مقاله

ولی فقیه، به جای دریافت غرامت، سرمایه ملت ایران را در عراق به حراج گذاشته است
علیرضا نوری‌زاده نویسنده و روزنامه‌‌نگار
جمعه ۱۶ شهریور ۱۴۰۳ برابر با ۶ سِپتامبر ۲۰۲۴ ۸:۱۵

مشاهده صف‌های اربعینی‌ها در کربلا و حشدالشعبی‌ها در کنارشان آزارم می‌دهد، به‌خصوص وقتی خیل پرستاران افسرده میهنم را می‌بینم که در تعرض حملات سرکوبگران و پیام‌های تهدید ولایت جهل و جور و فسادند. نازنین دختران و پسرانی که جان و جهانشان آرام کردن بیماران و نشاندن لبخندی بر لب‌های آنان است.

خامنه‌ای به جای آنکه پدری کند، فرزندان ایران را دشمن می‌دارد و حشدالشعبی را چون حزب‌الله و انصارالله و حوثی و… را فرزندان خود و رژیمش می‌داند.

حشدالشعبی طرحی بود که قاسم سلیمانی به جان ملت عراق انداخت و آیت‌الله سیستانی را با فریب و دغل‌کاری به امضای آن فتوای معروف واداشت. داعش بهانه بود و حریفش آمریکا و متحدانش و ارتش عراق بودند نه قاسم سلیمانی… نوری المالکی و دیگر دزدان بغداد حلقه‌به‌گوش خامنه‌ای تصویری نادرست از آن‌ها به آقای سیستانی نشان دادند که داعش در دوقدمی نجف است و هدف البغدادی نابودی کامل شیعیان و ویرانی اعتاب مقدسه.

نیروهای حشدالشعبی اواسط سال ۲۰۱۴، پس از تسلط داعش بر بخش‌هایی از شمال و شمال غرب عراق، و در پاسخ به فتوای مرجع عالی شیعه، آیت‌الله سیستانی، از گروه‌های مسلح شیعه تشکیل شد. نماینده سیستانی در خطبه‌های نماز جمعه ۱۳ ژوئن ۲۰۱۴ در شهر نجف خواستار پیوستن داوطلبان به نیروهای امنیتی با هدف دفاع از عراق در برابر حمله داعش شد.

این فتوا حدود سه ماه پس از آن صادر شد که نوری المالکی، نخست‌وزیر وقت عراق، از تشکیل ارتش ذخیره خبر داد و این امر را «مقابله با خطراتی که عراق را تهدید می‌کند» توصیف کرد.

در ۱۱ ژوئن ۲۰۱۴، کمیته وزارتی که المالکی تشکیل داده بود، برای مدیریت بحران حمله داعش، در بیانیه‌ای مطبوعاتی تشکیل هنگ‌هایی از داوطلبان را با عنوان «نیروهای بسیج مردمی» برای حمایت از سرویس‌های امنیتی اعلام کرد. ریاست بسیج مردمی عملا در چنگ قاسم سلیمانی با همدستی ابومهدی المهندس و هادی عامری بود. چندین میلیارد پول از خزانه ملت عراق به دست مالکی افتاد تا حشدالشعبی درست کند. آن موقع، به جز جمعی جوان شیعه متعصب، بقیه مزدورانی با دستمزدهای ماهیانه بین ۵۰۰ و ۱۵۰۰ دلار بودند. سنی‌ها و مسیحیان نیز فوج‌هایی بر پا داشتند که خیلی زود ناپدید شدند. مبارزان کرد نیز در بخش‌های بزرگی از شمال عراق با داعش مقابله کردند و خیلی بیش از حشدالشعبی در موصل و سرزمین ایزدی‌ها، که بیشترین آزار را متحمل شدند، توفیق داشتند.

تعداد نیروهای حشدالشعبی ده‌ها هزار نفر از جناح‌های مختلف ازجمله سازمان بدر، گردان‌های حزب‌الله (عراق)، عصائب اهل الحق و جنبش نجبا بودند.

در نوامبر ۲۰۱۶، شورای نمایندگان عراق قانون شماره ۴۰ نیروهای حشدالشعبی را تصویب کرد تا شکلی قانونی به وضعیت این نیروها بدهد، نیروهایی همیار ارتش با حفظ هویت و حریم خصوصی خود.

براساس این قانون، «گروه‌ها و تشکل‌های حشدالشعبی اشخاص حقوقی تلقی شدند که به‌منزله نیروی کمکی و پشتیبان نیروهای امنیتی عراق از حقوق مساوی برخوردار بودند و ملزم به انجام وظایفی مشابه، ولی زمانی که دستور از حاج قاسم و حاشیه‌اش گرفتند تهدیدی مستقیم برای وحدت و امنیت ملی عراق به حساب آمدند. شخصیت‌های ملی و آزاده عراق، شیعه یا سنی، ایزدی یا مسیحی، دربرابر این مجموعه موضع گرفتند. ایاد علاوی، نخست‌وزیر پیشین و برنده دومین انتخابات پارلمانی عراق که ـ با سازش سفیر آمریکا و سفیر رژیم حسن کاظمی قمی ـ نوری المالکی به جای او بر کرسی نشست، حشدالشعبی را بلایی آسمانی دانست که در نوکری رژیم ولایت فقیه حاضر است استقلال عراق را قربانی کند، و کرد.

به این ترتیب، نیروهای حشدالشعبی از داوطلبان پرشور به گروه‌های منظم تحت حمایت و آموزش سپاه قدس درآمدند. شورای وزیران عراق با صدور فرمانی به «شهدای بسیج» امتیازات و امکاناتی داد که شهدای ارتش ملی از آن برخوردار بودند.

نیروهای حشدالشعبی به‌مرور بخشی از یک سیستم اعتقادی شدند که برای مقابله با مخالفان رژیم ولایت فقیه آماده هر اقدامی بودند.

امروز اعضای حشدالشعبی حدود ۶۰ هزار تن تخمین زده می‌شوند. همه آن‌ها شیعه و از جناح‌های مختلف، سازمان بدر، گردان‌های حزب‌الله عراق، عصائب اهل حق، حرکت النجبا، سپاه ابوالفضل عباس، و لشکر فداییان ولایت تشکیل شده‌اند. بودجه اداره حشد را دولت عراق پرداخت می‌کند اما آن‌ها تربیت ‌شده دستگاه ولایت و حقوق مضاعف بگیر از کیسه سید علی خامنه‌ای‌اند. تیپ‌های صلح وابسته به رهبر جنبش صدر، مقتدی صدر، در جنگ‌های چریکی و جنگ‌های خیابانی حاضر بودند، بنابراین ارتش عراق برای مقابله با داعش بر آن‌ها نیز تکیه کرد. اما به‌مرور صدری‌ها کنار رفتند و شماری‌شان جذب قیس خزعلی و گروه عصائب اهل حق شدند.

هادی العامری، دبیرکل سازمان سابق بدر، رهبر عملی حشدالشعبی، و فالح الفیاض رئیس (گماشته‌شده دولت عراق) این گروه است. غیاب فرمانده سپاه قدس، قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس، معاون حشدالشعبی عراق که در اوایل سال ۲۰۲۰ در حمله آمریکایی‌ها در نزدیکی فرودگاه بین‌المللی بغداد کشته شدند، باعث شد برای مدتی تاثیر و نفوذ سپاه قدس در حشدالشعبی کاهش یابد اما پول و اسلحه و ایجاد رعب و وحشت بار دیگر حشدالشعبی را دنبالچه سپاه قدس کرد و در دهمین سالگرد تاسیس، بحث و جدل درمورد ماهیت کار نیروهای الحشدالشعبی و وظایف آن در نیروهای مسلح عراق و موضوع دخالت آنان در امور سیاسی همچنان در عراق و ایران محل بحث و اختلاف است.

زمانی که مقتدی صدر، رهبر بلوک صدر، از طریق یکی از سخنگویان نزدیک به خود، صالح محمد عراقی، خواستار دخالت نکردن در سیاست و تجارت شد، بار دیگر اختلاف‌ها و درگیری‌های سیاسی در حشدالشعبی بالا گرفت. مقتدا کنار کشید و قیس الخزعلی معاونش خدمت به سپاه قدس را تمام‌عیار پذیرا شد و صدر به نجف رفت و حوزه و درس را برگزید، سپس مشق مرجعیت را آغاز کرد و دیگر راه به ایران و قم نکشید.

آن داوطلبانی که به ندای فتوای مرجعیت شیعه پاسخ دادند نیاز به سازماندهی داشتند، از این رو تحت لوای احزاب سیاسی، که از این فرصت استفاده کردند و شاخه‌های نظامی تشکیل داده بودند، قرار گرفتند.

بر پایه قانون احزاب سیاسی تشکلات سیاسی نمی‌توانند شاخه نظامی داشته باشد، اما به برکت سپاه قدس و دارودسته سیاسی وابسته به رژیم همه آن‌ها واحدهای نظامی دارند و این واحدها استخوان‌بندی حشدالشعبی را تشکیل می‌دهند.

به این ترتیب، نیروهای حشدالشعبی از داوطلبانی پرشور به گروه‌های منظم تحت حمایت و آموزش دولت عراق برای تقویت ارتش عراق تبدیل شدند، ولی خیلی زود به مزدورانی تبدیل شدند که تار سبیل ولی فقیه برایشان مقدس‌تر از وطن و هموطنانشان بود. رژیم تعدادی از این‌ها را در نابود کردن مخالفانش در شهرهای خوزستان و کردستان و بوشهر و بندرعباس در سال ۹۸ و بعد از جنبش مهسا به کار گرفت.

رژیم عملا با تشکیلاتی که در عراق به راه انداخته، و با ایجاد حشدالشعبی و مزدورانی که در قالب حشد یا جز آن در خدمت ولی فقیه‌اند، علاوه بر هزینه‌های سنگینی که در طول سال‌ها بر شانه‌های ملت ایران نهاده است، به خاطر طاق ابروی حکیم و عامری و المهندس و قیس خزعلی و فالح فیاض و نوری العامری و ابراهیم جعفری و… از میلیاردها غرامت از عراق آغازگر جنگ «چشم پوشیده است».

طبیعی است جنگ ایران و عراق، از نظر میزان تلفات، طولانی بودن آن، خساراتی که بر دو طرف وارد آورد و بی‌دلیل بودن ادامه‏ آن، دست‏‌کم بعد از آزادی خرمشهر وآزادسازی زمین‌های ایران به‌دست ارتش و سپاه و بسیج، جنگی بسیار تلخ و خونین بود. در آن زمان دولت عراق آماده شده بود که جنگ را پایان دهد و حتی صدام حسین پیغام داده بود که حاضر است قرارداد الجزیره را بند به بند اجرا کند. همسایگان ما در خلیج فارس نیز، مطابق نوشته شخص هاشمی رفسنجانی، آمادگی‌شان را برای پرداخت ۶۰ میلیارد دلار برای بازسازی مناطق جنگ‌زده به ایران اعلام کردند.
خمینی اما در اندیشه‏ آن بود که خلافتش را در جهان اسلام برقرار کند و عراق را بعد از ایران اولین هدفش در این زمینه می‌‏دانست. تمام اسناد و مدارکی که در این‏‌باره منتشر شده است حکایت از آن دارد که قبل از شروع جنگ، کسانی تلاش کردند آقای خمینی را متوجه مخاطرات این سیاست کنند، از جمله محمود دعائی، اولین سفیر ایران در عراق بعد از انقلاب.
به این ترتیب، جنگ فرسایشی و ویرانگر به جنگ خمینی و صدام حسین تبدیل شد و جانشین خمینی پس از اعدام صدام حسین از یاد برد که او چه بلاهایی برسر ایران و ایرانی آورده است. بنابراین به جای مراجعه به سازمان ملل و ترتیب دریافت خسارت، تشکیلات بازسازی عتبات را به راه انداخت، جاده سه خطه به کربلا کشید و تربیت نوکران در هیئت حشد و حزب‌الله و نجبا را هدف عالیه‌اش در عراق قرار داد… سرمایه ملت ایران را در دامن ملاهای عراقی و تروریست‌های شیعه ریخت و همچنان می‌ریزد.

کویت تا دو سه سال پیش از طریق سازمان ملل از عراق غرامت دریافت می‌کرد. پنج درصد از درآمد نفتی عراق به کویت داده می‌‏شد و بند هفتم سازمان ملل ناظر بر شئونات عراق بود. چند سال پیش کویتی‏‌ها هواپیمای عراقی را در فرودگاه لندن توقیف کردند. آن‌ها به‌‏طور جدی به دنبال بازپس‏‌گیری خسارا‏تشان رفتند.
تنها در زمانی که ایاد علاوی نخست‏‌وزیر عراق بود و همین‌‏طور بعد از انتخابات دوره دوم پارلمان عراق، علاوی و فراکسیونش بالاترین کرسی‏‌ها را از آن خود کردند و براساس قانون باید دولت تشکیل می‏‌دادند‌، زمزمه‏‌هایی درمورد غرامت اینجا و آنجا شنیده شد. اما امروز برای ولی فقیه و مزدورانش میلیاردها خسارتی که به‌سبب تجاوز عراق به ملت ما تعلق می‌گیرد گردن حشدی‌ها را کلفت می‌کند و هادی العامری‌ها و نوری المالکی‌ها و عادل عبد المهدی‌ها را برمی‌کشد. ملت ما با عراقی‌ها دشمنی ندارد اما مزدوران عراقی رژیم، مثل خود رژیم دشمنان همیشگی ما هستند.

* در کشور ما تاریخ ابزاری است برای تسویه حساب های سیاسی و «زیستن در گذشته»!

* با الهام از شجاعت اخلاقی روشنفکران و رهبران سیاسی شیلی، ما نیز می توانیم گذشتۀ ناشادِ سیاسیِ مان را پُشت سر بگذاریم و با همبستگی و آینده نگری برای ساختن ایرانی آزاد و آباد بکوشیم.

***

بگذارید این وطن دوباره وطن شود!

بگذارید دوباره همان رؤیایی شود که بود

بگذارید پیشاهنگ دشت شود

و در آنجا که آزاد است منزلگاهی جوید[۱]

ضرورتِ عبور از گذشته و تبدیل آن به تاریخ موضوعی است که امروزه مورد توجۀ رهبران سیاسی و روشنفکران جوامع مختلف است:از رهبران سیاسی آفریقای جنوبی تا روشنقکران و رهبران سیاسی اسپانیا،شیلی و…در کشور ما-امّا-گوئی تاریخ ابزاری است برای تسویه حساب های سیاسی و زیستن در گذشته.شاید یکی از علل عدم رشد جامعۀ مدنی در ایران،فقدانِ یک تاریخ ملّی و مشترک است؛هم از این رو است که به اندازۀ سازمان ها و احزاب سیاسی ، ما «تاریخ» و«تحلیل های تاریخی» داریم.

سالگرد ۲۸ مردادِ امسال با بی تفاوتی و بی اعتنائی عمومی همراه بود.

این امر نشانۀ عبور جامعه از این رویداد است،اقبال و عنایت خوانندگان ارجمند به مقالۀ نگارنده نیز نشانۀ دیگری از این «عبور» می تواند باشد.با اینهمه،رژیم جمهوری اسلامی در یک کارزارِ تبلیغاتی کوشید تا ضمن برگزاری «دادگاه ۲۸ مرداد»! از این آبِ گِل آلود ماهی بگیرد و بر نفاق و پراکندگی ایرانیان بیافزاید چندان که برخی مدّعی شده: « وضعیت اسف بار کنونی ایران از جمله ریشه در ۲۸ مرداد و استبداد مطلقۀ حاکم پس از آن دارد»[و لذا] «عذر خواهی رضا پهلوی از آن کودتا پیش شرط عبور از آن گذشته و فراهم کردن زمینه تفاهم ملّی است.»!!

با توجه به تفاوت های اساسی بین رویداد ۲۸ مرداد ۳۲ و کودتای پینوشه در شیلی(۱۱سپتامبر ۱۹۷۳) تجربۀ روشنفکران شیلیائی(که در جریان کودتای پینوشه و سرنگونی حکومت آلنده،سال ها در زندان یا در تبعید بسربرده بودند) برای ما می تواند بسیار آموزنده باشد:

روشنفکران و رهبران سیاسی شیلی با فروتنی و شجاعت اخلاقی، وجود نوعی«جنون انقلابی»در بینِ نیروهای چپِ شیلی را از عوامل اساسی کودتای پینوشه می دانند. اِرنِستو اوتونه و سِرجیو مونیوز ،دو چهرۀ برجستۀ سازمان جوانان حزب کمونیست شیلی در زمان آلنده ،در کتابِ « بعد از انقلاب، رؤیاپروَری با پاهائی برزمین استوار » رؤیاها، ناکامی ها و بحرانِ اعتقادات در دوران پس از کودتای شیلی را مورد بحث قرار داده و «مسیرِ تعامل»،«به سوی آزادی» و «آزاد اندیشی»در آن کشور را بازگو کرده اند.به عقیدۀ آنان:

-«انقلاب سوسیالیستی،افسانهٔ خطرناکی ست که اگر پیروز شود،دیوِ استبداد را حاکم می کند،و در صورت شکست،راهگشای تروریسم خواهد بود».

این دو چهرۀ سرشناس حزب کمونیست شیلی،ضمن اشاره به اشتباهات نیروهای هوادارِ آلنده،می نویسند:

-«ما از اعتراف به اشتباهات خود هراسی نداریم…ما می خواهیم از خطاهای خود که منجر به کودتای پینوشه گردید،پندبگیریم».

ریکاردو لاگوس (از رهبران سوسیالیست که بعدها رئیس جمهور شیلی شد) کودتا را بهای سنگینی می داند که آلنده و حامیانش بخاطر«شجاعت شان در رؤیاپروری»پرداختند.به نظر لاگوس:«اشتباه اصلی آلنده این بود که با توسّل به زور و اجبار،می خواست تغییراتی ایجاد کند سریع تر از آنچه که بسیاری از مردم شیلی می توانستند آنرا هضم کنند…حکومت نظامیان در شیلی و نیز ،تغییر و تحوّلات جهانی،به حزب سوسیالیست شیلی آموخته است تا در ارزیابیِ وقایع گذشته، متواضع و فروتن باشد».

اریک اشناک،از رهبران حزب سوسیالیست آلنده،پس از بازگشت از تبعید به شیلی تاکید می کند:

– «در بحرانی که ما از آن آسیب فراوان دیدیم،حزب ما نیز از بازیگران اصلی بوده و از این بابت، پوزشی به میهن خود بدهکاریم».

بدین ترتیب:روشنفکران و رهبران سیاسی شیلی با تواضع و شجاعت اخلاقی، ضمن ارزیابی تازه از گذشتۀ ناشادِ خود،آن را پُلی برای رسیدن به آینده ای بهتر ساخته اند.آن ها با تبدیل کردن گذشته به تاریخ به ما می آموزند که داشتنِ انصاف و فروتنی در ارزیابی رویدادهای سیاسی، زمینه ای است برای رشد آزادی،دموکراسی و جامعۀ مدنی.

با الهام از شجاعت اخلاقی روشنفکران و رهبران سیاسی شیلی ما نیز می توانیم گذشتۀ ناشادِ سیاسیِ مان را پُشت سر بگذاریم و با همبستگی و آینده نگری برای ساختنِ ایرانی آزاد و آباد بکوشیم .

به اعتقاد نگارنده هم رضا شاه، هم قوام السطنه، هم مصدّق و هم محمد رضا شاه ایران را سربلند و آزاد و آباد می خواستند هر چند که هریک در بلند پروازی های مغرورانۀ خود – به سان عقابی بلند پرواز- پَرسوختند و پَرپَر زدند.

چنانکه گفته ایم: آیندگان به تکرارِ اشتباهات ما نخواهند پرداخت به این شرط که ما – اکنونیان – گذشته و حال را از چنگ تفسیر هاى انحصارى یا ایدئولوژیک آزاد کنیم. براى داشتن فردائى روشن و مشترک ، امروز باید تاریخى ملّى و مشترک داشته باشیم.

ali@mirfetros.com

[۱] – بخشی از شعرِ لنگستون هیوز (Langston Hughes) ،ترجمۀ احمد شاملو

آیا می‌خواهیم زاویه‌ای از رفاعی‌ها نصیب ما شود یا چشم‌انداز دماوند؟
علیرضا نوری‌زاده نویسنده و روزنامه‌‌نگار
جمعه ۹ شهریور ۱۴۰۳ برابر با ۳۰ اوت ۲۰۲۴ ۹:۰۰

چند ویدیو از روزهای پایانی شاه فقید را می‌بینم؛ پادشاهی روشن‌اندیش و آگاه که در زیر ضربات قدرناشناسی‌های مستمر از پا درآمد. ملتی را که عاشقانه دوست داشت و راضی نشد برای بقای خودش آنان را به کشتن بدهد، بدرود گفت و رفت، بی خط خونی. مرحوم تیمسار معین‌زاده، که دستیار سپهبد اویسی در فرمانداری نظامی بود می‌گوید، فهرستی که از آشوبگران داشتیم ۶۸۰ نفر بودند که می‌شد آن‌ها را از گروه خمینی دور نگاه داشت، بعضی میل به آرامش و احیای قانون اساسی مشروطه داشتند و جمعی چریک و خرابکار بودند. اویسی با این فهرست خدمت شاه رفت و پیشنهاد داد که با دو پرواز آن دسته را که در ایران هستند به قشم یا خارک می‌بریم و حکایت پایان می‌گیرد. شاید اگر پادشاه بیمار نبود نه‌تنها حرف اویسی را با گوش دل می‌شنید که چند هفته بعد او را به جای ازهاری بر تخت صدارت می‌نشاند.

در روزهای اخیر همه‌گاه با مهندس رضا قطبی بودم، بزرگ‌مردی که جان و جهانش ایران بود و ما همه فرزندانش. او را نگاه می‌کنم و جبلی را که امروز تلویزیون موفق قطبی، به دست او و دو سه مدیر پیش از او به ویرانه‌ای تبدیل شده است با ۲۰ هزار کارمند که حتی بلد نیستند سرگرمی‌های ساده درست کنند. وقتی در سال ۱۳۵۴ (۱۹۷۶) از انگلیس به ایران رفتم همه درها به رویم باز بود. قطبی و نیکخواه و جعفریان با چهره‌هایی پرمهر و گشاده در گشودند، حتی سوابق مختصر پیشینم در رادیو را حساب کردند، بعد شبکه ۲ به ریاست زنده‌یاد ایرج گرگین برپا شد، صبح بخیر ایران و عصرانه با رادیو ۲ و…

در آن دوسه سال تا فوران نفرت سید روح‌الله کشمیری، زیباترین سال‌های زندگی‌ام را سر کردم. رادیو، تلویزیون، روزنامه اطلاعات و در ۲۶ سالگی به دبیری سیاسی روزنامه رسیدن. شب‌های شعر گوته را که بامدادان پخش می‌کردم، مهندس قطبی، دکتر جعفریان و پرویز جان نیکخواه با حمایتشان مانع از آن شدند که دوست‌نمایان لطمه‌ای به ما و صبح بخیر ایران وارد کنند. اسماعیل جان میرفخرایی، سعید قائم‌قامی، که نامش اشک به چشمم می‌آورد، محمد پورداد، نادر صدیقی، بهروز نیکزاد، انوش کنگرلو، دلارام کشمیری، آزاده وزیری، فریدون فرح‌اندوز … خدای من عزیزانم کجا شدند؟ کاردان و اسداللهی رفتند، پرویز صیاد با تلخی غربت آن‌همه قابلیت‌هایش را در جان و دلش انباشته کرده است. نوذر آزادی، نقشینه، نصرت کریمی، یاران دایی‌جان رفته‌اند و جایشان را بازجوـ هنرپیشه و گوینده و بازجوـ مدیر گرفته‌ است.

وطنم نور و آب و عطر و عسل بود، حالا اما کور و بی‌برق و تلخکام. نایب امام زمان، در برابر پادشاهی که هنوز ۶۰ سالگی‌اش پا نگرفته رفت، ۸۵ سالگی را پشت سر می‌گذارد. نگاهش می‌کنم، پر از مکر و توطئه. شاه دلبسته کوروش بود و آسوده‌اش بر بالین می‌خواست اما سید علی برجسد حاج قاسم و اسماعیل هنیه و حوثی‌ها نماز وحشت می‌خواند. نخستین بار که برمزار شاه فقید واژگانی ازسر تاثر بر زبان راندم، واحه پتروسیان، روزنامه‌نگار نشریه میدل ایست اکونومیک دایجست (Middle East Economic Digest)، و یارش لیز ترگود آنجا بودند، به حیرت نگاهم کردند، علیرضا گریه می‌کنی؟ گفتم برای حماقت نسلم و نسل پیش و بعد از من می‌گریم، شاه را رها کردیم و عبای خمینی را چسبیدیم.

سایه‌ای از اندوه بر سر و جان خانه پدری نشسته است. دل‌ها و چشم‌های خسته، آفتابی که دیگر دل‌انگیز نیست. صف دو میلیونی اربعین با تظاهر. حتی فرزند حسین برای پدرش اربعین نگرفت اما حالا اربعین دستاویزی برای سید علی است. تا پیش از ظهور فریب‌کاران ولایت فقیه، اربعین نامی بود و یادی و عاشورا جای خود را داشت.

دلم گرفته است. نسل من بازنده حماقتی بود که دامن‌گیر نسل‌های بعدی هم شد. فکرش را بکنید اگر آن پادشاه مانده بود امروز از نور و عطر و عسل هم فراتر رفته بودیم. ۴۵ سال است بر سر و روی هم می‌کوبیم و یگانه امیدی را که داریم آزار می‌دهیم.

به زندگی شهبانوی ایران بنگرید او مادرِ خانه پدری است. با آن‌همه مصائب لحظه‌ای باز نایستاده است. از این خاندان عاشق ایران چه می‌خواهیم؟ اگر به خود نیاییم آن وقت نه فقط بر پهلوی‌ها که بر از دست شدن خانه پدری افسوس خواهیم خورد. در گوشه‌ای از مسجد رفاعی، پادشاهی که اعتبار ایران بود در غربت خفته است، آیا می‌خواهیم ما هم زاویه‌نشین رفاعی‌ها شویم؟

جان و جهان ما بی‌رویت خانه پدری می‌پوسد و خاک می‌شود، حال آنکه قادریم وطن اشغالی را آزاد کنیم، بار دیگر از پنجره‌مان دماوند و بینالود و هزار مسجد و خلیج همیشه فارس را بنگریم.

پانزده سال پیش شاهزاده رضا پهلوی نیز به مرکز نیکسون آمده بود. او سخنران نخست بود و از روابط ایران و آمریکا گفت و اینکه گفت‌وگو اگر با چشم‌اندازی روشن و شناخت حریف انجام نگیرد همان می‌شود که تا کنون شاهدش بوده‌ایم. او تاکید کرد که ارسال پیام‌های غلط به تهران نتایج خطرناکی به همراه دارد. خطر اینکه اهل ولایت فقیه فکر کنند غرب دچار ذلت و گرفتاری است پس آماده امتیاز دادن است. من هم در این جلسه درباره حضور رو به گسترش نظام در آمریکای لاتین سخن گفتم، از نقش مخرب دستگاه‌های اطلاعاتی و نظامی رژیم در لبنان و فلسطین و عراق و افغانستان و حاشیه خلیج فارس گفتم و با ارائه شواهدی یادآور شدم که ایران لیبی نیست و آمریکا و متحدانش نباید فکر کنند که با متوقف شدن برنامه غنی‌سازی در ایران آن‌ها به‌سادگی می‌توانند وحشی‌گری رژیم در برابر مردم ایران را با تسامح و تساهل و مصلحت‌جویی اقتصادی و سیاسی نادیده انگارند.

جلسه با سوالاتی همراه بود، ازجمله یکی از بزرگان دیپلماسی آمریکا از پهلوی سوم پرسید آیا شما در اندیشه بازگرداندن سلطنت به ایران و به تخت نشستن هستید؟ البته در کلامش طنین گزند و طعنه هم به گوش می‌رسید. شاهزاده رضا پهلوی گفت: بحث سلطنت و جمهوری نیست، شما چرا دائم قالب را می‌چسبید و از محتوا سخن نمی‌گویید؟ اگر ما مومن به محتوای قالب باشیم یعنی مردم‌سالاری و سکولاریسم و حاکمیت ملی را بپذیریم، در آن صورت پوسته به هر رنگی باشد اثری در جایگاه یک نظام دموکراتیک نخواهد داشت. من هم به‌منزله یک ایرانی از حق خود که دفاع از حقوق هم‌وطنانم ‌باشد استفاده می‌کنم. چه کسی می‌تواند این حق را از من بگیرد؟ بنابراین در این مرحله سخن از سلطنت و جمهوری به میان آوردن نقض غرض است…

شاهزاده رضا پهلوی حداقل ۴۰ سال است که همین کلام را در کوی و برزن و بازار تکرار می‌کند. او به ششمین دهه از عمرش رسیده است. پخته‌تر از دیروز است و بادرایت و بامطالعه. هر جا هست نماد سرافرازی است. حالا منِ روزنامه‌نگار که دل در هوای وطن دارم و آرزو می‌‌کنم بار دیگر تیتر بزرگی در صفحه اول روزنامه اطلاعات بزنم «شهبانو و شاهزاده رضا بازگشتند» به او و شهبانو با دلی پر از امید می‌گویم: این تیتر یک رویا نیست اگر دل با وطن و جان با هم‌وطن داشته باشیم.

هرگز دولتی تا این حد خادم رهبر رژیم نبوده است
علیرضا نوری‌زاده نویسنده و روزنامه‌‌نگار
پنج شنبه ۱ شهریور ۱۴۰۳ برابر با ۲۲ اوت ۲۰۲۴ ۸:۱۵

سرانجام بعد از ۴۵ سال، دولت «وفاق ملی» از مجلس رای اعتماد گرفت و علی خامنه‌ای به آرزویش رسید و دست‌نشانده‌اش، به اشاره امامانه‌اش، پیروانی را به صحنه آورد که چون خود او ذوب در «مقام مبارک ولایت عظما» هستند.

علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی در دولت نخست مشکلات عمده‌ای نداشت اما در دولت دوم، هر روز در گپ‌وگفت با سیدعلی بود که خود به تختش نشانده بود. محمد خاتمی منهای مهاجرانی و قربانعلی دری نجف‌آبادی که مستقیما به دستور «آقا» وارد کابینه شدند، سر وزرا با رهبر جمهوری اسلامی مشکل داشت. محمود احمدی‌نژاد هم در باب چند تن از وزرا و معاونانش، به‌ویژه رحیم‌مشایی، با سید درگیر بود. روحانی هم علی‌رغم پذیرش اوامر «آقا»، چند نوبت گرفتار مخالفتش شد و رئیسی مطیع و منقاد هم نیش و نوش مجلس بفرموده را بر پوست و گوشتش حس کرد. حالا اما ابر و باد و مه و خورشید و فلک در کار شدند تا «مقام ولایت» شب‌ها با آرامش سر بر زمین گذارد و هر روز دستور ندهد که اسماعیل خطیب، وزیر اطلاعات و سیداصغر حجازی، مسئول اطلاعات دربار، و سردار محمد کاظمی، رئیس اطلاعات سپاه، برای وزرا پرونده‌سازی کنند.

با این‌ همه، من بر این باورم که در صف بندگان «مولا» به‌زودی شکاف خواهد افتاد. چون ذوب‌شدگانی داریم که شخصیتی حتی ۱۰ درصد مستقل هم ندارند. خود پزشکیان در باب این جمع می‌گوید: «برای انتخاب آقایان عراقچی، خطیب، مومنی، کاظمی، سرتیپ نصیرزاده و سیمایی صراف بدون هماهنگی این کار را نکرده‌ایم؛ چه با کمیته‌ها و چه با بالا و کسانی که باید، هماهنگ کردیم.»

البته در باب بقیه نیز بین حضرتش و «آقا»، در مقام «سرور معظم»، توافق کامل وجود داشته است. به گفته پزشکیان درباره صالحی، «وزیر ارشاد که نمی‌آمد. آقا به او دستور داد و آمد. من نمی‌خواهم این حرف‌ها را بزنم. چرا مرا وادار می‌کنید این حرف‌ها را بگویم. ایشان را صدا کردم، آمد، صحبت کردیم، چند بار گفت نه و رفت. رفتم خدمت آقا، گفتم این لیست است و این افراد در لیست‌اند و گفتم او نیامد، همان‌جا تلفن را گرفت و گفت به ایشان بگویید که بیاید.»

در باب یگانه وزیر زن، هم پزشکیان گفت: «من نمی‌خواهم جزئیات را بگویم، من می‌خواهم بگویم هماهنگ شده‌ایم و به اینجا آمده‌ایم، شما از ما بپذیرید، خانم صادق را خود آقا گفتند که باشد، چرا مرا وادار می‌کنید چیزهایی را که نباید، بگویم.»

عبدالناصر همتی که از معدود انتقاد‌کنندگان رئیسی بود و در مناظره‌های تلویزیونی‌ لحن تندی داشت، دکتر ظفرقندی، وزیر بهداشت، و احمد میدری وزیر کار، که سال ۱۳۸۸ در ستاد میرحسین موسوی فعالیت می‌کردند، سه نامی‌اند که با انتقادهای حسین شریعتمداری، مدیر موسسه کیهان که از همین حالا بانگ «لا یغفر» (بخشیده نمی‌شود) سر داده است، مواجه می‌شوند.

فردا اگر مثلا همتی بخواهد در نظام مالیاتی کشور تجدیدنظری بکند و هنگام طرح بودجه، به سازمان برنامه توصیه کند که بودجه حوزه و دستگاه ولایت را کاهش دهد، حسین شریعتمداری با او چه خواهد کرد؟

فردا اگر ظفرقندی با برنامه علاج در فرنگ علما مخالفت کرد و به پزشکیان گفت همین‌جا در خانه پدری درمانشان می‌کنیم، چه خواهد شد؟

این جناب وزیر کار، اگر برای تامین خواسته‌های کارگران و صندوق بازنشستگی غارت‌شده‌شان قدمی بردارد، کارش با کرام‌الکاتبین نخواهد بود؟

احد آزادی‌خواه، سخنگوی فراکسیون انقلاب اسلامی مجلس شورای اسلامی، گفته بود که در جلسه این فراکسیون، چهار وزیر پیشنهادی رای نیاوردند و اسامی این چهار وزیر را به این شرح اعلام کرد: محمدرضا ظفرقندی، وزیر پیشنهادی بهداشت، عبدالناصر همتی، وزیر پیشنهادی اقتصاد، رضا صالحی امیری، وزیر پیشنهادی میراث فرهنگی و گردشگری و احمد میدری، وزیر پیشنهادی کار.

با این حال مسعود پزشکیان بعدازظهر چهارشنبه شادمان از رای اعتماد بفرموده در مجلس فرمایشی، نخستین جلسه هیئت دولتش را در پاستور تشکیل داد. این مرد اعتبار باخته در نخستین روز دولتش، ضمن تبریک به وزرای مقبول «آقا»، برایشان آرزوی موفقیت کرد. آرزوی توفیق در کسب رضایت همیشگی رهبر، بی‌ هیچ اشاره‌ای به ملت؛ ملتی که یک بار دیگر درصدی از آن‌ها را در تعزیه خامنه‌ای به بازی واداشت.

البته پزشکیان از سردار قالیباف هم سپاسگزاری کرد و لابد در دل از اینکه دو تن از برگزیدگان او را بر کرسی وزارت نشاند، به خود تبریک گفت. از نمایندگان مجلس هم قدردانی کرد که با همراهی و همدلی و رای قاطعشان به کابینه، زمینه را برای آغاز جدی کار دولت با ترکیب کامل فراهم کردند.

پزشکیان با اشاره به اقدام‌هایی که در خصوص «تعریف مسئولیت‌های هر دستگاه از جمله وزارتخانه‌ها برای اجرای سند چشم‌انداز، سیاست‌های کلی و قانون برنامه» انجام گرفت، از «تدوین و ارائه وظایف و مسئولیت‌های بخش مربوط به هر وزیر تا جلسه آتی هیئت دولت» خبر داد و از وزرا خواست تا «در اسرع وقت» به معاونت‌های زیرمجموعه‌شان ماموریت دهند «با همکاری سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، مراکز علمی و دانشگاهی و دیگر بخش‌های کارشناسی برای تهیه برنامه عملیاتی اجرای وظایف مربوط به بخششان اقدام کنند».

از خود می‌پرسم آیا بین آن ۸۰ و اندی میلیون ساکنان خانه پدری به جز اهالی قدرت و دولت، چند درصد باور دارند که اتفاقی در کشور رخ داده است؟ واقعا چند درصد باور دارند که قرار است در هفته‌ها و ماه‌های آینده تحولاتی ملموس در دولت و اوضاع ملت رخ دهد؟ تصویری که پزشکیان در نخستین روز تشکیل کابینه‌ بر صفحه اوهامش ترسیم می‌کند، تا چه میزان با تصویری که در جان و جهان ما است، منطبق است؟

جواد ظریف، معلم عراقچی بود که در نشست‌های برجام عرق پیشانی ظریف را پاک می‌کرد؛ او قرار است چه معجزه‌ای بکند؟ از همین حالا مامور شده است تحیر انتقام نگرفتن از اسرائیل را توجیه کند. البته او نشان از دو جا دارد: هم سپاهی و اطلاعاتی بوده و هم خبرچین «مقام معظم» در مذاکرات برجام؛ اما آیا قادر است گره از کار فروبسته رابطه با آمریکا بگشاید؟ آیا به ادامه قائم‌مقامی علی باقری که وزارت را مال خود می‌دانست، تن می‌دهد؟ باقری در دو ماه، شرق و غرب عالم را پیمود و با بزرگ و کوچک گپ زد، به این امید که زمینه‌ساز آینده شود. حالا پزشکیان با دو آماده به فرمان رهبر جمهوری اسلامی روبرو است: یکی برادر داماد «آقا» و یکی دیپلمات پاسدار ذوب‌ ولایت.

خامنه‌ای کابینه‌اش را به پزشکیان خورانده است. با این توضیح که این جمع اضداد هر یک دستی در بیعت با «آقا» دارند و منهای دو سه تن، دستی هم در بیعت با سپاه و اطلاعات.

پزشکیان بر لزوم برخورد صادقانه با مردم تاکید می‌کند: «باید به شکلی با مردم تعامل کنیم که اگر جایی هم نتوانستیم مشکلی را حل کنیم، وقتی دلیل آن را برای مردم توضیح دادیم، باور کنند که ما صادقانه به دنبال کار کردن برای آن‌ها و حل مشکلاتیم و در این مورد بنا به دلایل مطرح‌شده کار به پیش نرفته است. توجه به محرومان و تلاش برای گره‌گشایی از زندگی افراد گرفتار نیز از دیگر محورهای فعالیت دولت چهاردهم خواهد بود.»

اما آیا با برنامه پنجم، اثر یک جمع متوهم و نظرهای رئیس‌المتوهمین، می‌توان رشد اقتصادی زیر صفر را به هشت درصد رساند؟ آنکه می‌توانست، محمدرضا شاه بود و هویدا و علینقی عالیخانی و مهدی سمیعی و کارآفرینانی چون خیامی و لاجوردی و ارجمند و رضایی و… که رشد اقتصادی ایران را در دهه ۱۳۵۰ به ۱۴ درصد رساندند.

به‌دروغ می‌توان از رشد دم زد اما حقیقت را باید در مغرب و مصر و اردن فقیر دید که امروز نیمی از برقشان را انرژی خورشیدی و نیمی را توربین‌های بادی تامین می‌کنند. از همسایگانمان در خلیج فارس نمی‌گویم که روزگار دیگری را با شتاب به سوی پیشرفت طی می‌کنند. انسانی که معاون اولش در درایت و کاردانی زنان شک می‌کند و خود قادر نیست یک وزیر سنی به کابینه‌اش دعوت کند، حالا یقه معاونت‌ها را گرفته و مدعی است که «معاونت‌ها و مدیران بخش‌های مختلف دستگاه‌های اجرایی فارغ از قومیت، جنسیت و مذهب و صرفا بر اساس توانمندی، شایستگی و تعهد به اجرای اسناد کلان انتخاب و منصوب می‌شوند و انتخاب مدیران به هیچ وجه بر اساس رفاقت و انتساب افراد به گروه‌ها یا جناح‌ها انجام نخواهد شد».

پزشکیان با بیان اینکه «ما بر سر اجرای سند چشم‌انداز، سیاست‌های کلی و قانون برنامه با مردم پیمان بسته و تا آخر به این پیمان خود پایبندیم» راه رسیدن به اهداف اسناد کلان را «دشوار» توصیف و تصریح کرد: «باید پایمردی کنیم تا ایران را به جایگاهی که لایق و برازنده مردم آن است، برسانیم. باید این اعتماد و باور را در جوانان ایجاد کنیم که می‌توانند اینجا بمانند و برای آبادانی کشورشان تلاش کنند، نه اینکه احساس کنند اینجا جایی برای آن‌ها وجود ندارد.»

آیا کسی در جمع مشاوران و دوستان مسعود خان هست که به او بگوید عزیزم با مرگ بر آمریکا و نابودی اسرائیل و با جامعه‌المصطفی و حزب‌الله و حماس و حشدالشعبی و حوثی‌ها نمی‌شود جایگاهی شایسته در جهان داشت و رشد اقتصادی درخور، جامعه‌ای عدالت‌گستر، هنر و فرهنگی در سطح قابلیت‌ها به دست آورد. بدون تفکیک قوا، بساط ۴۵ سال گذشته با فرسودگی بیشتر ادامه خواهد داشت.

در چنین شرایطی، هر نوع سستی و درنگ از انسان ایرانی در داخل و خارج کشور معنایی جز آینده‌ای تلخ و دردناک برای فرزندان و نوادگانمان نخواهد داشت. رضاشاه در ۲۰ سال ایرانی نوین ساخت. حالا قدیری ابیانه از روستاهایی که او تصرف کرد، با الفاظی زشت یاد می‌کند و یادش رفته است که رضا شاه به بهبودی گفت: تو دو متر کفن می‌بری، من سه متر. زمین و ده و کارخانه برای قبرم انبار نکردم. برای این است که آباد شوند.

چنانکه پیش از این نوشته‌ام، من برانداز جزو تحریم‌کنندگان انتخابات بودم و کسی را به گمراهی نکشیدم. آن‌ها که برای پزشکیان سینه می‌زدند، با دیدن او در مجلس و شنیدن سخنانش، چه دارند بگویند؟

پزشکیان از حجله بیرون انداخته شد
علیرضا نوری‌زاده نویسنده و روزنامه‌‌نگار
جمعه ۲۶ مرداد ۱۴۰۳ برابر با ۱۶ اوت ۲۰۲۴ ۸:۱۵

رهبر جمهوری اسلامی بعد از دو هفته و نیم لشکرکشی در خیال علیه بنی موسی، سرانجام به عقب‌نشینی تاکتیکی و عقب‌نشینی غیرتاکتیکی رسید و گفت: «به تعبیر قرآن کریم، عقب‌نشینی غیرتاکتیکی در هر میدانی چه عرصه نظامی و چه میدان‌های سیاسی، تبلیغاتی و اقتصادی، غضب الهی را به دنبال دارد. عقب‌نشینی گاهی تاکتیکی است، گاهی عقب‌نشینی مانند پیشروی یک تاکتیک است؛ آن عیبی ندارد.» در چند جلسه با خادمان ولایت فرموده بودند، همین که شماها چند روز است خواب راحت از چشم صهیونیست‌ها ربوده‌اید یک پیروزی بزرگ به‌ دست آورده‌اید. دشمن روانی شده، نه روز دارد نه شب، اربابش آمریکا هم در وحشت است. نگاه کنید آمریکا پیش از آنکه بمب اتمی به ژاپن بزند جنگ را برده بود. مسئله دیگر این نبود که بمب اتمی کی می‌رسد، مسئله این بود که حتما می‌رسد و دشمن امروز در چنین احوالی است. می‌داند که معاقبه و تنبیه خواهد شد. سوال این است که کی ضربه فرومی‌آید. اعصابشان را خرد کرده‌ایم، همین نشانه پیروزی ما است (نقل از فردی موثق در جلسه رهبر جمهوری اسلامی با سران نظامی).

آشنایی من و پدرم با آقای خامنه‌ای و میرزا جواد پدر پیرو مکتب الفقر فخری، به روزگاری برمی‌گردد که سید هنوز به نیم‌روضه‌خوانی هم نرسیده بود؛ جوانی با عینک ته‌قابلمه‌ای، کرکی بر چهره و قبایی بر تن. خیلی زود وقتی در منزل مرحوم آیت‌الله حسن طباطبایی قمی به منبر رفت، لباده و عبا نو کرد، کفش هاکوپیان پوشید، قاب عینک شیکی از بیت امیرالشعرا امیری فیروزکوهی به چشم زد و کتاب سید قطب و فلسطین احمد الشقیری (نخستین رییس سازمان آزادی‌بخش فلسطین) را به دست گرفت. با هاشمی‌نژاد، دایی محمد علی ابطحی و واعظ طبسی خیلی رفیق بود. به مرحوم علی آقا مقدادی اصفهانی عارف نامی و فرزند مرحوم شیخ حسنعلی نخودکی اظهار ارادت می‌کرد، و شگفتا که بعد از رحلت حضرت مقدادی اجازه صادر نشد پیکرش در نیمه بالایی مزار پدر در صحن رضوی به خاک سپرده شود.

پیش خود می‌گویم خامنه‌ای حالا به میلیاردرها پوزخند می‌زند، ولی همچنان با فقر روحی، بی‌اعتمادی و وحشتی که لحظه‌ای رهایش نمی‌کند دست‌وپنجه نرم می‌کند. نگاهش در تشییع جنازه هنیه به آسمان است که موشک و پهپاد «نتان» کی فرومی‌آید و هنیه‌وار خاکسترش می‌کند.

این جناب رهبر، تهران که می‌آمد خواب راحتش در خانه پدر میرحسین موسوی بود و عصر دولتش گرد آتش همیشه‌روشن امیرالشعرا فیروزکوهی. امروز مجالستش با افرادی است که البته مرتکب شعر هم می‌شوند و از قزل‌ارسلان خراسانی می‌گویند و رکاب اسبش را می‌بوسند. البته بسیاری از ما شاهد دگردیسی آدم‌ها بوده‌ایم. ستوان دوم قذافی را دیدیم که امپراتور شد؛ ایدی امین آشپز گردان سوم تیپ چارلز انگلیسی که شیر آفریقا و تمساح اوگاندا شد، اما دگردیسی هیچ‌کدام به اندازه صیروره سیدعلی شگفتی‌آور نبود. دقیقا معنای از جمادی مردن و آدم شدن را باژگون کرد که از آدمی مرد و سنگ شد و از عزت مرد و ننگ شد.

ششصد یا کمی بیشتر کشته، شیخه حسینه، دختر مجیب الرحمان را از عرش ۱۴ ساله پایین کشید و فراریش داد. فقیران عالم در گداز فقر و استبداد پیروز شدند و جای شیخه حسینه پروفسور محمد یونس، برنده جایزه نوبل، به ریاست دولت موقت برگزیده شد.

نه ما ملت کمتری هستیم و نه کمبود انسان‌های شایسته و خردمند داریم. فاطمه سپهری را در زندان مشهد داریم و شماری از برجسته‌ترین فرزندان ایران زمین را در اوین و گوهردشت. شاهزاده رضا پهلوی را داریم که در هر شرایطی در مقام پادشاه مشروطه والاترین است. ظریف ۴۰۰ نفر را جمع کرده بود تا ۲۷ وزیر برای پزشکیان دستچین کنند. آیا ما قادر نیستیم با برپایی یک کنگره ملی از فرزانه‌ای در جمع فرزانگانمان دعوت کنیم جمعی از عاشقان ایران‌بانو و دلسوختگان وطن را جمع کند تا ریشه بدعهدان و ناجوانمردان را برکنند؟

من یک هفته حقا افسرده‌ترین بودم. ما ماندیم و بازهم مشغول دوره کردن دیروز و هنوز. در چنین شرایطی رئیسی، که درسش را در نوکری بد پس داده بود، به لقاءالله اعزام شد آن هم با پیکر سوخته دست در گردن امیرعبداللهیان جان‌و‌جهان‌باخته‌. رهبر بازی تازه‌اش را به مهارت و همه کلک‌هایی که طی سال‌های رهبری آموخته است آغاز کرد. اصلاح‌طلبی را به میدان آورد و با ترساندن مردم از جلیلی، مسعود خان را به پاستور فرستاد که چه بشود؟ مشتی وعده و وعید و بعد شورای راهبردی ظریف و تیمی از امنیتی‌ها با دو سه وزیری که مثلا گزینه ظریف و پزشکیان‌اند. ظریف نتوانست بی‌آبرویی‌اش را با استعفا «ماله‌کشی» کند اما مشت سیدعلی را بیشتر و بیشتر وا کرد.

در کابینه پزشکیان دو تن از کابینه دولت رئیسی حضور یافتند: وزیر اطلاعات و رییس سازمان انرژی هسته‌ای. مشخص است به دستور مستقیم خامنه‌ای به این سمت گماشته شده‌اند. این دو نفر در دولت رئیسی هم به دستور خامنه‌ای به این سمت گماشته شده بودند. رئیسی هم تمایلی به حضور خطیب نداشت و قبلا او را از ریاست حراست قوه قضاییه کنار گذاشته بود و فرد مورد نظرش را به این سمت گماشته بود، ولی در مقام ریاست جمهوری مجبور شد خطیب را وزیر معرفی کند و اسلامی را که وزیر راه روحانی هم بود رییس سازمان انرژی اتمی. او تخصصی در زمینه هسته‌ای نداشت ولی قبلا در پروژه آماد، که مقدمه‌چینی آزمایش سلاح هسته‌ای در سال ۱۳۸۱ بود، حضور داشت، او از مدیران فنی مورد اعتمادی بود که محسن فخری‌زاده به کار گرفت.

پزشکیان چندان امکان انتخابی نداشت. او پورمحمدی و یونسی را برای سمت وزارت اطلاعات معرفی کرده بود ولی آقا هر دو را رد کرد. رئیسی عملا امکان انتخاب دیگری نداشت در زمینه هسته‌ای نیز علی‌اکبر صالحی رییس پیشین سازمان حاضر نشد مسئولیتی به عهده بگیرد. علی‌آبادی وزیر صمت دولت رئیسی که اکنون برای وزارت نیرو معرفی شده نیز قبلا برای ستاد اجرایی فرمان امام کار می‌کرد ولی در میان نیروهای سپاه هم هوادارانی داشت چون قبلا رییس شرکت مپنا بود و در کار تولید توربین‌های برقی. شغلی نان و آبدار با بذل و بخشش‌های کلان … اما مهم‌ترین انتقادات به انتخاب وزیرکشور و آموزش و پرورش برمی‌گردد. برای وزارت کشور پزشکیان به توصیه ظریف سه تن را معرفی کرده بود که هر سه را آقا رد کرد.

مجید انصاری، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، سردار علایی، فرمانده سابق نیروی دریایی سپاه و مدیر هواپیمایی آسمان، و پورمحمدی، وزیر سابق کشور و دادگستری، کاندیداهای مطرح بودند، اما سردار مومنی از نزدیکان به قالیباف به وزارت کشور رفت. خود مومنی گفته است که از دانشگاه تبریز پزشکیان را می‌شناسد و شخصا با او آشناست. به هر حال، حضور یک نظامی و امنیتی در راس وزارت کشور می‌تواند بساط پزشکیان را به‌کلی به هم ریزد. اگر پزشکیان از این انتخاب می‌توانست امتیازی در مورد محدودسازی خشونت علیه زنان بگیرد می‌توانست از وزیرش بهره ببرد، اما آقا دست‌نشانده‌ای مفید آورده که به پزشکیان لگام نمی‌دهد، بنابراین آقای دکتر مسعود، راهبردی و عملکردی بازی را باخته است.

وزیر آموزش و پرورش نیز برادر رییس اطلاعات سپاه است و بیشتر در قسمت‌های مالی و پرورشی آموزش و پرورش فعال بوده و مدتی نیز عضو ستاد مبارزه با مواد مخدر که در این سمت میلیاردها اندوخته است. حضور او در این سمت با موج مخالفت تعدادی از نیروهای اصلاح‌طلب آموزش و پرورش روبه‌رو شد که نقش مهمی در پیروزی پزشکیان داشتند. آنها در انتظار بانویی فرزانه بودند اما مذکری آمد با برقع امنیتی. در فهرست پزشکیان هرچند برخی دیگر نیز به حمایت از او برخاستند و گفتند وی دیدگاه‌های متفاوتی از اصولگرایان دارد، این تحفه وزیر مورد حمایت کانون‌های صنفی معلمان قرار نخواهد گرفت. در حوزه اقتصاد نیز پزشکیان با چالش جدی روبه‌رو است. سابقه وزیر نفت او پاکنژاد به وزارت اطلاعات بازمی‌گردد. او گزینه زنگنه و عارف است. او در سال‌های ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۱ ریاست حراست وزارت نفت را به عهده داشت. اکنون در بیوگرافی‌اش سعی کرده سابقه حراستش را مخفی کند. او مدیری ستادی است و بعید است بتواند در حوزه تولید نفت‌وگاز و پر کردن ناترازی انرژی کار مهمی انجام دهد. گزینه‌های دیگری که در کارگروه معرفی شده بودند، از جمله امین‌نژاد و عماد حسینی، که معاونت وزارت نفت را داشت، می‌توانستند قوی‌تر از پاکنژاد عمل کنند.

دو وزیر معرفی‌شده برای حوزه اقتصاد هم یعنی همتی برای وزارت اقتصاد و میدری برای وزارت رفاه و تامین اجتماعی از دو سنت متفاوت اقتصادی می‌آیند و هر دو این‌ها با پورمحمدی در برنامه و بودجه اختلاف نظر دارند. این در حالی است که بسیاری معتقدند ممکن است مجلس هم همتی و هم میدری را رد صلاحیت کند. این ناهماهنگی در اقتصاد می‌تواند موقعیت پزشکیان را با توجه به مشکل معیشتی مردم دچار چالش جدی کند و تیم هوادار رییسی را تشجیع کند که انتقادات تندی را علیه وی مطرح کند.

در میان وزرا ظفرقندی وزیر بهداشت نیز بحث‌انگیز است. ظفرقندی از هوارداران پروپاقرص موسوی در سال ۸۸ بود، همچنین پزشک معالج حجاریان بعد از ترورش. ریاست سازمان نظام پزشکی نیز در کارنامه‌اش ثبت است اما در دو دوره قبل برای شرکت در انتخابات نظام پزشکی رد صلاحیت شده بود.

در مجموع کابینه پزشکیان وضعیت مبهمی دارد و مشخص نیست در وضعیت بحرانی کنونی او قادر باشد اوضاع کشور را حتی به حداقل سامانی برساند. در این میان استعفای ظریف و انتقادات اصلاح‌طلبان و نیز مخالفت‌های جامعه و پشیمانی بسیاری از آنهایی که به او رای دادند، موقعیت پزشکیان را به خطر انداخته است و ماه‌عسل او هنوز آغاز نشده به‌سرعت به پایان رسیده است. می‌توان گفت پزشکیان در وصلت با قدرت‌ همان شب اول از حجله بیرون انداخته شد.

اگر ولایت فقیه دوام یابد، سرنوشت خانه پدری ما و خانه پدری میلیون‌ها شهروند این‌سوی عالم چگونه رقم خواهد خورد
علیرضا نوری‌زاده نویسنده و روزنامه‌‌نگار
چهارشنبه ۱۷ مرداد ۱۴۰۳ برابر با ۷ اوت ۲۰۲۴ ۱۰:۳۰

همه خبرها نگران‌کننده است. دن‌کیشوت‌های سپاه در حضور «مقام معظم» در مرگ هنیه بیش از قتل رئیسی مویه می‌کنند. شمشیرهای چوبی بالای سر، پهپادها و موشک‌ها در آسمان و خودشان زیر زمین. خامنه‌ای ۱۴ پناهگاه فقط در تهران و حومه دارد و خدا می‌داند چند تا در رامسر و سوادکوه و مشهد و طرقبه و شاندیز. می‌خواهند اسرائیل را تنبیه کنند. خیز برداشته‌اند، بی‌آنکه نتیجه این «هل من مبارز»طلبی را پیش‌بینی کنند و من دلم شور می‌زند.

حالا با کشتن هنیه، ضیف و فواد شکر، نتانیاهوی متزلزل مستحکم شده است. من به‌شخصه از او و روش‌هایش همانقدر منزجرم که از اعمال حزب‌الله و حماس و جهاد و انصار و حشد و… . با این همه او حق دارد وقتی دولتی صد برابرش با ۹۰ میلیون جمعیت، کمر به نابودی او بسته است، مراقب باشد و شدت عمل به خرج دهد و بکوبد و بکشد و به نصایح دوست و تهدید دشمن اعتنایی نکند.

«تقصیر» با مضمون کتاب‌ها و مقالاتی است که موشه دایان و تنی از نظامیان و دولتمردان اسرائیل مثل رابین و شامیر و گلدامایر بعد از جنگ اکتبر ۱۹۷۳ نوشتند. مضمون همه این نوشته‌ها حکایت از آن دارد که در دو سه روز اول جنگ، اسرائیل روحیه‌اش را باخته و گرفتار وحشت شکست شده بود. مصر در نهایت با سربلندی ولی بدون پیروزی جنگ را خاتمه داد اما حافظ اسد با سرافکندگی و شکست، آتش‌بس را امضا کرد. با این همه وحشت شکست و تحقق آرزوهای امثال احمد الشقیری، نخستین رهبر سازمان آزادی‌بخش فلسطین که در جنگ ژوئن ۱۹۶۷ به عبدالناصر پیام داد: «سیدالرئیس صبحانه را در تل‌آویو میل می‌کنید یا بر جنازه گلدامایر و رابین!» برای بنیان‌گذاران اسرائیل که اغلب خود یا والدینشان داخائو و آشوویتس را تجربه کرده بودند، وحشت‌آور بود.

چنین بود که آریل شارون با یک نیروی زبده در جنوب جبهه به دفرسوار رفت و ارتش سوم مصر را محاصره کرد و وحشت تا حدودی برطرف شد اما شبح شکست همچنان بر جان و جهان اسرائیلی‌ها سایه انداخته بود. در سه نبرد از پس حزب‌الله و حماس و جهاد برآمدند اما ۷ اکتبر چالشی بود که اسرائیل را سخت غافلگیر و آشکار کرد که اگر سیدعلی خامنه‌ای و نیابتی‌هایش دست بالا پیدا کنند، داستان یهودیان بنی قریظه را در ابعادی چند صدبرابر تکرار خواهند کرد.

در هفته‌های نخست پس از ۷ اکتبر، هربار به کلیپ‌هایی که اسرائیل، جمهوری ولایت فقیه و حماس و شبکه‌های عربی و بین‌المللی پخش می‌کردند نگاه کردم، پشتم لرزید. شکم دریدن، جنینی را در زهدان زنی تکه‌تکه کردن، تجاوز به بانویی و… پس ادعای اسلام رحمانی چه شد؟ می‌دیدم و می‌گریستم. آیا اسارت ملت فلسطین و ظلمی که بر آن‌ها روا شده است، می‌تواند توجیه‌گر این وحشی‌گری باشد؟

ابومازن، این رهبر شریف فلسطین، بر قتل فرزندانش به دست اسرائیل می‌گریست اما هم‌زمان لعنت عالم را نثار آتش‌افروزان غزاوی می‌کرد که به ماهی، خانه و زندگی ده‌ها هزار تن را ویران کردند و بیش از همه جنگ‌های عرب‌ها و یهودیان کشته به جا گذاشتند. دوستم نبیل ابوردینه، همدم و مشاور ابومازن، از روزهای سخت پس از جنگ می‌گوید. فلسطینی‌ها شیعه نیستند تا حکام زور مثل جنوب لبنان یک‌شبه آن‌ها را صاحب خانه و مدرسه و بیمارستان کنند؛ برای هر یک درهم باید سینه بزنند و کربلایی شوند.

راستی را اگر حکایت ظلم و جهل و تعصب و حماقت اهل ولایت فقیه دوام یابد، سرنوشت خانه پدری ما و خانه پدری میلیون‌ها شهروند این‌سوی عالم چگونه رقم خواهد خورد؟ فرض کنیم پهپاد شاهدی انتحاری از میان پهپادهای ولی فقیه به برجی مسکونی در تل آویو یا حیفا اصابت کند. برج فرو بریزد و صدها اسرائیلی کشته شوند؛ آیا گمان می‌کنید نتانیاهو این فرصت طلایی را برای زدن سر افعی از دست خواهد داد؟

این یک روایت ذهنی است اما در این سال‌های طاعونی، چه بسیار روایات ذهنی به تلخی به حقیقت نشسته است. یکشنبه ایمن الصفدی، وزیر خارجه اردن، به تهران رفت. دو پیام داشت؛ یکی از پادشاهش که شادمان از به دنیا آمدن نوه‌اش بود و نگران از اینکه اهالی ولایت فقیه فتنه‌ای برپا کنند و شادمانی‌اش را به اندوه بدل کنند و پیامی نیز از بایدن در جیب الصفدی بود؛ پیامی که به قول فقهای بینه، جناب پرزیدنت که طی چهار سال ذره‌ای از حاتم‌بخشی و کرم به اهالی ولایت فقیه کوتاهی نکرد، این بار آشکارا به خامنه‌ای هشدار می‌داد که در صورت سر زدن خطایی از شما، ضبط‌‌ و‌ ربط نتانیاهو از دست من بر نمی‌آید.

این‌ها خیالات نیست؛ بایدن هم مثل خامنه‌ای خرافات‌زده و گرفتار است و دست توسل به عهد عتیق دراز می‌کند و از انجیل متی مدد می‌گیرد. من به همین دلیل نگرانم که با دو ذهن پرورده و دنیانگر مدرن روبرو نیستیم. یکی شفیعش دعانویس پایین‌خیابان سیدهاشم است و آن دیگری از امامزاده دیوید کاپرفیلد امید معجزه دارد. نتانیاهو هم لابد به امامزاده کاخ سفید و پنتاگون دل بسته که البته موساد خودش هم جرارتر است و هم سریع‌الجواب‌تر و در این میان، وطن ما وجه‌المصالحه است.

چهار دهه پیش، ژیسکاردستن در روایتش از گوادلوپ، به‌صراحت نوشت که کارتر گور شاه را کنده بود. شاه فقید آدمکش نبود، دنیا به او حسادت می‌کرد و درشت‌گویی‌های او را تحمل نمی‌کرد؛ خامنه‌ای اما آدم می‌کشد، علنا درشت می‌گوید و در خفا التماس دعا دارد.

صحابه خمسه‌اش، حداد عادل و علی‌اکبر ولایتی، سیداصغر حجازی، محمدی گلپایگانی و آقا وحید با مجتبی بیعت کرده‌اند اما این بیعت کافی نیست. فقط بیعت مسجدیان کوفه نبود که علی را به خلافت برکشید. جیش‌ [سپاه] قهاری هم در میان بود، با بقایای مهاجران و انصار و سلمان و ابوذر و عمار و مالک اشتر. با این‌ همه در معرکه خلافت، مغلوب معاویه و مقتول خوارج شد که همه از مومنان و کُتاب وحی و اصحاب خاصه بودند. آیا خامنه‌ای فکر می‌کند سرلشکر باقری و غلامعلی رشید و دریادار سیاری دست بیعت به مجتبی می‌دهند؟ آیا خاتمی و روحانی سر تعظیم فرود می‌آورند؟

«مقام ولایت» در آشفتگی‌های جان و جهانش هر لحظه می‌تواند اقدامی جنون‌آمیز انجام دهد که خانه پدری را به رحمت نتانیاهو مبتلا کند. من می‌ترسم؛ برای فرزندان و نوادگانم، برای شیرزنان وطنم و مردان سرفراز میهنم.

سپس به بنگلادش نگاه می‌کنم چگونه ملتی فقیر و گرسنه با جنبشی مدنی، شیخه حسینه را بعد از یک سال ولایت به فرار وامی‌دارد. آیا ملت ما قادر نیست حماسه‌ای چنین بیافریند؟ فردای قتل اسماعیل هنیه هم گفتم و هم نوشتم که ۲۹ سپاهی ارشد سپاه انصار دستگیر شده‌اند. چند روز بعد منبع مستقل ایندیپندنت از ۴۰ پاسدار زندانی سخن گفت. با این حساب اطمینان داشته باشید سپاه بعد از چهار دهه نوکر سرسپرده ولی فقیه و آقازاده‌اش نیست و فقط در انتظار فرصت است.

و این تتمه را می‌نویسم که تصویری از خویش و از خانه پدری است که «سویدای دل من تا قیامت/ مباد از شوق سودای تو خالی» .

دلم برای «ایران خانم» تنگ است. نایب کذاب به اسارتش برده است و حالا بیم سربریدنش می‌رود و من می‌ترسم.

سفرهای هنیه به تهران در ماه‌های اخیر را می‌توان به بی‌تدبیری امنیتی تعبیر کرد
علیرضا نوری‌زاده نویسنده و روزنامه‌‌نگار
جمعه ۱۲ مرداد ۱۴۰۳ برابر با ۲ اوت ۲۰۲۴ ۱۱:۱۵

سه سال پس از هشدار علی یونسی، وزیر سابق اطلاعات، مبنی بر اینکه مقام‌های ایران باید نگران جانشان باشند، اکنون بزرگ‌ترین رسوایی امنیتی رخ می‌دهد و اسماعیل هنیه در تهران کشته می‌شود.

میهمانی که مورد مهر خامنه‌ای بود و بیش از هر میهمان دیگری بوسه‌های نایب امام زمان را بر ریش سپیدش حمل می‌کرد، در سال‌های اخیر و بعد از آنکه با ناجوانمردی خالد مشعل را کنار زد، هر چند ماه به زیارت دارالخلافه تهران می‌آمد تا بر دست سیدعلی بوسه زند. خالد مشعل قربانی معارضه با بشاراسد و حمایت از مخالفان او و استقلال‌طلبی در رابطه با قاسم سلیمانی شد؛ جلو پای سید علی آقا زانو نزد و دست تکدی به سویش دراز نکرد؛ به ابومازن احترام می‌گذاشت و همیشه عقلانیتش بر انقلابی‌گری‌اش می‌چربید. یک بار از محمود عباس (ابومازن) شنیدم که مصالحه با خالد مشعل را با همه تلخی‌هایش ممکن و با هنیه را با تمام شیرین‌گفتاری‌اش ناممکن می‌داند.

اسماعیل هنیه در معنای انقلابی آدم مقاومی بود، از سه سوء‌قصد جان به در برد و سه بار به زندان نسبتا طویل و دو بار به حبس‌های کوتاه‌مدت گرفتار شد. به تهران که می‌آمد مثل رییس دولت از او استقبال می‌شد و بار آخر در ردیف میهمانان بلندپایه عرب جای گرفت. هیچ‌یک از رهبران حماس و حتی رمضان شلح، نخستین رهبر جهاد اسلامی که با قابلگی سپاه پاسداران از شکم حماس بیرون آمد و ولی فقیه در قتلش در مالت به‌واسطه موساد اشکی نریخت، به اندازه اسماعیل هنیه مورد مهر و لطف خامنه‌ای نبود.

ترور هنیه مانند ترور محسن فخری‌زاده و قاسم سلیمانی یک رسوایی امنیتی گسترده بود. اما چون سلیمانی در خارج از ایران ترور شد و هنیه در داخل ایران، ابعاد رسوایی و بی‌آبرویی ولی فقیه و ابعاد سیاسی ترور هنیه بسیار گسترده‌تر از ترور قاسم سلیمانی بود. از سوی دیگر، او یکی از مقام‌های خارجی «محور مقاومت» بود و ترور او در ایران در جایگاه میهمان رسوایی بسیار بزرگ‌تری برای رژیم به ارمغان آورد.

به گمان من اسرائیل با این کار نخست دشمنی سرسخت را از بین برد، دشمنی که آن‌قدر خردگرا بود که می‌دانست اگر امتیازکی از اسرائیل بگیرد و بماند به حیات سیاسی‌اش ادامه خواهد داد و بدون داشتن غزه و نیم‌دولت انقلابی قادر خواهد بود در راه‌حل نهایی دو دولت در کنار دولت خودمختار حاضرباشد. نتانیاهو با آدمی مثل سنوار مشکلی ندارد، اما با کسی که خواهان صلح و دادن و گرفتن امتیاز است همیشه مشکل داشته است. نکته دوم اینکه اسرائیل به خامنه‌ای یادآور شد هرلحظه‌ای که اراده کند می‌تواند او و مجتبی و ایل و تبارش را به آتش بکشد. در مراسم تشییع پیکر هنیه حتما متوجه چشم‌های وحشت‌زده روبه‌آسمان خامنه‌ای شدید؛ دائم آسمان را می‌نگریست.

نکته سوم، انعکاس اقدام نتانیاهو در نگاه مردم ایران بود، همان‌ها که از ۱۵ سال پیش شعار «نه غزه نه لبنان جانم فدای ایران» شعار محوری‌شان در بسیاری از تظاهرات بوده است. سرانجام کشتن اسماعیل هنیه در تهران، محمد ضیف در غزه و فواد شکر در ضاحیه بیروت همراه با سرهنگ میلاد بیدی در کنار فرمانده تشکیلات نظامی لبنان ضربه سنگینی به رژیم و خامنه‌ای وارد ساخت. حالا حماسی‌ها هم به ملامت می‌گویند سیستم دفاعی خاتم‌الانبیا کجا بود و چرا نتوانست رهبر مقاومت را حفظ کند؟

شاید مقام‌های رژیم فکر نمی‌کردند که اسرائیل این کار را بکند و به همین دلیل طبق معمول در کنار سایر میهمانان خارجی از او مراقبت می‌کردند و او را در اقامتگاه ویژه قرار دادند.

ترور هنیه در تهران رسوایی گسترده‌ای برای رژیم ایران در جهان عرب خواهد بود، چراکه مقام‌های ایرانی همواره سعی کرده‌اند خود را تنها حامی نیروهای فلسطینی در جهان عرب معرفی کنند، اما مخالفان ایران در کشورهای عربی در تبلیغات رسانه‌ای اعلام می‌کنند که خود ایران محل اختفای اسماعیل هنیه را فاش و با اسرائیل معامله کرده است.

نقص گسترده امنیتی در نهادهای امنیتی

ازجمله حوزه‌های نفوذ در ایران می‌توان به نیروهای حفاظت از شخصیت‌های سیاسی موسوم به «نیروهای سپاه انصار» و همچنین «سپاه ولی امر» اشاره کرد که در سال‌های اخیر مسئولیت حفاظت از علی خامنه‌ای و سایر مقام‌های ایران را برعهده دارند. گفته می‌شود تعدادی از اعضای این نیروها و گاردهای شخصی مقام‌ها به کشورهای غربی گریخته‌اند و اطلاعات زیادی درمورد نحوه کار نیروهای حفاظتی به بیرون درز کرده است.

پس از برکناری ابراهیم جباری، فرمانده نیروی حفاظت سپاه پاسداران، در سال ۱۴۰۱، بار دیگر موضوع هشدار وزیر سابق اطلاعات درمورد ترور مقام‌ها در ایران مطرح شد و این برکناری ترس از ترور علی خامنه‌ای تعبیر شد.

علی یونسی، وزیر سابق اطلاعات، ۸ تیر ۱۴۰۰، نفوذ سرویس اطلاعاتی اسرائیل در ایران را چنان عمیق توصیف کرد که همه مقام‌های ایران باید نگران جان خود باشند.

در ترور محسن فخری‌زاده، سپاه حفاظت انصار نیز متهم به کوتاهی در انجام وظایفش شد. یوسی کوهن، رییس سابق موساد، گفت که موساد سال‌ها از نظر فیزیکی با فخری‌زاده نزدیک بوده است.

در ابتدای سال ۲۰۱۸ شایعه‌ای در فضای مجازی مبنی بر فرار علی ناصری، فرمانده سابق سپاه انصارالمهدی، از کشور و پناهندگی به کشوری در حاشیه خلیج در فضای مجازی منتشر شد که بعدها تکذیب شد، اما هنوز هم از ناصری خبری در میان نیست.

روابط هنیه و رژیم آخوندی

در سال ۲۰۱۹، اسماعیل هنیه، نخست‌وزیر دولت حماس در نوار غزه، در میانه رقابت داخلی‌اش با خالد مشعل، رییس دفتر سیاسی حماس، به ایران رفت.

روز سه‌شنبه نیز مسعود پزشکیان، رییس جمهوری اسلامی ایران، در دیدار با هنیه به جنبش حماس درباره لزوم پرهیز از هرگونه «تسویه حساب» در نبرد با اسرائیل هشدار داد و «هشیاری در برابر نفوذ عناصر سازشکار به بدنه مقاومت» را خواستار شد.

حمایت حماس از مخالفان سوری و سفر خالد مشعل، رییس دفتر سیاسی حماس، به عربستان سعودی، چندین سال در روابط این جنبش با ایران تنش ایجاد کرد تا اینکه در سال ۲۰۱۷ بار دیگر نامه‌هایی ردوبدل شد و خامنه‌ای در نامه‌ای خطاب به اسماعیل هنیه اعلام کرد که ایران خود را موظف به «هر گونه حمایت از حماس» می‌داند.

در سال ۲۰۱۹، پس از سال‌ها روابط سرد، هیئتی از رهبران حماس به ریاست صالح العاروری، معاون اسماعیل هنیه، ۸ تیر ۱۳۹۸ به تهران سفر کرد. پس از آن برخی رسانه‌ها به نقل از مقام‌های اسرائیلی گزارش دادند که با سفر این هیئت به تهران کمک‌های ایران به حماس از ۱۰۰ میلیون دلار به ۳۶۰ میلیون دلار در سال افزایش یافت.

خامنه‌ای در سال ۲۰۱۹ در دیدار با هیئت حماس گفت، یکی از دلایل خصومت غرب با ایران مسئله فلسطین است، اما این دشمنی‌ها و فشارها باعث نمی‌شود ایران از مواضعش در این موضوع عقب‌نشینی کند، زیرا حمایت از فلسطین امری اعتقادی و مذهبی است. در ابتدای این دیدار صالح العاروری پیام اسماعیل هنیه را خطاب به خامنه‌ای ارائه کرد. خامنه‌ای نیز در ادامه چند بار به درگیری‌های داخلی حماس اشاره‌ کرد.

خامنه‌ای خردادماه ۱۴۰۳ در دیدار با اسماعیل هنیه گفت، در آخرین نبرد غزه شاهد بودیم که تلاش دشمن بر ایجاد نزاع و تفرقه میان جناح‌های مقاومت متمرکز بود. در این فضا به لطف خدا دشمن موفق نشد، بنابراین باید بیشتر به موضوع وحدت و وفاق بپردازیم و این راه درست را با تمام قوا ادامه دهیم.

برخی مکاتبات خامنه‌ای و حماس که جنبه تبلیغاتی داشت در مقاطع مختلفی منتشر شد، اما همواره رابط‌های مطمئن، ازجمله امیرعبداللهیان مرحوم و علی باقری، رسولانی بودند که پیام‌های سری را به دوحه یا بیروت می‌بردند و پیام‌هایی نیز برای اربابشان خامنه‌ای به تهران می‌آوردند.

در سال ۲۰۱۸، پس از جنگ غزه و اسرائیل، رهبر رژیم ایران نامه‌ای به اسماعیل هنیه فرستاد. او در سال ۲۰۱۸ نیز خطاب به هنیه نوشته بود: «حرکت به سمت مذاکره با رژیم فریبکار، دروغگو و غاصب اسرائیل، اشتباهی بزرگ و نابخشودنی است که پیروزی مردم فلسطین را به تاخیر می‌اندازد و تنها ضرر و زیان برای ملت مظلوم به همراه خواهد داشت.»

یک سال بعد، اسماعیل هنیه، در نامه‌ای به خامنه‌ای، ازآمادگی ایران برای تجهیز حماس قدردانی کرد.

هنیه در سال ۲۰۲۱ در نامه‌ای به خامنه‌ای خواستار بسیج فوری گروه‌های اسلامی، عربی و بین‌المللی به منظور اتخاذ مواضع قاطع علیه اسرائیل و واداشتنش به توقف اقدامات غیرقانونی علیه مردم تحت محاصره غزه شد.

سفرهای هنیه به تهران در ماه‌های اخیر را می‌توان به بی‌تدبیری امنیتی تعبیر کرد. رسانه‌های رژیم و شبکه‌های اجتماعی با منتشر کردن تصاویر مسعود پزشکیان در آغوش اسماعیل هنیه از «آغوش امن و گرم» و «محور مقاومت» نوشتند، حال آنکه با قتل هنیه آشکار شد که این آغوش دیگر جای امنی نیست.

خامنه‌ای پزشکیان را آورد تا بار دیگر نظیر پرفسور شاندو، شعبده‌باز معروف ایران در دهه‌های چهل و پنجاه، او را به‌منزله کبوتر صلح و آشتی از جعبه شعبده‌اش بیرون آورد و در عرصه جهانی پروازش دهد. اما جعبه را که گشود کبوتر صلحش پر به پر کرکس فلسطینی داده بود. قسم حضرت عباسش را دیگر کسی باور نکرد و جهان به پرواز کبوتر حرم از همان آغاز اعتنایی نکرد.

حالا سیدعلی مانده است و ترس، بی‌اعتباری در داخل و خارج و هزینه‌‌های سنگین هر نوع ماجراجویی. دوستی می‌گفت آدم گرگ بیابون بشود بهتر از آن است که علی خامنه‌ای بشود. حالا دست به دامن خبرنگار نیویورک تایمز شده‌اند تا با منابع جعلی خبر جعلی حمله قریب‌الوقوع صلاح‌الدین خراسانی را به یهودستان در بوق نیویورک‌تایمز کند. اما نه، سیدعلی جرئت جنگ ندارد، هل‌من‌مبارز طلبی‌اش از سر عجز است و یادآور حکایت عبید که فلانی به سوی دشمن می‌رفت عربده می‌کشید و صدایی خارج می‌کرد، پرسیدند چرا عربده می‌کشی، گفت تا دشمن وحشت کند، پرسیدند پس آن صدای کذایی برای چیست، گفت به سبب ترس خودم.

https://www.independentpersian.com/node/408536/%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87/%D9%87%D9%86%DB%8C%D9%87-%DA%86%D9%88%D9%86-%D8%B1%DB%8C%DB%8C%D8%B3-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D9%85%D8%AF-%D9%88-%D8%AE%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B4-%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D9%82%D8%B7%D8%B1-%D8%B4%D8%AF

دوسال پیش از نکبت در کجای جهان ایستاده بودیم؟
علیرضا نوری‌زاده نویسنده و روزنامه‌‌نگار
پنج شنبه ۴ مرداد ۱۴۰۳ برابر با ۲۵ ژوئیه ۲۰۲۴ ۱۰:۰۰

«الحوادث»، چاپ بیروت، تصویر گوگوش را روی جلد گذاشته بود و تمام راه بیروت تا جونیه و کازینو لبنان، تصاویر دختر ایران بر فراز و نشیب نصب شده بود. در شب کنسرت، دوستان امام موسی صدر با من به سالن آمدند و من تصویری چندی از گوگوش را به دوربین فیلمبرداری سپردم. امام موسی چقدر آرزو داشت که می‌توانست فارغ از جایگاه سیاسی و مذهبی‌اش، در سالن کنسرت باشد؛ به‌خصوص وقتی فیلم‌ها را پاره پاره دید و با «دو ماهی» اشک‌های گوشه چشم را پنهان کرد.

لبنان به لطف طبیعت و فرهنگش حتی در دوران جنگ‌های داخلی هم فستیوال بعلبک را تا آنجا که می‌شد، برگزار کرد و آوای فیروز در باقی‌مانده‌ها از تمدن رومی، طنین‌انداز شد: «نحن و القمر، جیران» [ما و ماه همسایه‌ایم].

مردان استقلال از کامیل شمعون و پی‌یر جمیل و مفتی خالد حسن و صبری الحماده گرفته تا کمال جنبلاط و امیرمجید ارسلان و فرزندانشان اگرچه در جنگ شدند، آن هم بر سر فلسطینی‌هایی که می‌خواستند چون اردن بر لبنان مسلط شوند، همه‌گاه حرمت همدیگر را داشتند. آقا موسی صدر ارمنی‌ها را به نبعه راه داد و تحت حمایت گرفت. شماری از شیعیان که در صیدا بودند، در سایه حمایت مصطفی، فرزند معروف سعد، شخصیت بزرگ سنی جنوب، سرپناه یافتند. فالانژ و ملی‌های آزاده، سوسیالیست‌های ترقی‌خواه، جنبش امل، مکتب حسینی و کمونیست‌های جورج حاوی با شازده شیعه جنوبی، کامل الاسعد، رئیس وقت پارلمان، سر ستیز داشتند، اما وقتی فرزند او ربوده شد، جورج حاوی تا رهایی‌اش از پای ننشست.

دانشگاه آمریکایی بیروت قبله فرزندزادگان بزرگان منطقه بود. دکتر محمدی وابسته فرهنگی ما بود و در دانشگاه بیروت کرسی زبان و ادبیات فارسی داشت. آقای لواسانی در جنوب، کلاس زبان فارسی دایر کرده بود و با کمک شاه فقید و وساطت مرحوم اسدالله علم، دوست آقا موسی، پادشاه شیعه محبوب در لبنان هزینه ساختن بیمارستان و یک آموزشگاه فنی عالی در لبنان را عهده‌دار شده بود.

دو سال پیش از انقلاب، سرهنگ حمدی، رئیس‌جمهوری یمن، به استقبال مرحوم دکتر محمود جعفریان به فرودگاه صنعا آمد. ما همراه معاون رادیوتلویزیون و رئیس خبرگزاری پارس به صنعا آمده بودیم برای افتتاح تلویزیون رنگی یمن که تمام کادر فنی و سیاسی و اقتصادی و هنری و ورزشی‌اش را در مدرسه عالی رادیو‌تلویزیون آموزش داده بودند. یکی از آن‌ها با دختر دانشجویی ایرانی در همان مدرسه ازدواج کرد و سال‌ها مناصب مدیریتی مهمی در رادیوتلویزیون یمن داشت.

ایران پادشاهی یک بار هم در عهد انوشیروان، سپاهیانی به فرماندهی سردار وهرز به یاری شاهزاده سیف بن ذی یزن فرستاده بود. آن‌ها ابرهه، امپراتور حبشه، را شکست دادند و تاج و تخت را به شاهزاده یمنی بازگرداندند. ۱۴ قرن بعد، پادشاه فقید ایران هزینه ساخت بیمارستان، رادیوتلویزیون، تربیت کادر فنی و اجرایی و تحریریه رادیوتلویزیون ملی یمن را، به همراه کمک‌های اقتصادی و صنعتی، تقبل کرد و بلندآوازگان عرصه صنعت ما مثل لاجوردیها، خیامی، رضایی و اخوان نمایندگانی به یمن فرستادند و باب صادرات گشودند. دوست نویسنده و تاریخ‌پرداز عزیزم، ناصر شاهین‌پر، که از مدیران گروه صنعتی بهشهر بود، شرح تعاملش را با یمن در کتاب خاطراتش به زیبایی شرح داده است.

دو سه سال پیش از انقلاب خمینی، پادشاه ایران سلطان قابوس را از شر مارکسیست‌های شورشی ظفار که دست‌آموز مسکو و پکن و یمن جنوبی مارکسیست بودند، نجات داد. ارتش دلاور ایران استقلال عمان را تضمین کرد.

آن شبی که با پیروزی ارتش ایران در تسخیر تپه‌های راهبردی صلاله، کمر شورشیان شکست، هنرمندان فرهنگ و هنر در خیمه و خرگاه فرماندهی نیروهای ایرانی، برنامه‌ای ویژه برگزار کردند. جالب اینکه من روزنامه‌نگار جوان به لطف مرحوم جعفریان، با توجه به عربی‌ دانستن‌، هم در بیروت عظمت و اعتلای ایران و جایگاه امام موسی صدر، دکتر محمدی و مصطفی چمران را از نزدیک درک کردم، هم در صنعا مهمان دولت یمن بودم و هم در عمان در شب باشکوه صلاله، به داشتن ارتشی سربلند و غیور افتخار کردم.

در آن سال‌های خوب، کنگره ملی فلسطین را در قاهره پوشش می‌دادم. یاسر عرفات مشغول سخنرانی بود که کسی آمد و در گوشش چیزی گفت. ناگهان لب برچید و ضجه زد. اعلام شد که پیر جبل، کمال جنبلاط، به قتل رسیده است. بار برداشتیم و ره به بیروت بردیم و بعد به عالیه، قصر کمال بیک، رفتیم. جنازه خونینش با دو همراه که به دستور حافظ الاسد، دشمن دشمنانش، به قتل رسیده بودند، بر شانه‌های جبل لبنان آرام گرفته بود. ولید و یاران پدرش، شیخ ابوشقرا، شیخ‌العقل دروزی‌ها، شمشیربه‌دست، سوگند خوردند اسد را رها نکنند؛ اما دو سه ماه بعد، ولید به دمشق سر زد و دم برنیاورد که به او گفته بودند: «اسد تو و خانواده‌ات را نابود می‌کند. زبان در کام گیر و به هورا کشانت دل مبند.»

همین پیغام را دو دهه بعد بشار، پسر حافظ، هم به ولید داد که اگر تیمور، پسرت، را دوست می‌داری، ساکت شو! تو از حریری بزرگ‌تر نیستی. دیدی چه بر سرش آمد؟

خاورمیانه پس از روزهای تلخ و تیره‌ای که سرنوشت میلیون‌ها انسان را از کابل تا بیروت زیر علامت سوال بزرگی قرار داد‌ــ اینکه اسلام ناب انقلابی محمدی در دو وجه سلفی سنی و ولایتی شیعی نه فقط امروز بلکه فردای این منطقه مهم از جهان را هم به بیغوله ارتجاع و عقب‌ماندگی و تعصب پرتاب خواهد کرد یا آنکه برای رهایی از چنگ این غول بی‌شاخ‌ودم هنوز راهی وجود دارد؟‌ــ اینک در یک نقطه حساس تاریخی از دو سو کشیده می‌شود. یک‌سو ره به استبداد سیاه دینی دارد و یک‌سو رو به رهایی و آزادی. در این میان، دو محور حقیقی شر به گونه‌ای غریب و گاه توجیه‌ناپذیر، به سوی یک تفاهم خطرناک و رعب‌آور پیش می‌روند، در حالی که نیروهای آزاداندیش و سکولار به جای پیوستن با یکدیگر (منهای لبنان) برای رویارویی با خطر اسلام ناب سلفی و ولایتی، به ذم و حذف یکدیگر مشغول‌اند.

تهران، محور نخست

بسیاری از دگراندیشان و اصلاح‌طلبان واقعی در سال‌های اخیر آرزو می‌کردند بهای نفت افزایش نیابد، چون هرگونه افزایشی تنها به نفع حاکمیت سرکوبگر جمهوری ولایت فقیه تمام خواهد شد و مردم ایران از این افزایش سودی نخواهند برد. امروز آشکار شده است که بهای ۶۰ و ۷۰ دلاری هر بشکه نفت نه‌تنها تحولی به سود مردم ایران ایجاد نکرد، بلکه بر سبعیت و استبداد رژیم در داخل و دامنه مداخلاتش در خارج افزود.

حالا قلب نئونازی‌ها و فاشیست‌های جهان نیز همانند قلب حمال‌های راه‌آهن قاهره و جاشوهای طنجه، سرشار از عشق خان‌ها و بیک‌های ترور در منطقه است. شیاطین یکدیگر را یافته‌اند و از برکت افزایش بهای نفت، پول هم دارند و برای تسخیر خاورمیانه خیز برداشته‌اند. دو محور شر به‌سرعت به یک محور اصلی تبدیل می‌شوند. به عراق نگاه کنید. هادی العامری و سپاه بدر هنوز و حشدالشعبی حداقل دو وعده از نمازشان را رو به قبله چهارراه آذربایجان و با سلام و صلوات برای «سیدعلی آقای قائد معظم» می‌خوانند، اما امتیازها و منافع مادی و معنوی که در همکاری با آمریکا نصیبشان می‌شود، آنقدر زیاد است که می‌توان احتمال داد به مرور رشته بندگی با تهران سست و سست‌تر و پیوندشان با شیطان بزرگ مستحکم‌تر شود.

در این میان، جیش‌المهدی که بنیان اصلی آن را مجرمان شیعه و جوانان متعصب تشکیل داده‌اند‌ــ مجرمانی که صدام حسین یک ماه پیش از سرنگونی رژیمش آن‌ها را از زندان ابوغریب آزاد کرد تا خواب راحت از چشم شهروندان عراقی بربایند‌ــ اینک به یک نیروی ۱۰ هزار نفری تبدیل شده که حداقل دوسوم افرادش را سپاه پاسداران، حزب‌الله لبنان و سپاه قدس در داخل عراق و ایران و لبنان آموزش داده‌اند.

بودجه‌ای که صرف آموزش و اداره حشدالشعبی می‌شود، از پنج میلیون دلار کمک نخستین ولی فقیه به مقتدی صدر آغاز شد و اینک به حق‌السکوت از یک‌سو و تقبل هزینه‌های مقتدی و عواملش از سوی دیگر رسیده است. البته سپاه بدر و مجلس اعلا هنوز از کمک‌های مالی و تسلیحاتی گسترده برخوردار می‌شوند اما همان‌طور که یادآور شدم، پیوندهای حکیم با رژیم بعد از سفر او به واشینگتن و لندن و قرارومداری که با آمریکایی‌ها و در ملاقات‌هایش با مسئولان سیا و وزارت خارجه و شورای امنیت ملی آمریکا و سپس بریتانیا داشت، متزلزل شد.

از سوی دیگر، سپاه قدس با اعزام نمایندگانی به مناطق تحت نفوذ تروریست‌های سنی عراق، به‌ویژه آن‌ها که از القاعده و اسلام سلفی سنی تغذیه می‌کنند، روابطش را با این گروه‌ها گسترش داده است. انصارالاسلام از کمک مستمر رژیم برخوردار است. جیش‌المجاهدین و سازمان القاعده در بلاد رافدین (که کشتن شیعیان در صدر اولویت‌هایش قرار دارد) دو سازمان دیگری‌اند که طی سال‌های اخیر، با دلالی پسر بن لادن و سیف‌العدل، از دلارهای نفتی ایران و بعضی کمک‌های تسلیحاتی برخوردار شده‌اند.

برای بعضی شاید هنوز قابل‌قبول نباشد که ولی امر مربوطه که خود را امام‌المسلمین و نایب امام زمان می‌داند، اجازه دهد به نیروهایی که شیعیان را رافضی می‌دانند و قتلشان را از نماز شب واجب‌تر تلقی می‌کنند، کمک‌های مالی و نظامی بشود، اما فقط کافی است افغانستان را در نظر آورید که رژیم حتی پیش از سرنگونی اول طالبان، گلبدین حکمتیار ضدشیعه و دشمن هزاره‌ها و تاجیک‌ها، را هزار بار عزیزتر از هم‌زبانان تاجیک و هم‌مذهبان هزاره موردمرحمت قرار می‌داد.

در لبنان، با توجه به ۲۰ هزار موشک و خمپاره‌انداز و تیربار و البته سلاح‌های گوناگون سبک و نیمه‌سنگین و سیستم‌های دفاع هوایی که برای حزب‌الله فرستاده است، در کنار هزینه ۸۴ موسسه و بنیاد و بیمارستان و آموزشگاه و پادگان و مسجد و حسینیه و روزنامه و رادیو تلویزیون، با رقمی بین ۷۰۰ تا ۹۰۰ میلیون دلار مواجهیم که از جیب ملت ایران و به فرمان «سیدعلی آقا رهبر» به کیسه حزب‌الله ریخته می‌شود.

در فلسطین، بعد از آنکه میلیون‌ها دلار هزینه‌ای که رژیم برای برپایی جهاد اسلامی صرف کرد، به چاه ویل ریخته شد و جهاد اسلامی هیچ‌گاه از یک تشکیلات ۳۰۰‌ــ۲۰۰ نفره فراتر نرفت، نظر عنایت «سیدعلی آقا» متوجه حماس شد. در طول سه سال اخیر، حماس حداقل سالانه ۱۰۰ میلیون دلار کمک از رژیم گرفته و از زمان تشکیل دولت حماس، این کمک‌ها تصاعدی افزایش یافته و به مرز ۲۵۰ میلیون دلار رسیده است. اسماعیل هنیه، رئیس بالفعل حماس، در سفرهایش به تهران، از مراحم ویژه «نایب امام زمان» برخوردار شده است و به امر مبارک امام‌المسلمین، دولت جمهوری ولایت فقیه بازسازی غزه ویران را چونان جنوب لبنان برای فلسطین ؛ به اجرا در می‌آورد.

باری، امروز تیم‌های آموزش سپاه، طالبان سومالی‌، را آموزش می‌دهند. تعدادی از این افراد نیز با عبور از دمشق، در پایگاه‌های حزب‌الله لبنان آموزش دیده‌اند. در ونزوئلا، طی یک سال گذشته، شیعیان لبنانی مهاجر که اغلب در کاراکاس و جزیره‌ای کوچک مستقر شده‌اند، از کمک‌های گسترده رژیم برخوردار شده‌اند و سپاه و وزارت اطلاعات نیز برای تبادل اطلاعات و توطئه‌گری، دفاتر ویژه‌ای را در سفارت رژیم گشوده‌اند.

در یمن، حالا تلویزیون صنعا و کانال «المسیره» از بامدادان «الله واحد، خمینی قائد» و «عبدالملک ابن الولی» و «یا منجلی، یا منجلی» پخش می‌کند. ایران، آن برادر بزرگ که در محنت، یار بود و در سرور و شادی، همدل و همراه، حالا در چهره دژم و نازیبای طمعکاری ظاهر شده که دشمن استقلال و اخلاق و عادات است.

حالا به جای تصویر گوگوش بر جلد «الحوادث» که مدیرش، سلیم اللوزی، را متحد سوری رژیم مثله کرد و دیگر قامت رعنایش را بر پیشخوان روزنامه‌فروشی‌ها نمی‌بینیم، مجلد «العهد» حزب‌الله تصاویر دختر حاج قاسم را روی جلد چاپ می‌کند. ولید جنبلاط و فرزندان بزرگان استقلال لبنان خانه‌نشین‌اند و مردم دیگر برای نجات کشورشان به معجزه هم امید ندارند.

ایران زیبای دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ (البته تا ۱۹۷۹) دیگر در دل و یاد اهل لبنان و یمن و مسقط و بغداد و قاهره و طنجه فقط یک رویا است. همان رویایی که نسل من و قبل و بعد مرا آواز می‌دهد که وقت برخاستن است، ورنه از خانه عشق اثری به جا نمی‌ماند.

جلال ایجادی
جامعه آمریکا همیشه با دو خط متضاد، دمکراسی و خشونت، بوده است. قانون اساسی آمریکا در سال ۱۷۸۹ تصویب شد. سند «منشور حقوق» نیز که در دفاع از اصل جلوگیری از خودکامگی حکومت بود آنرا کامل کرد. در این سند، حقوق شهروندان تصریح شد و مؤسسان ایالات متحده این اختیار را به مردم دادند تا با ایجاد گروه‌های شبه نظامی برای مقابله با خودکامگی احتمالی زمامداران و جلوگیری از ایجاد استبداد در این کشور بتوانند عکس‌العمل نشان دهند. ریشه حمل اسلحه از این قانون مایه گرفته است.
پس از دوران جنگ استقلال آمریکا و پیروزی بر بریتانیا، خشونت علیه سرخ پوستان و سیاهان و برده ها ادامه یافت. الکسی دو توکویل در سالهای ۱۸۳۵ تا ۱۸۴۰ در باره دمکراسی در آمریکا نوشت. او در این کتاب نظام سیاسی و قدرت و قانون و نهادها را تحلیل می کند و هم از انحرافات ضد آزادی نزد انسان ها می نویسد. الکسی دو توکویل در همین کتاب از انحرافاتی مانند «استبداد اکثریت» و «استبداد نرم» صحبت می کند. ستایش دمکراسی و نقد شفاف انحراف ها در دمکراسی، مکمل یکدیگرند.

ابراهام لینکن در ۱۸۶۵ ترور شد و این ترور ضربه هولناکی به روان جمعی آمریکایی ها وارد ساخت. در ژانویه ۱۹۶۱ جان اف کندی ترور شد و لحظه دردناکی برای آمریکائیان بود. در ژوئیه ۱۹۸۱ رونالد ریگان مورد سوقصد قرار گرفت. تاثیر روانی این ترورها ایجاد همبستگی ملی بود و بعد انسانی ریاست جمهوری را نشان داد. حال با سوء قصد به ترامپ بحث امنیت رئیس جمهور یک کشور بزرگ از یکسو و از سوی دیگر بحث اجتناب ناپذیر در مورد پروانه حمل و نقل و استفاده از اسلحه دوباره مطرح میگردد. بحثی که جامعه را دو قطبی می سازد و سیاست تندرستی و بهداشت در جامعه آمریکا را پررنگ می سازد. همیشه یکی از موضوع های انتخابات جایگاه اسلحه و مسئله امنیت و محافل سیاسی و مالی بوده است. ترامپ هر گونه محدود سازی اسلحه را پیوسته مورد اعتراض قرار داده است. این سوء قصد در کوتاه مدت جنبه ای از کارزار تبلیغاتی و انتخاباتی است و مورد بهره برداری ترامپ و سوداگری سیاسی واقع می شود. این سوء قصد منجر به تصویرسازی «مقدسی» می شود تا قربانی به پیروزی «معجزه آسایی» دست یابد.
با این سوء قصد در بسیاری از شبکه های اجتماعی تئوری توطئه سرازیر شده است. مدافعان این نظریه از «حکومت پنهانی»، «اف بی آی»، «سیا»، «چپ افراطی»، سخن به میان آورده و می گویند همه آنها متحد شده اند تا از قدرت گیری و پیروزی دونالد ترامپ جلوگیری کنند. الگوریتم شبکه «ایکس» بشکل نیرومندی در حال شکل دادن به افکار عمومی است و در هر ساعت میلیونها پیام در آمریکا و جهان پخش می شود. در سالهای ۸۰ میلادی دستکاری نمودن افکار در ابعاد کنونی وجود نداشت. امروز نه تنها گستردگی و سرعت پیام بیسابقه است بلکه افزون برآن، پخش خشونت کلامی و ایجاد هیجانهای روانی و تحریک به جنایت، بسیار عادی و ساده شده است.
اگر به انتخابات آمریکا توجه کنیم «رقیب انتخاباتی» بسرعت به «دشمن» تبدیل می گردد و تعداد افراد شهروندی که خشونت سیاسی را عادی تلقی می کنند افزایش یافته است. خشونت علیه کاندیدای ریاست جمهوری و نیز علیه کاندیداهای کنگره، علیه قاضی ها، هجوم علیه کاپیتول (کاخ کنگره) در آمریکا، حمله علیه نیروهای انتظامی و حمله به ساختمانهای دولتی، نمونه های خشونت کور و افسارگسیخته هستند. همه این هیجانهای سیاسی و روانی در شبکه ها به موج ویران کننده تبدیل می گردد. در چنین فضای آلوده و ایدئولوژی زده، داده های واقعی و ساختگی، روایت های واقعی و روایت های دروغ، همه چیز درهم آمیخته شده و امکان قضاوت درست دشوار گشته و حتا ناممکن شده است.
البته از یاد نبریم تهیج کنندگان فقط عناصر خودسر و عامی نیستند بلکه سازماندهندگان در اکسیون های میدانی و در درون شبکه های اجتماعی و یا مسئولان حزبی و لیدرها هم هستند. دونالد ترامپ در کارزار انتخاباتی ۲۰۲۴ هدف یک تروریست قرار گرفت، ولی او در گذشته در تحریک شهروندان و اوباش نقش فعال داشته است. او در سال ۲۰۱۶ مهاجران مکزیکی را بعنوان «مجرم و متجاوز به زنان» معرفی می کرد. در سال ۲۰۲۰ از گروههای مسلح مدافع محله های سفیدپوست نشین حمایت می کرد. حمله هزاران طرفدار دونالد ترامپ به کاخ کنگره در ۲۱ ژانویه ۲۰۲۱ با تحریک مستقیم کاندیدای شکست خورده، همانند یک کودتای ضد حکومتی تلقی شد. برخی کارشناسان آمریکایی اینگونه شورش‌ها و تلاطم‌های انسانی را به عنوان شورش، فتنه و تروریسم داخلی توصیف کرده اند. جلوه دیگری از تمایل به خشونت در سیاست های جنگ طلبی و استعماری دیده می شود.

بحث اساسی در باره دمکراسی آمریکا است و اینکه آیا خشونت می تواند در سیاست داخلی جائی داشته باشد؟ دمکراسی یعنی خردورزی و حل تناقض ها با گفتگو و رای دادن بمثابه روش حل معضلات در جامعه است. البته خشونت در تمام جامعه های انسان وجود دارد ولی آنجا که دمکراسی عمل میکند و گردش قدرت وجود دارد و آنجا که مسئولیت فردی و قانونگرایی قاعده اصلی جامعه است، دیگر خشونت در مناسبات سیاسی اجتماعی شیوه عقلانی و مطلوبی نیست. از نظر جامعه شناسی از آنجا که جامعه متناقض است و گرایش های ضد جامعه و ضد جمع در آن عمل می کنند، پس قاعده اصلی رعایت نمی شود. کسانی نیز می توانند به قدرت برسند و دشمنانه رفتار کنند. دمکراسی بخش مهمی از تناقض ها را حل می کند یا تنش ها را آرام می کند ولی در ضمن دمکراسی دارای شکنندگی های فراوانی است و این امر بسیج و آمادگی نخبگان برجسته و انسان های دمکرات و خردمند و عمل سازنده آنها و نیز قوه قضایی مستقل را می طلبد. دمکراسی مدل مطلوب است ولی در آن کمبود نیز وجود دارد. وجود خشونت در جامعه آمریکا، آگاهی نازل، مانیپولاسیون روانی، کاهش مشارکت در رای، رشد «ووکیسم»، تولید ذهن های ساده لوح مصرفگرا، از جمله کمبودهای مهم در دمکراسی است.
نازیسم، استالینیسم، اسلامیسم، خمینیسم، نابوده کننده جامعه، فرد و روندهای جمعی آرامش بخش برای جامعه هستند. پوپولیسم افراطی راست مانند ترامپیسم و پوپولیسم چپ افراطی مانند ملانشونیسم، مخرب قانونگرایی و ویرانگر کسب آگاهی و مانع بلوغ فکری انسان خودمختار هستند. دمکراسی و آزادی فردی، باوجود شکنندگی و کمبودها، مطلوب ترین رژیم سیاسی در جهان ماست.
جلال ایجادی
جامعه شناس دانشگاه فرانسه

جلیلی نماد طالبان شد تا پزشکیان به ریاست برسد؛ میرباقری آمده است تا در رسیدن مجتبی به کرسی ولایت، اشکالی پیش نیاید
علیرضا نوری‌زاده نویسنده و روزنامه‌‌نگار
پنج شنبه ۲۸ تیر ۱۴۰۳ برابر با ۱۸ ژوئیه ۲۰۲۴ ۷:۳۰

نمایش تعزیه انتخابات پایان گرفت. این بار سر شمر را بریدند تا حسین از پس پرده ولایت پیروزمند بیرون آید. آن نیزه‌ای هم که گلوی علی‌اصغر را شکافت، این بار یکسره استخوان گردن حرمله جلیلی و ابن‌زیاد قالیباف و زاکانی زیادبن ابیه و ابن‌سعد پورمحمدی را یکجا درید و نگار مکتب‌نرفته و خط‌‌ننوشته یک‌شبه به‌غمزه، مسئله‌آموز صد مدرس شد و کلاه لمن‌الملکی بر سرگذاشت.

زنگ پایان را سیدعلی به صدا درآورد و با دف مجتبی، نغمه خوشخوان فتح را به عشوه خواند. توطئه آمریکای مشغول زمین خوردن جو بایدن و زلنسکی را پوتین خواندن، نقش بر آب شد و به نفرین مقام ولایت، صدراعظم هندی‌تبار انگلیس به خانه رفت و رهبر حزب کارگر به قدرت رسید. از همه بدتر سرنوشت مکرون بود.

حال که دنیا به‌کام شد و با دعای برادر پوتین، ایام مستدام، وقت نمایشی دیگر پیش آمده است تا به ملت «همیشه‌درصحنه» تحمیل شود که اگر «مُجتبی» نباشد، آخر و عاقبتشان با آسد محمدمهدی میرباقری افراطی خواهد بود.

راستی مقام معظم این‌همه «باقر» را از کجا می‌آورد؟ باقری‌کنی، باقر قالیباف، دکتر مصباح‌الهدی باقری‌کنی، داماد عزیز و نورچشمی، اما آسدمهدی میرباقری چیز دیگری است.

نشان به آن نشان که فعلا چند ماهی صرف برشمردن خطرات این آسد محمدمهدی میرباقری خواهد شد تا این سناریو جا بیفتد: اگر به مجتبی تن ندهید، کارتان با کرام‌الکاتبین خواهد بود.

مدت‌ها می‌اندیشیدم، راستی این بازی دیگر چیست؟ مصباح یزدی را شناختیم. به‌ویژه آن روز که به پای مقام معظم افتاد و اعلام کرد ۱۰۰ میلیون رای فدای تاب ابروی «آقا». «آقای خرازی» رهبر حزب‌الله را هم شناختیم که صبیه‌اش عروس «آقا» است. دیگران را هم دیدیم که یکی حاج آقا تهرانی بود و یکی احمد خاتمی؛ حالا این آسد محمدمهدی دیگر چه صیغه‌ای است؟

با ظهور ناگهانی نامش در یک برنامه تصویر و صوتی، راویان اخبار و گزارشگران آگاه به پس و پیش احداث، به فغان آمدند که ملت چه نشسته‌اید که این شاگرد مصباح صد بار خطرناک‌تر از او است؛ هم با اجنه در ارتباط است و هم با مومنان دلبسته به درگاه ولایت. ضدموسیقی است و دشمن بدحجابان. مردی است عالم به فقه و اصول، درس‌ خارج‌خوانده و علوم معقول و منقول آموخته. چشمانش چشم کبرایی است که به نگاهی میخت می‌کند و زهر هلاهل را در جانت جاری می‌کند.

حالا بگذارید برای آن‌ها که او را نمی شناسند، کمی از سرنوشت این لعبت تازه تعزیه گویم.

سید محمدمهدی میرباقری سال ۱۳۴۰ در «دارالعلم» قم به دنیا آمد. در ۱۴ سالگی وارد حوزه شد و حاشیه‌نشین مجلس جواد تبریزی، وحید خراسانی، موسی شبیری زنجانی، محمدتقی بهجت، حسن حسن‌زاده آملی، عبدالله جوادی آملی و محمدتقی مصباح یزدی که این آخری شقاوت را در پیشانی‌اش خواند و به تربیت و تدبیرش همت گماشت.

اما خارج از این جمع فقیهان، او سرسپرده سیدمنیرالدین حسینی هاشمی شد و سر به کوی قونیه شمس‌الحقش زد؛ آن روز که سیدمنیر با انفاس قدسی‌اش طرح قانون اساسی ویژه‌ای را به خبرگان اول سپرد و سپس برای پیگیری امر در انتخابات شورای خبرگان قانون اساسی شرکت کرد. او در این مجلس نظرهای عجیبی بیان کرد؛ از جمله احتمال توطئه رئیس‌جمهوری علیه «ولی فقیه» به دلیل ارتباطش با کشورهای دیگر. حسینی معتقد بود که علوم دینی باید پاسخگوی نیازهای معاصر جامعه باشد و در این راستا سعی کرد مفاهیم و مبانی دینی را به مقتضیات زمان پیوند دهد. در این راستا فرهنگستان علوم اسلامی را در سال ۱۳۵۹ در شهر قم تاسیس کرد. ایده اصلی این فرهنگستان اسلامی کردن تقریبا همه علوم بود. نقطه شروع آن‌ها سخنان رهبر اول، خمینی، بود که گفت: «ما تصمیم گرفته‌ایم نظام‌هایی را که بر ستون‌های سرمایه‌داری، کمونیسم و ​​صهیونیسم استوار شده‌اند، نابود کنیم و جهان اسلام را ارتقا دهیم.»

سیدمنیرالدین با اعتقاد به طب اسلامی، لبنات اسلامی و پیتزای آبگوشت بزباش راه‌های غریبی برای تسریع ظهور حضرت ارائه کرد.

مصباح یزدی و حسینی با رویکردهای متفاوتشان تاثیر مهمی بر اندیشه میرباقری داشتند. می‌توان گفت که میرباقری در رابطه دین و دولت به تدوین همان چیزی پرداخت که در کیسه مارگیری مصباح یافته بود. آنچه مصباح یزدی می‌اندیشید، او اجرا می‌کند؛ اما در حالی که مصباح یزدی بر نقش محوری و اساسی مرجعیت دینی در هدایت جامعه تاکید داشت، میرباقری بیشتر به آمادگی جامعه برای ظهور انتظارات و تاثیر همه‌جانبه آن در زندگی اجتماعی و سیاسی توجه نشان می‌داد. در واقع مصباح نه شمس یزدش بلکه مولانای قونوی‌اش بود و خود او شمس‌الحق حضرتش.

مصباح با همه تعصبات و حماقتش، گاه مقابل فلسفه لنگ می‌انداخت. در حالی که میرباقری رای بر نجاست مثنوی مولانا داشت و دارد و ناله‌های نی را که از جدایی‌ها شکایت می‌کند، زوزه گرگش می‌دانست و مثنوی را با انبر برمی‌داشت.

میرباقری در سخنانی گفته بود مثنوی مولانا نجس است و با تماس با این کتاب، وضو باطل می‌شود، چرا که ملای قونوی مداح بوبکر و عمر است و مخالف ولایت امیرمومنان. از اقاویل جنابش: «جهان به سمت ظهور امام زمان می‌رود و اکنون در دوره پایانی جهانیم. حالا زمانی است که برای مومنان وسوسه‌ها و آزمایش‌های سخت در پیش است. مبارزه با استبداد و پرچمداران مادی‌گرا در شکل باستانی و امروزی‌اش، مبنای ظهور است.»

در نگاه او، روسای‌جمهوری آمریکا از نسل ابوسفیان‌اند و ولی فقیه از نوادگان حضرت مهدی است. «فتنه خمینی» یا «انقلاب اسلامی» هم بزرگ‌ترین و مشروع‌ترین رویداد اجتماعی در عصر غیبت امام زمان است که در محور فقهی شکل گرفت و به سمت ظهور حجت حق پیش می‌رود.

فکرش را بکنید بزرگ کردن او و رنگ‌ولعاب دادن به اقاریرش، می‌تواند چه اثر نگران‌کننده‌ای در جامعه داشته باشد.

مردی که چاقچور را مناسب‌ترین پوشش برای زنان می‌داند، مخالف علم‌آموزی است و از نظرش روضه‌خوانی شریف‌ترین حرفه در جهان است، حقا که می‌تواند مردم را به ترس بیاندازد.

میرباقری، ولایت فقیه را نه فقط در حوزه جغرافیایی ایران و تشییع بلکه در گستره جهانی مشروعیت بخشیده است و آن را حکم ولی لم‌یزلی و امتداد ولایت قائم آل محمد می‌داند. در نگاه او، جمهوریت نظام به معنی عبودیت ملت در برابر ولی فقیه است! گل بود، به سبزه نیز آراسته شد. «ولی فقیه امروز قطب عالم امکان است و صاحب مفتاح الجنان. اطاعت از او اطاعت از مهدی موعود است و دعای خیر او رهایی‌بخش مومن از آتش دوزخ.»

قول می‌دهم در هفته‌ها و ماه‌های آینده میرباقری را چنان بزرگ کنند که مردم به وحشت بیفتند. جلیلی ملا متوکل طالبان شد برای ترساندن پیر و جوان که کمک کرد ولی فقیه به هدفش برسد و شمار بیشتری را نسبت به دور اول انتخابات، به پای صندوق‌های رای بکشاند و در نهایت مدعی «مشارکت عظیم»! ملت شود.

حالا میرباقری میدا‌ن‌دار می‌شود تا مبادا پس از غیبت سیدعلی، کبوتر ولایت بر سر مجتبی ننشیند.

یک آخوند افراطی را از پرده بیرون آوردن، آرا و افکار تندش را عنوان کردن و خطرات وجود او در جایگاه ولایت را برشمردن، پیش‌پرده نمایش مجتبی و اشقیا است. جلیلی نماد طالبان شد تا پزشکیان به ریاست برسد. میرباقری آمده است تا در رسیدن مجتبی به کرسی ولایت، اشکالی پیش نیاید و ملت با او بیعت کند. پرده بعدی تعزیه به‌زودی به صحنه خواهد آمد. منتظر باشید.

امروز در ایران آنچه به‌عنوان حزب و گروه سیاسی مجال فعالیت می‌یابد، مجموعه‌ای از گروه‌های نامتجانس و بعضا فامیلی و صنفی است
علیرضا نوری‌زاده نویسنده و روزنامه‌‌نگار
پنج شنبه ۲۱ تیر ۱۴۰۳ برابر با ۱۱ ژوئیه ۲۰۲۴ ۲۱:۱۵

ولی فقیه سناریو انتخابات را هم از نوکرانش و هم از بازیگران درصحنه بهتر و سنجیده‌تر تنظیم کرد و ما تماشاگران از دور را هم به صحنه آورد. از پخته‌ترین نوکران مقبول و مطرودش بهره گرفت، انتخابات را دومرحله‌ای کرد و در نهایت «دیو» جلیلی را مقابل «بره سر‌به‌زیر» حاج آقا دکتر پزشکیان قرار داد و تا توانست، دستگاه‌های تبلیغش را برای مهربان و مردمی بودن پزشکیان و طالبانی بودن جلیلی بسیج کرد.

پیش از این و از فردای مشخص شدن شش نامزد مقبول «نایب قائم آل محمد»، با کسانی که عتبه‌بوس او بودند و سرسپرده مجتبی جانش، همین بازی را کرد. او لاریجانی را به معنی واقعی خردوخمیر کرد، قالیباف را آنقدر بازی داد که خشمگین و غمین به کنجی نشست و زارزنان همی گفت که «مگر در نوکری چه کرده بودم که آبرویم بردی و جان و جهانم به لجن کشیدی، مگر خودت صدایم نزدی و اصرار نکردی که باقرم! بیا که پاستور خانه تست که عدل علی بر تارک دارد، نه آنجا که در حریم عدل مظفری است».

حتی فاسدان معروف‌تری مثل زاکانی و قاتلان مشهورتری چون پورمحمدی هم از گزندش مصون نماندند که مولانا قصد ویران کردن خانه‌هایی را داشت که بعضی کارگزارانش با تار عنکبوت تنیده بودند، بدین گمان که این تارهای مقاوم‌تر از تارهای غار حرا آن‌ها را از صدمه اهل مکه و منافقان مصون خواهد داشت.

با غور در احوالات سیدعلی و ابعاد بازی پلشتی که در آن، هم داور بود و هم مشوق، هم سرخ بود و هم آبی که استقلالیان را عزیز داشت و سرخپوشان را رفیق جلیل دانست، می‌بینیم که سید تمام اطوارهای نیم‌قرنه‌اش را اجرا کرد. هر شب از بیت، توجیهات امامانه صادر می‌شد تا اهالی سایت و روزنامه و جعبه‌های صداوسیمایی زمینی و ماهواره‌ای فضایی به بحث و جدل داغ‌داغ مشغول باشند.

اعتراف کنیم که با وجود خالی بودن حوزه‌های رای‌گیری، سید موفق شد نقشه‌اش را اجرا کند و برخلاف پیشگویانی که چندی قالیباف را منتخب آقا مجتبی و بابا می‌دانستند و بعد نظرشان بر برنده شدن حتمی دن‌کیشوت زاکان شد، اما نه او شد و نه قاضی‌زاده هاشمی که به‌فرمان آمد و به‌فرمان رفت. کم‌کم گفتند که جلیلی پیروز از رینگ بیرون می‌آید و این همان طرحی بود که سیدعلی در نظر داشت.

جلیلی لولویی بود مثل ملا مقتدر یا دست بالا اسماعیل خانی که مثل او پایی را در نبرد حق و باطل فدا کرده است. تصویر جلاله جلیلی هر روز زشت‌تر شد و چهره معصوم پزشکیان نورانی‌تر. اگر می‌گفتی: ای بابا! اینکه قبل از خمینی حجاب را در حوزه کاری‌اش اجباری کرد، بلافاصله پاسخ می‌شنیدی که آن‌وقت جوان بود و مثل همه جوانان انقلابی و متعصب. نمی‌بینی چه مرد آزاده‌ای است که بعد از مرگ همسر و یک پسرش از مردی دل برید و مردانگی گزید که فرزندانش گرفتار زن‌بابا نشوند.

نمایش سرانجام به پایان رسید تا ثابت شود خامنه‌ای تحمل دارودسته را ندارد. فرقی هم نمی‌کند که دارو‌دسته‌ها ملی باشند یا مذهبی، حجتیه باشند یا جبهه پایداری و… جلیلی طالبان شد تا پزشکیان اصلاحاتچی شود.

بگذارید روش سید و اربابش، روح‌الله مصطفوی کشمیری، را در برابر گروه‌های سیاسی و مذهبی به‌سرعت مرور کنم.

از آغاز انقلاب تا امروز، احزاب و گروه‌های سیاسی در ایران چهار مرحله را پشت سر گذاشته‌اند.

مرحله نخست پس از انقلاب تا خرداد ۱۳۶۰ بود که در آن، همه احزاب منهای مشروطه‌خواهان، کم‌وبیش آزادانه فعالیت داشتند. سپس مرحله دوم از ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۲، مرحله تسویه‌حساب با احزاب چپ طرفدار انقلاب بود و ممنوعیت فعالیت‌ احزاب ملی و ملی‌مذهبی همچون مجاهدین خلق، جاما، نهضت آزادی، جبهه ملی، حزب توده و فداییان اکثریت و… .

در مرحله سوم که حزب جمهوری اسلامی طی آن به انحلال خود رای داد، نهضت آزادی در ماه‌های پایانی جنگ دوباره به عنوان یک حرکت ریشه‌دار اما محدود در صحنه حاضر شد. اما سخن من از آغاز مرحله چهارم است که تنها دو مجموعه جامعه روحانیت مبارز و مجمع روحانیون مبارز از یک‌سو و نهضت آزادی و مجموعه‌های کوچک همراهش در سوی دیگر در صحنه حضور داشتند و نهضت آزادی اگرچه با زجر و زندان و محرومیت، همچنان در حاشیه تحمل می شد.

دوم خرداد یکباره چون انفجاری مهیب پنجره‌های بسته را باز کرد و از آنجا که احزاب به معنای واقعی آن در جمهوری اسلامی ایران مجال رشد و ظهور نداشتند، گروه‌های سیاسی در قالب اتحادیه‌های دانشجویی و تجمع‌های صنفی و فرهنگی وارد عرصه مبارزه سیاسی شدند. خاتمی از ابتدا خواستار آن بود که مطالبات عمومی جامعه در بستر جامعه مدنی و با تشکیل احزاب و گروه‌های سیاسی و فرهنگی و اجتماعی، از طریق این نهادها، دنبال شود.

او بر این گمان بود که وقتی در سطح جامعه برای نمونه ۱۰۰ حزب و اتحادیه و گروه بار مطالبات عمومی را بر دوش داشته باشند و این مجموعه جامعه را در حال پویایی و پیگیری خواسته‌هایش نگه دارد، آن‌گاه کار او و دولتش در مقابله با نهادهای ایستا و تحول‌ناپذیر حاکمیت آسان‌تر خواهد شد و در عین حال حاکمیت قادر نخواهد بود ضد جبهه اصلاحات شمشیر بکشد.

و دیدیم که در غیاب احزاب واقعی و نهادهای مدنی، حاکمیت خیلی زود توانست با بستن روزنامه‌ها که عملا به احزاب و گروه‌های سیاسی تبدیل شده بودند، جنبش آزادی‌خواهی در ایران را فلج کند.

درباره مهره‌چینی نظام باید گفت امروز در ایران آنچه به‌عنوان حزب و گروه سیاسی مجال فعالیت می‌یابد، مجموعه‌ای از گروه‌های نامتجانس و بعضا فامیلی و صنفی است که شماری از مصالح مشترک آن‌ها را گرد هم می‌آورد. به معنای دیگر، احزاب و گروه‌ها بنگاه‌های کاریابی‌اند.

روزی مجلس دست موتلفه بود و بازاری‌ها و حاج‌آقاهای عضو مافیای اقتصادی و هیئت امنای مساجد میدان‌دار بودند و روز دیگر، به اصطلاح چپ اسلامی که روزی پرچم ضد امپریالیستی در دست داشت و امروز بر آن است تا به هر طریق شده، در دل دوست آمریکایی راهی پیدا کند و در پرتو اعتبارــ دوران خوش خرداد خاتمی پس از انتخابش در خرداد ۱۳۷۶‌‌ــ به قدرت می‌رسد و بار دیگر کرسی‌ها بین دوستان این گروه تقسیم می‌شود.

اسحاق جهانگیری یا سعید جلیلی یک روز مدیرند و روز دیگر وزیر می‌شوند، بعد به ریاست یک شرکتی نفتی می‌رسند و سپس در مقام معاونت یک وزارتخانه می‌نشینند و وقتی جایی برایشان پیدا نشد، به جمع مشاوران ولی فقیه یا رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام یا رئیس قوه قضاییه می‌پیوندد. مهم این است که در دایره قدرت حضور داشته باشد؛ در حالی که امکان ندارد مثلا یک وزیر در استرالیا یا بریتانیا بعد از وزارت، سمتی پایین‌تر از شان وزیر قبول کند و در عین حال، یک وزیر حزب کارگر نمی‌تواند در دولت محافظه‌کار وزیر یا معاون وزیر بشود. اما در ایران، مهم میز است و مقام و خودرو دولتی و امتیازها.

حاکمیت حضور فرد را حتی اگر دزد و فاسد باشد، نه‌تنها تحمل می‌کند بلکه بر فساد و آلودگی‌هایش پرده می‌کشد اما دولتمردی را که محور یک گروه باشد،حتی اگر فاسد نباشد، خیلی سریع کنار می‌زند. به همین دلیل اصلاح‌طلبان سراغ فردی رفتند که خودش به اضافه خودش بود. روابطش در جمع دوستانش سیاسی نبود و هم ذوب در ولایت «آقا» بود و هم سرسپرده آرمان‌های انسانی. نظر «آقا» نیز اخذ شد که فرمودند عیبی ندارد، آدم صالحی است.

یادمان باشد هرچند می‌توان پزشکیان را از نظر آلودگی مالی، سالم و منزه دانست، در زمان وزارت او در فضای وزارتخانه و دانشگاه از نظر حجاب و لباس پزشکان که کم‌کم کراوات زدن را ضرورت حرفه‌شان کرده بودند، یک عقب‌گرد ملموس را شاهد بودیم که حتی صدای محمدرضا خاتمی، معاونش، را هم درآورد.

بعد از خاتمی و در دوران «تحفه آرادان»، چنان خفقانی بر جامعه ایران تحمیل شد که آدمخواران در وجوه اصول‌گرا و ذوب‌شده، دمار از جامعه مدنی و زنان و جوانان در آوردند و الان در شرایط فعلی، اصلاح‌طلبانی مانده‌اند که از خاتمی و معین و میرحسین، به پزشکیان رسیده‌اند.

در نبود آزادی و بسته بودن دایره قدرت، فرد تازه‌ای به جز آقازاده‌ها به داخل این قلعه قدرتمداران راه نمی‌یابد. بنابراین وقتی صحبت از رادیکال‌های چپ است، بهزاد نبوی میدان را دست دارد و زمانی که اصلاح‌طلبی محور می‌شود، اصغرزاده خط‌امامی و حجاریان، موسس وزارت اطلاعات، میداندار می‌شوند. این وسط اما سردستگی به محمد صدر می‌افتد که هم سرسپرده ولی فقیه است و هم دلبسته عموی گمشده‌اش، امام موسی صدر.

در نگاه اهالی ولایت فقیه، رفسنجانی زمانی عین خردمندی و پراگماتیسم بود و روز دیگر دست در دست افراطی‌های راست به شکار اصلاح‌طلبان می‌رفت. خامنه‌ای هم در ریاست‌جمهوری‌اش لیبرال‌مسلک و معتدل‌مزاج بود اما در رهبری تندخو و رادیکال. پس تامل کنید و پزشکیان را شش ماه دیگر زیر ذره‌بین بگذارید.

جلال ایجادی
بدنبال انتخابات پارلمان اروپا و رشد بیسابقه جناج پوپولیسم راست افراطی در اروپا و در فرانسه، رئیس جمهور فرانسه امانوئل مکرون در ۹ ژوئن ۲۰۲۴ تصمیم به انحلال مجلس فرانسه گرفت. هدف اعلام شده آن بود تا مجلس بازتاب واقعیت اجتماعی و سیاسی جدید باشد. ولی استراتژی مکرون چه بسا نشان دادن بی اعتباری و نبود شایستگی پوپولیسم افراطی راست برای انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۷ فرانسه جهت مدیریت سیاسی کشور بود.
دور یکم انتخابات مجلس در اول ژوئیه ۲۰۲۴ برگزار شد. بدنبال آن زلزله ای در فرانسه اتفاق افتاده و بخش وسیع جامعه به نگرانی درغلتید. نتاج دور اول چنین بود:
جریان راست افراطی خانم لوپن و آقای باردلا، «تجمع گرایی ملی»، بیش از ۳۳ درصد آرا را بدست آورد. این جریان در ابتدا به نام «جبهه ملی» در سال ۱۹۷۲ توسط ژان ماری لوپن با تمایلات نئونازی بوجود آمد و سپس از ۲۰۱۱ میلادی دوران «عادی سازی» آغاز نمود و توسط مارین لوپن رهبری می شود. محورهای تبلیغاتی این جریان در انتخابات عبارت بودند از: مهاجران مشکل اساسی، عدم امنیت در کشور، ضعف قدرت خرید، نفی اهمیت پیمان ناتو و اتحادیه اروپا، محکوم کردن اسلامیسم، مخالفت با قانون بازنشستگی.
جریان «جبهه جدید چپ» تقریبا ۲۸ درصد آرای شهروندان را کسب نمود. این جبهه ائتلافی در برگیرنده چهار نیروی سیاسی می باشد: «فرانسه تسلیم ناپذیر» به رهبری ملانشون، سوسیال دمکرات ها، اکولوژیست ها، حزب کمونیست. این جبهه از نظر فکری برای عدالت اجتماعی تلاش مشترک دارد ولی در موارد بسیاری نظرهای مخالفی در دورن آن وجود دارد. جناح ملانشون گرایش اقتدارگرا و اسلاموفیل است. این جریان مخالفان درونی را تصفیه می کند و هرگز در حمایت انقلاب زن زندگی آزادی عمل نکرده است. ملانشونی ها تاحدودی متمایل به حماس و پوتین بوده و ضد آمریکا است. اکولوژیست ها طرفدار اتحادیه اروپا و علیه تجاوز پوتین و طرفدار پروژه زیست محیطی و موافق برچیدن نیروگاههای اتمی می باشند.
جریان سانتریست های مکرون نزدیک ۲۱ درصد آرای صندوق ها را بدست آورد. این جریان از سه جریان سیاسی تشکیل شده است و دولت فرانسه و اقتصاد و سیاست خارجی را مدیریت دست داشته است. این جریان به مدت ۷ سال دولت و مجلس در اختیار داشت و رفرم های گوناگونی پیاده نمود تا جامعه از مدل سنتی خارج شود. رئیس جمهور امانوئل مکرون از این جریان است و پیوسته مدافع اتحادیه اروپا و مخالف تجاوز به اوکرائین بوده است.
جریان محافظه کار راست جمهوری خواه بیش از ۱۰ درصد آرا را بدست آورد. این جریان ادامه دوگل و شیراک و سارکوزی بوده ولی قدرت پیشین خود را از دست داده است. این حزب دارای سردرگمی و پریشانی و نوسان بوده و قدرت نفوذ مردمی اش کاهش یافته است. شمار بسیاری از رای دهندگان این جریان، به سوی جناح راست افراطی چرخیده اند.

با توجه به نتایج دور اول نهادهای سنجش افکار اعلام کردند که جناح راست افراطی اکثریت کرسی ها و حتا اکثریت مطلق در مجلس بعدی را خواهد داشت و بنابراین دولت فرانسه به رهبری آقای باردلا با رئیس جمهور امانوئل مکرون، دوران مشترک هم پیمانی را آغاز می کنند.
پس از دور اول انتخابات، فعالیت بیسابقه از جانب احزاب آغاز شد:
دو جریان، جبهه جدید چپ و جریان سانتریست ها تصمیم گرفتند تا بشکل عملی سیاست ائتلافی «جمهوری خواهان» را علیه جناح راست افراطی اجرا کنند. در هر منطقه ای که سه لیست وجود داشت، در برابر راست افراطی و قطعی ساختن شکست آن، لیست چپ و لیست سانتریست خود را بنفع دیگری کنار بکشد تا در برابر لیست باردلا، بیشترین رای جمع گردد. این ابتکار بیسابقه بود و دو جریان کاملن مخالف را به همکاری عملی کشاند.
مبارزه سیاسی علیه برنامه جناح راست افراطی تشدید شد. در این دوره تناقض های برنامه ای و سستی های سیاسی آن برجسته تر و علنی تر گشت. یکی از مواد برنامه ای راست افراطی در مورد دوملیتی ها بود و این جناح خواستار محدود کردن شغل های اداری و مسئولیت های دولتی برای این بخش از شهروندان بود. این بند برنامه ای نگرانی های بسیاری را دامن و سه میلیون رای دهنده دو ملیتی را علیه راست افراطی بسیج کرد.
افشاگری های رسانه در مورد برخی کاندیداهای جریان مارین لوپن با سابقه های قضایی و یا مواضع «نازیستی»، لایه هایی از جامعه را به پرسشگری کشانده و رای آنها را بنفع سانتریست ها و جبهه چپ تغییر داد. باید توجه داشت که در دور دوم انتخابات میزان ۱۰ میلیون از رای دهندگان فرانسوی به جریان راست افراطی رای دادند. ولی نتیجه مجموعه اقدام های سیاسی علیه جناح راست افراطی به کاهش موافقان این جناح شد و این نیرو در سومین جایگاه قرار گرفت.

به این ترتیب در فرانسه هیچ جریانی اکثریت کرسی های مجلس را در دست ندارد، هیچ حزب مسلط و غالبی نیست و احزاب باید به ائتلاف دست بزنند. این ائتلاف می تواند تا یکسال طول بکشد و یا بر پایه این یا آن پروژه ائتلاف های مقطعی بوجود آید. این وضع در فرانسه فرهنگ سیاسی جدیدی می طلبد. قدرت واقعی تفاهم احزاب برپایه این یا آن پروژه می باشد. سیالیت سیاسی، روحیه انعطاف پذیری تازه ای را در دمکراسی فرانسه ضروری می کند. از الگوی جمهوری پنجم پس از جنگ خارج می شویم و احزاب با وزنه واقعی خود و با اهداف برنامه ای خود تصمیم می گیرند.
دمکراسی مذاکره مداوم می طلبد. نزدیکی و دوری سیاسی احزاب، به اهداف برنامه ای آنها وابسته است. مذاکره و همکاری حزبی ثبات حکومتی را تضمین می کند. بزودی پیشنهاد برای تعیین نخست وزیر و ترکیب اعضای دولت نشانه دیگری از دمکراسی مشورتی و سازش میان گروهبندی ها و طبقه های اجتماعی است. تجربه سیاسی کنونی فرانسه نشان می دهد که دمکراسی بهترین الگو برای ایران است. افزون برآن، نیروهای اپوزیسیون ایران متناسب با مصالح ملی می توانند با انعطاف به تفاهم برنامه ای دسترسی پیدا کنند. تفاهم سیاسی بمعنای سازشکاری غیر اصولی نیست. تفاهم به معنای توافق روی حداقل برای تغییر و پیشروی بسوی دمکراسی است.
جلال ایجادی
جامعه شناس دانشگاه فرانسه