خبرنامه خلیج فارس تازه ترین مقالات و اخبار سیاسی، فرهنگی، هنری و اقتصادی
سفر به مثابه ابزار کشف و تجربه، سفر به معنای سیر و سلوک استعلایی، سفر به عنوان بستری برای پروردن رویا و اندیشه و سفر به منزله‌ی راهی برای جستن خوشبختی، اینها همه نمونه‌هایی‌ست از گستره‌ی عظیم نمایه‌های این رویداد ناب زندگی. پیرامون سفر و اثرات شگرف آن بر زندگی آدمی بسیار گفته و نوشته‌اند، به حدی که سفرنامه نویسی و ادبیات مسافرت ژانر گسترده‌ای، در ادبیات داستانی به حساب می‌آید و سهم بزرگش در غنا بخشیدن به ادبیات غیر قابل انکار است. شرح ماجراهای سفر، گفتن از تجربه‌ی برخورد با آدمها، مکانها و فرهنگهای جدید و متفاوت، این سبک از داستان‌نویسی را بدل به عاملی برای تلاقی و گفتمان فراملی و فرا فرهنگی می‌کند. آثاری که در این رسته می‌گنجند، علاوه بر قصه گفتن از ماجراهای گوناگون سفر و شرح شرایط اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، به لحاظ بلاغت و فصاحت هم در زمره‌ی آثار برجسته ادبی شمرده می‌شوند و در حقیقت راهی هستند برای ایجاد یک رابطه بینامتنی در میان ادبیات ملل.
همزمان با فصل تابستان و موسم سفر و کشف و تجربه، با هم نگاهی می‌اندازیم به برخی از آثار مطرح قرن بیستم در این زمینه:
۱- شن‌های عربی نوشته ویلفرد تزیجر (۱۹۵۹)
این کتاب شرح یکی از سفرهای پرمخاطره‌ی تزیجر، صحرانورد شهره‌ی بریتانیایی در گذر از صحراهای عربی‌ست. این سفرنامهی تاریخی – جغرافیایی مشحون است از داستانهای تاریخی قومی و مسائل قبیله‌شناسی که مولف حین سفر به بادیه‌‌ی ربع الخالی با آنها مواجه شده است.
۲- خورشید همچنان می‌دمد اثر ارنست همینگوی
« اوه جک چه روزهای خوبی می توانستیم با هم داشته باشیم، در روبه‌روی ما یک پلیس راهنمایی با لباس خاکی رنگ به راهنمایی ماشین‌ها مشغول بود. باطوم خود را به هوا گرفت و راننده بر روی ترمز زد. گفتم: آره چقدر خوبه که اینطور فکر کنیم. » ( مترجم: همایون حنیفه وند مقدم)
اینها جملاتِ انجامینِ کتابی‌ست که همینگوی آن را در سال ۱۹۲۶ منتشر کرد، کتابی که با فروش زیاد و چاپهای متعددش به عنوان یکی از مشهورترین آثار ادبی جهان شناخته‌شد. داستان وام‌گرفته از تجربیات و خاطرات همینگوی از جنگ و همینطور اقامتش در اسپانیاست. او در این کتاب از نسل سرگشته‌ای روایت می‌کند که از دیدن آتش و جنگ و خون به ستوه آمده‌اند و به دنبال گریزگاهی هستند تا لختی در آن بیاسایند. این کتاب تصویری رنگارنگ است از افول و زوال گروهی از تبعیدیان خودخواسته‌ی آمریکایی در دهه‌ی ۱۹۲۰ و داستان دل سپردنشان به زندگی و عشقهای پاریس و اسپانیا.
۳- سفر به کرانه‌های جیحون نوشته رابرت بایرون
این کتاب شرحی‌ست بر ماجراهای سفر دو دانشجوی فرهنگ اسلامی دانشگاه آکسفورد که در سال ۱۹۳۳ درس و مدرسه را به قصد سیر آفاق رها کردند و دل به سفر رویایی شان سپردند برای دیدار از کرانه‌های جیجون و آثار تاریخی این خطه از خاک زمین. رابرت بایرون نویسنده‌ی این کتاب نوه لرد بایرون شاعر و نجیب‌زاده ی قرن نوزدهم بود و همسفرش کریستوفر سایکس پسر سرپرسی سایکش مستشرق بنام بریتانیایی بود. در اینسفر بایرون و کریستوفر از ایتالیا راه میافتند و پس از گذر از قبرس،فلسطین،سوریه و عراق بهایران میرسند،سری به زنجان و تبریز میزنند و نگران از فرارسیدن زمستانی که در راه است و بهامید اینکه پیش از بند آمدن راهها و گردنههای افغانستان از آنها عبور کنند،راهی آن کشور می‌شوند. طنز گیرای بایرون در توصیف ماجراها و مشکلات سفر و گزارش دقیق او از معماری این مناطق از ویژگیهای بارز این کتاب است.
۴- در جاده نوشته جک کرواک
این رمان با سبک فی‌البداهه گویی جاز نوشته است ، اثری که کرواک بعدها آن را «عروض رقص فی البداهه» نامید. رمان «در جاده» ، بر اساس خاطرات واقعی زندگی نویسنده و روابط او با یکی از دوستان نزدیکش شکل گرفت که حاصل سفر پنجاه مسافر ماجراجو به مکان های مختلف امریکاست. سفر هایی که موضوع آنها تنها خود سفر است. دنیای آنها چیزی جز سفر و ماجراهای آنها نیست و در این میان هیچ چیز قادر نیست جای آن را بگیرد نه زن، نه خانواده و نه کار. رهایی آنها از همه چیز است جز حرکت و سفر مداوم که در تقابل با فرهنگ اجتماعی و آداب و رسوم مردم عادی قرار می گیرد.
۵- سفرهایم با چارلی نوشته جان اشتاین بک
این کتاب شرح سفر اشتاین بک است با سگ محبوبش به سراسر ایالات متحده امریکا. این سفر که در سال ۱۹۶۰ میسر شد، همانقدر که تجربه‌ای‌است در خودشناسی، به همان میزان کوششی‌ست در کشف دوباره امریکا و گزارشی جذاب و روان است از توصیف منار و آدمهای مسیر این سفر. در این کتاب صحنه ای وجود دارد که در آن مسافر تنها در ورمونت، از منبری به وعظ آتشین اصولگرایی کهنه پرست گوش می کند. اشتاینبک می گوید که این سخنان تند و درشت مربوط به ضعف و قصور انسان را به خود گرفت:«چند سال بود که دیگر نظر خوبی به خود نداشتم.» درست در این زمان بود که جایزه نوبل ادبی، البته با تأخیر و همراه با عذرخواهی، به وی اعطا شد. مخالف شدید بسیاری از مفسران با این گزینش باید این تاج افتخار را برایش به تاج خار تبدیل کرده باشد.
زندگی خصوصی اشتاینبک بدون درگیری نبود؛ او سه بار ازدواج کرد و دوبار کارش به جدایی کشید. اما گاه به گاه که با احتیاط پرده را از روی زندگی خصوصی اش، در سفر با چارلی، کنار می زند معلوم می شود که آخرین ازدواجش شاد و خوب بوده و شیوه زندگی اش در این دوره که سفر با قایقی تفریحی بر روی لانگ آیلند و داشتن خانه ای شهری در نیویورک و دوستانی باوفا تکمیلش می کرده است- دلخواهش بوده است.
۶- ترس و نفرت در لاس و گاس اثر هانتر اس. تامپسون
روایت سورئال، زننده و طنز تامپسون از یک «سفر وحشی به دل رویای آمریکایی»، در حقیقت داستان سفر یک خبرنگار و دوست روان پریش وکیلش است که به قصد پوشش خبری یک مسابقه ی ورزشی در لاس و گاس، به غرب سفر می کنند و در آن جا با اتفاقات عجیب و غریبی رو به رو می شوند.
۷- همان‌طور که صبح نیمه تابستان قدم می‌زدم» نوشته لوری لی
سفرنامهی غنایی لوری لی از سفری که در اوان جوانی و در دهه‌ی ۱۹۳۰ به اسپانیا داشته‌است، یک شاهکار در سفرنامه‌نویسی انگلیسی به حساب می‌آید. او نوزده ساله بود که این کتاب را نوشت و طی آن اسپانیای سال ۱۹۳۵ و جنگهای داخلی این کشور را توصیف می‌کند و خواننده را به دل تاریخ می‌کشاند. مولفه‌هایی چون اتوبوسهای قدیمی، اسبان کاستر،تاکسی‌های پیانو مانند و … شاعرانه و خیال‌انگیز تصویر شده‌اند.
۸- درود بر کاتالونیا اثر جورج اورول
اورول در سالهای ابتدایی دهه ی ۱۹۳۰ چون دیگر نویسندگان آزادی خواه هم عصر خود با عزیمت به اسپانیا در جنگ علیه ارتش فاشیست ژنرال فرانکو شرکت کرد، سوغات این جنگ برای او جراحتی بود که سالها با عوارض آن دست به گریبان بود و نهایتا مرگ زود هنگامش را رقم زد. کتاب «درود بر کاتالونیا» نتیجه ی دیده ها و تجربیات اورول درجریان اقامت در اسپانیا ست. این کتاب در حقیقت گزارشی ست مستند از جنگهای داخلی اسپانیا و مدرکی ست علیه ادعاهای پوچ رژیم کمونیستی دوره ی استالین. «درود بر کاتالونیا» شور و سرخوردگی توامان مردمان رنج کشیده ای را به تصویر می کشد که برای نیل به آرمانی مشترک مبارزه کرده اند ولی در گیر و دار بازی های سیاسی اقتدارگرایان از همه ی آمالشان تهی شده و حتی از تعقیب و آزار هم بی نصیب نمانده اند.
اورول که در این جنگ علیه سلطنت طلبان در کسوت یک چریک دوشادوش چپ ها مبارزه کرده بود، پس از زخمی شدن از ناحیه ی گلو با تنی درد مند اما روحی استوار به انگلستان بازگشت. تجربه ی حضور او در اسپانیا سبب شد که اورول از ورطه ی تردید خارج شود و مسیر فکری خویش را بیابد، خود او می گوید: «هر خطی از نوشته های جدّی من که از ۱۹۳۶ تاکنون به رشته ی تحریر در آمده به گونه ای مستقیم یا غیر مستقیم علیه نظام توتالیتر و به خاطر نحله‌ی اجتماعی انسان گرایانه بوده است.»
۹- «ساحل وحشی: سفر در کرانه‌های نامحدود آمریکای جنوبی» نوشته جان گیملت
این سفرنامه نویس شهره‌ی بریتانیایی از نوجوانی و وقتی ۱۷ سال بیشتر نداشت، سفرش را از اتحاد جماهیر شوروی آغاز کرد و تا کنون به بیش از شصت کشور سفر کرده‌است. گیملت در آثارش خواننده را به چالش می‌کشد و از مکانی می‌گوید که به‌سختی ممکن بوده چیزی دربارهٔ آن بدانید و تمام این کارها را با چنان آرامشی انجام می‌دهد که تصمیم می‌گیرید سفری به آن نقطه انجام دهید. جان گیملت در این کتاب از سفرش به گویان و نقاط فراموش‌شدهٔ زمین می‌گوید و جنگل‌های بین رودهای اورینوکو و آمازون را کشف می‌کند.
۱۰- «اندونزی و غیره: ملت غیرمحتمل» نوشته الیزابت پیسانی
پیسانی این کتاب را پس از انجام سفری ۱۳ هزار مایلی با اتوبوس دور تا دور این کشور نوشته است. الیزابت از کشوری می‌گوید که مردم پایتختش جاکارتا بیش از هر شهر دیگری در جهان توئیت می‌کنند(روی سایت توییتر پست می‌فرستند) و درعین‌حال ۸۰ میلیون نفر از ۲۴۰ میلیون نفر ساکن این کشور بدون برق زندگی می‌کنند!
نویسنده، ۱۳ هزار مایل با اتوبوس و قایق و … داخل کشوری که ۱۳۵۰۰ جزیره دارد،۷ ماه بدون اینکه با همراه و هم‌زبان داشته باشد، سفرکرده و با ۳۰۰ قوم و نژاد و تیره آشنا شده و تجربیات دست‌اول خود را با خوانندگان در میان گذاشته است.
