میان تملک‌های کشنده‌ی شهری؛ بی‌جان و کم‌رمق شده‌است.
او که شعر و آرمان‌خواهی را از لورکای اسپانیایی آموخته بود، برخلاف استادش، آنقدرها درگیر ساز و کار جامعه نشد و سیاست را لااقل با شیوه ی هیجانی و عمومی پی گیری نکرد. آلبوم «آینده» را شاید بتوان نگاه یک شاعر به سیاست عنوان کرد. او در تجربه، جدی‌ترین اشعار اجتماعی اش را سرود و از عاقبت این همه بی اخلاقی بیم‌ناک شد.
می گویند که دل سرآخر از مهر یار پاک می شود؛ چه با گذشت روزگاران و چه با خفتن عاشق در خاک؛ هر چه هست؛ این رفتن، قضای آسمان است و به قول شاعر ما سر دیگرگون شدن ندارد. سرودن صورت امروزین این جدایی‌ها، دیگر مشخصه‌ی کوهن است. او در ترانه‌های بسیاری از حادثه‌ی عشق گفت و برخوردهای لحظه ای زن و مرد. در تجربه‌ی همین گفتن از عشق های کوتاه مدت هم، آموزگار چگونه رفتن و بی آزار جدا شدن بود برای بسیاری از مردم روی زمین. ترانه‌ی « راهی نداریم برای خداحافظی» شاید مشهور تراین ترانه ی کوهن در این مایه باشد.
او در درازای شش دهه فعالیت موسیقیایی‌اش، بسیار بیشتر از دیگر هم‌رده‌هایش، در تجربه‌ی کنسرت و برخورد مستقیم با مخاطبینش بود. او ، نواختن ساده ی گیتار و رودررویی با مخاطبین در چهارگوشه‌ی دنیا را به فضای خشک استودیو ترجیح میداد واغلب سی دی های به بازار آمده از او در سالهای گذشته هم، تنها صدای زنده ی کنسرت هایش بوده اند؛ «پرنده روی سیم» عنوان یکی از مشهورترین ترانه های اوست، که سالها در کنسرت‌های او تکرار شده. ترانه‌ای که شاید بیشتر از هر ترانه‌ی دیگری از روح کولی و اسیر ناشدنی کوهن نشان داشته باشد.
او این ترانه را در دهه‌ی ۱۹۶۰ و در جزیره‌ی هیدرای یونان نوشت، جایی که ماوای لئونارد کوهن و محبوبه‌ی پرشور جوانی‌اش، مارین آیلن شده‌بود. کوهن در سایه‌ی عشق و الهام این مانکن نروژی، از افسردگی و رخوت آن زمانش رها شد و آرامش را در همراهی دوباره با گیتارش جست. او در یکی از شب‌های شرجی این جزیره و با دیدن پرنده‌ای که بر سیمهای تلفن تازه نصب شده نشسته‌بود، ترانه‌ی «پرنده بر روی سیم» را نوشت و آن را در کسوت یک ترانه‌ی کانتری معرفی کرد. او این ترانه را نخستین بار جودی کالینز اجرا کرد و پس از آن خوانندگان بسیاری آن را بازخوانی کردند.
«پرنده بر روی سیم»، یکی از ترانه‌های آلبوم «ترانه‌هایی از یک اتاق» (۱۹۶۹) است و از ترانه‌های شاخص کوهن به شمار میرود. این ترانه از تلاش روح بشر برای رهایی و تقلایش رویاروی کاستی‌های ذاتی و مشقات محیطی قصه میکند.
اهل نقد این طور نوشته اند که نوشته‌های کوهن از طریق خلق ایماژهای احساسی که در آن شعر و موسیقی نقش مهمی بازی میکنند، سه نسل مختلف در سراسر دنیا را تحت تاثیر قرار داده است… شعر و ترانه ی کوهن اما شاید به تعبیری دقیق تر، صدای تغییر قرن باشد. شاید سالها بعد و در زمانی که نشانه های زندگی سریع تر از برق، به تمامی زوایای زندگی بشر رخنه کرد، این صدا و ترانه ی کوهن باشد که آخرین بازمانده‌های دنیای هیپی و خوش مشرب را در خاطر آیندگان زنده کند.
«تنهای ما از هم جدا افتاده‌اند اما من باوردارم که به زودی در پی‌ت خواهم آمد. می‌دانم به زودی آنقدر به تو نزدیک خواهم بود که اگر دستت را دراز کنی، خواهی توانست دستم را بگیری.» این جملات را لئونارد کوهن چند ماه پیش و در مراسم درگذشت مارین آیلن، معشوق و الهه‌ی الهام‌بخش جوانی‌اش، ادا کرد. او که بسیاری از ترانه‌ها و اشعارش را مرهون الهام این زن زیبا می‌دانست، یکی از دفترهای شعرش با نام «گلهایی برای هیتلر» را به او تقدیم کرده‌بود. تصویر مارین، همچنین بر پس‌زمینه‌ی آلبوم دوم کوهن باعنوان«ترانه‌هایی از یک اتاق» (۱۹۶۹) هم به چشم میخورد. پیشگویی کوهن اما سرانجام رنگ حقیقت گرفت و او در شامگاه دهم نوامبر دنیا و مردمانش را بدرود گفت و برای آنها صدای آرام و اشعار همیشه سبزش را به یادگار گذاشت.
خبرنامه خلیج فارس تازه ترین مقالات و اخبار سیاسی، فرهنگی، هنری و اقتصادی
برادران و خواهران کرد ایرانیم ، رفقای دیر و دورم ، یکبار دیگر دور از خانه پدری ولی با یاد و عطر شبنم مریوانی و نان مهابادی ، منظر شامگاه سنندجی ، تصویر الوند و البرز ، بینالود ، باران نیمه شبان دریاچه زریوار ، با چشم انداز دریای مازندران و خلیج همیشه فارس ، گرد هم آمده اید . طی نزدیک به چهار دهه مبارزه سنگین و استوار ، همچنان سرشار از امید و ایمان ، در سنگر پایداری دشمن سرکوبگر مرتجع مستبد را با همه امکاناتش ، با سپاه و بسیج و نیروهای امنییتی اش ، با جاش ها و مزدوران رنگارنگش ، به ستوه درآورده اید . گفتنش ساده است اما آنچه شما دیدید و متحمل شدید ، آنهمه جور و ستم که از سیطره اسلام ناب انقلابی ولائی بر شما نازل شد ، بیش از طاقت اکثریت ما است با اینهمه هرگز از شما شکوه نشنیده ایم توگوئی صبر و استقامت با نام کرد پیوند خورده است . هموطنان آزاده ام کنگره بزرگ شما در شرایطی بسیار حساس برگذار میشود. نمایش انتخابات به کارگردانی دستگاه ولایت فقیه مطلقه با صحنه آرائی ماهرانه و چند کارگردان به نمایش درآمد اما آنچه در این نمایش بدون توجه به تعداد تماشاچیان ، آشکارشد ؛ آن چیزی نبود که رژیم آرزوداشت . بعد از ۳۸ سال حکومت و هزینه کردن بیش از۱۲۰۰ ملیارد دلار ( درآمدهای ارزی کشور از فروش نفت ، صادرات غیر نفتی ، سرمایه گزاریهای خارجی در عصر شاه که به رژیم اسلامی به ارث رسید ) رژیم حاکم از معرفی حتی یک نامزد سالم و پاکدامن و آزاد اندیش و مدیر و مدبر عاجز است . شش برگزیده شورای نگهبان یعنی برجسته ترین ، به ظاهر صاحب صلاحیت ترین و مورد وثوق ترین شخصیتهای رژیم ، همگی مطابق آنچه خودشان در سه مناظره و تبلیغات انتخاباتی عنوان کردند ، دزد ، کلاهبردار ، دروغگو ، سرکوبگر ، ضد آزادی ، مرتجع ، ضد زن ، معتقد به استفاده از تروریسم برای دستیابی به هدفهای غیر مشروع هستند .
