ترانه هایی از جنس جنون و سکس و دراگ… محمد سفریان

سال گذشته در چنین روزهایی لو رید هنرمند یاغی و سرگشته ی آمریکایی رخت از جهان برکشید، هنرمندی که علاوه بر آوازخوانی در بسیاری از زمینه های هنری دیگر هم فعالیت کرده بود؛ از ترانه سرایی و نواختن ساز، تا آواز و عکاسی و بازی در سینما.

لو رید با نام شناسنامه ای لوئیس الن در دوم مارس سال ۱۹۴۲ و در یک خانواده ی معمول و میانی از یهودیان آمریکا و در بروکلین به دنیا آمد و از همان روزگار کودکی ساز به دست گرفت و به شیوه ی خودش گیتار زد. او بعدها آنقدر با سازش اخت شد که مثال دلخستگان شرقی، گیتارش را به دین و مذهب تشبیه کرد و برایش جلوه ی قدسی قائل شد.

لو از جمله ی معدود هنرمندانی ست که علی رغم جنون و بی قانونی تمام، راه درس و مشق مکتبخانه ای را رها نکرد. او مثال بسیاری از جوانان شهری به دانشگاه رفت و نویسندگی خلاق و کارگردانی سینما آموخت تا بعدها از همین دانش آکادمیک و شیوه ی اندیشیندن منظم، در متن ترانه هایش بهره بگیرد و نامش را بیشتر از همه به عنوان ترانه سرایی موفق که احوال انسان و جامعه اش را به خوبی می شناسد، در یاد تاریخ حک کند.

منفعت محیط دانشگاهی برای لوئیس جوان تنها در آشنایی با شیوه ی اندیشیدن خلاصه نشد؛ چه همان فضا بود که اسباب آشنایی ” لو ” با ” دلمور شوارتز” شاعر برجسته ی امریکایی را فراهم کرد، هم او که بنا به اعتراف رید زبان شاعرانه و ایجاز کلامی به او آموخت و با فن استعاره و تشبیه آشنایش کرد. لو رید بعدها ترانه های ” پسر اروپایی” و خانه ی من” را به او تقدیم کرد.
در کنار تحصیل در دانشگاه فعالیت های اجتماعی او هم از همان سالها آغازیدن گرفت. تجربه ی نوازندگی برای برنامه ی رادیویی “گشت و گذاری بر روی ریل لغزان” را شاید بتوان بسان نخستین تجربه ی حرفه ای او دانست. او در این برنامه مخاطبینش را با موسیقی جاز و آر اند بی یا همان ریتم اند بلوز آشنا می کرد و از بزرگان و گذشته ی این موسیقی نمونه می آورد.

نیویورک؛ کلان شهر پر جنب و جوشی که منبع الهام برای بسیاری از هنرمندان تاریخ شده؛ به سال ۱۹۶۴ میزبان لو رید شد و با دنیایی تازه آشنایش کرد؛ با تجربه ی همان کافه ها و کاباره هایش؛ آسمان خراش ها و محله های فقیرنشینش؛ تماشاخانه های گونه به گونه و دخترکان تن فروش خیابانی. هم اینجا بود که ذهن لو رید را به دنیایی تازه سوق داد. او بعدها از همین اجتماع اضداد بهره گرفت و در ترانه هایش از سکس، دراگ، فقر و دیگر چالش های انسان شهرنشین گفت…

او در گام بعدی با تلفیق شیوه ی اختصاصی نواختن گیتارش با موسیقی جا افتاده ی راک اند رول گروه راک آوانگارد ” Velvet Underground” یا همان ژرفای مخملین را تشکیل داد که با حمایت “اندی وارهول” هنرمند شهیر آمریکایی به شهرت رسید. حرف و حدیث باب موفقیت این گروه بسیار است؛ ژرفای مهملین در رونق گیشه و دنیای پیچیده ی سرمایه آنقدرها موفق نبود اما این گروه را تاثیرگذارترین گروه موسیقی آن دوران نام کرده اند. تا انجا که ” برایان انو ” تهییه کننده ی بنام موسیقی در اظهار نظری جالب عنوان کرده که تمامی آنهایی که موسیقی ولوبت آنرگروند را خریدند در ادامه راه زندگی شان یک بند موسیقی راه انداختند.

نام این گروه به گونه ای به نام اندی وارهول هنرمند نام آشنای هنرهای بصری گره خورده. او روی جلد یکی از آلبوم های این گروه را طراحی کرد، نقشی که تصویر یک موز را نشان می داد که در انتهای آن نوشته شده بود به آرامی پوستش را بکنید و ببینید. این اثر که نمونه ای از ترکیب هنر عامه پسند با موسیقی بود، بعدها به یکی از شهره ترین کاورهای قرن بدل شد و در کتب و مراجع بسیاری از پی آمد.

تجربه ی کار گروهی برای بسیاری از هنرمندان دنیا در افق محال جلوه کرده، همین یکه تازی ها و عدم هماهنگی با اغیار هم باعث شد تا لو رید در سال ۱۹۷۱ گروه ژرفای مخملین را ترک کند و تنها یک سال آنسوتر نخستین آلبوم سولو یش را به بازار عرضه کند. دو ترانه ی “روز عالی” ( Perfect Day (و “به دیوانگی بزن”(Walk on the wild side) که از جمله ی مشهورترین آهنگهای آن روزگار شدند، یادگار نخستین فعالیتهای تک نفره ی او هستند. ترانه‌هایی که بعدها از جانب بسیاری از بزرگان موسیقی پاپ و راک همچون رابی ویلیامز و پتی اسمیت بازخوانی شدند. افزون بر این ترانه Walk on the wild side از سوی مجله معتبر “رولینگ استون” به عنوان یکی از پانصد ترانه‌ی برتر تاریخ موسیقی پاپ و راک برگزیده شده است.

علاوه بر شیوه ی اختصاصی نواختن ساز و خط دادن به دیگران؛ صداقت و رک گویی سروده های رید هم برای اهل فن جالب آمده. تا آنجا که بی باکی و تهور ترانه های او را با روزگار خوش باب دیلن مقایسه می کنند. رید در بسیاری از ترانه هایش رها از قضاوت های دیگران، بی باک و بی پروا از جنون و سکس و مواد مخدر گفت و حتی یکی از آلبوم های انفرادی اش را هم ” هرویین ” نام کرد.
راه و رسم زندگی خصوصی او هم برازنده ی یادآوری ست؛ او که از همان روزهای اولیه ی درک از جنسیت، تمایلات دوجنسگرایانه داشت در نوجوانی و در اقدامی غریب توسط پزشکان به شک الکتریکی سپرده شد تا از این به اصطلاح بیماری، رهایی پیدا کند. رید در بیشینه ی گفت و گو ها و نوشته هایش با آمیزه ای از غم و زهرخند از آن تجربه ی تلخ یاد کرده و ترانه هایی را هم در شرح آن حزن عظیم سروده.علاوه بر این او برای چند سالی هم عشق و لطافت زنانه را تجربه کرد و به زندگی زناشویی روی آورد. برخی از ترانه های او هم به پاس عشقش به سیلویا مورالس همسر و شریک زندگی اش سروده شده.

این یاغی بی خانه و مجنون در پی روی آوردن فراوان به نشئه ی افیون و خمر شراب، سالها با بیماری کبدی دست و پنجه نرم می کرد؛ هم این بیماری هم سرانجام او را از پای در آورد و رمق ادامه دادن را از او گرفت. لو رید سرانجام در هفتاد و یک سالگی و در یک شب معمول پاییزی نیویورک بدرود حیات گفت تا این طور پرونده ی زندگی یکی از بزرگان قرن آخر گیرد و حکایت زندگی اش به پایان آید.

پا نویس: در حال و هوای روزهای مرگ لو رید، مجله ی موسیقیایی چمتا، سال گذشته و در چنین روزهایی شماره ی هفتگی اش را به زندگی و آثار و احوال این خواننده اختصاص داد. شما می توانید ویدوی این برنامه را در ادامه ی این مطلب ببینید…