خبرنامه خلیج فارس تازه ترین مقالات و اخبار سیاسی، فرهنگی، هنری و اقتصادی
نیمه بهار امسال مصادف شد با نشر خبر نجف دریابندری یکی از کهنه‌کارترین مترجمان ایرانی و معرف آثار نویسندگان مطرح جهان به خوانندگان فارسی‌زبان. او تباری بوشهری داشت ، زاده آبادان بود و در طول زندگی نود و یک ساله‌اش فراز و فرودهای سیاسی و اجتماعی و حرفه‌ای بسیاری را پشت سر گذاشت از ترک تحصیل و یادگیری خودآموز زبان انگلیسی به واسطه درآمیختن با کارکنان بریتانیایی تاسیسات نفتی آبادان گرفته تا عضویت در حزب توده و پای چوبه دار رفتن بعد از ۲۸ مرداد ۱۳۳۲.
این گفتار اما قصد ندارد به رسم تمام یادنامه‌ها فهرستی از ترجمه‌ها، تالیفات و فعالیتهای فرهنگی این مترجم بسازد و و زندگی‌نامه‌ای ژورنالیستی شرح دهد، این یادداشت کوتاه تنها برجسته کردن سویه‌ای از نگاه شوخ‌چشمانه و ستایشگرانه‌ی دریابندری به زندگی‌ست که از قضا نقطه‌ی اشتراک اوست با ارنست همینگوی نویسنده آمریکایی: علاقه بی حصر به آشپزی و شوق بی حد به آزمودن مزه و رنگ و بوی اطعمه و اشربه‌های رنگارنگ.
دریابندری پیش از تجربه زندان و زمانی که ۲۵ سال بیشتر نداشت ، با ترجمه «وداع با اسلحه» همینگوی این اثر درخشان را با ترجمه‌ای مرغوب به خوانندگان فارسی‌زبان معرفی کرد و با وجود سیاهه طویل ترجمه‌های به جا مانده از او نظیر «بیگانه‌ای در دهکده» و «هاکلبری فین» (مارک تواین)، «پیامبر و دیوانه» (جبران خلیل جبران)، «یک گل سرخ برای امیلی» و «گور به گور» (ویلیام فاکنر)، «تاریخ فلسفه غرب» (برتراند راسل)، «بازماندهٔ روز» (کازو ایشی‌گورو)؛ «رگتایم» و «بیلی باتگیت» (ادگار لورنس دکتروف) و نمایشنامه‌های ساموئل بکت، نام او بیش از همه یادآور ارنست همینگوی و آثار اوست.
مهارت دریابندری در انعکاس سبک و لحن روان همینگوی و واژه‌گزینی و معادل‌یابی‌های به‌قاعده، از ویژگیهای بی‌رقیب ترجمه‌های اوست.
اما نجف دریابندری مولف جامع‌ترین و شعورمندترین کتاب آشپزی به زبان فارسی هم هست. «کتاب مستطاب آشپزی، از سیر تا پیاز»، نخستین بار در سال ۱۳۷۸ خورشیدی به چاپ رسید و انتشارات کارنامه تاکنون بیش از ۳۰ بارآن را تجدید چاپ کرده است. او این کتاب را که حاصل هشت سال تحقیق میدانی بود، با همکاری همسرش فهیمه راستکار دوبلور و بازیگر ایرانی تالیف کرد.
در بخشی از کتاب، اطلاعات جالبی درباره مکتب‌های آشپزی ایرانی، چینی، رومی، هندی، ترکی، عربی، اسپانیایی، ژاپنی، ایتالیایی، فرانسوی و روسی عرضه شده و همینطور بطور جداگانه، طرز پخت غذاهای مکتب‌های یادشده در اختیار خواننده قرار گرفته است. اطلاعاتی هم درباره پیشینه خوراکی‌ها و سبک‌های مختلف پخت هر غذا ارائه شده است. به خاطر تالیف همین کتاب بود که در مرداد ماه ۱۳۹۶ نام نجف دریابندری به‌عنوان «گنجینه زنده بشری در میراث خوراک» در فهرست حاملان میراث ناملموس (نادره‌کاران) ثبت شد.
دقت، ظرافت و هیجان دریابندری در توصیف خوردنیها و چشیدنی‌ها با لحنی صمیمی و همراه با چاشنی طنز به دستورات غذایی برجای مانده از ارنست همینگوی که در کتابی گردآوری شده‌اند پهلو می‌زند. نگاه کردن به آشپزی به منزله مقوله‌ای فرهنگی و چیدن سفره و تقدیس آشپزخانه به مثابه عملی عبادی در ستایش زندگی چیزی‌ست که این کتاب را از سایر «کتاب‌های آشپزی» مجزا می‌کند.
نجف دریابندری در کتابش می‌نویسد: «اولین نکته‌ای که خواننده‌ی گرامی باید بداند این است که هیچ کس با خواندن کتاب آشپزی آشپز نمی‌شود؛ اما نکته‌ی دوم این است که هیچ آشپزی، و نیز هیچ‌کسی که خیال آشپز شدن داشته باشد از کتاب آشپزی بی‌نیاز نیست.»
از ارنست همینگوی نویسنده خوشگذران و کلبی‌مسلک آمریکایی بیش از ۱۲۵ دستور غذا به جا مانده‌است. یادداشتهای پراکنده‌ای که بیشترشان بعد از مرگ او گردآوری شدند. او در کتاب «پاریس، جشن بیکران» توصیفاتی اشتها برانگیز از آشپزی و نحوه تهیه خوردنی ها و نوشیدنی ها ارائه می‌دهد و با چنان شور و حرارتی لحظه خوردن صدف همراه با شراب خنک را توصیف می کند که انگار لذتی بیش از این در زندگی وجود ندارد. این کتاب همانند «از سیر تا پیاز» بندری پرستش صمیمانه و بی‌غشی‌ست از موهبت زندگی و طباخی. از توصیف شرابی حاصل از تقطیر «جنیتان کوهی» گرفته تا سرو گوشت آهو با سس شاه‌بلوط.
مری همسر چهارم و آخر ارنست همینگوی در حاشیه دستور پخت همبرگر مورد علاقه آن ها می نویسد که قبل از پیاده روی های طولانی و جستجو برای شکار پرندگان در دشت های آیداهو و یا وایومینگ، آنها این همبرگرها را می خوردند تا توان پیاده روی های طولانی را داشته باشند.
کمپینگهای دراز مدت همینگوی در میشیگان ماهیگیری و خوراکهای دریایی را به تفریح و غذای ایده‌آلش بدل کرده‌بود با این همه تخطی او از رویه متداول سرخ کردن ماهی که منجر به خشک شدن آن می‌شد، با خلاقیت همینگوی تبدیل به خلق خوراکی لذیذ و آبدار شد. قزل‌آلا صید محبوب ماهیگیران میشیگان که با کمی سرخ شدن خشک و زمخت می‌شود به پیشنهاد همینگوی در لایه‌ای از بیکن پیچیده می‌شود تا چربی‌اش حین طبخ ماهی آن را مرطوب نگه دارد.
طرز تهیه قزل‌آلای بیکن‌پیچ:
ماهی قزل‌آلا: دو عدد تمیز شده و بدون احشا
آرد ذرت: یک دوم پیمانه
آویشن تازه: ۸ شاخه
لیمو: ۱ عدد ورقه شده
بیکن: شش باریکه
جعفری تازه برای تزیین
نمک و فلفل برای مزه دار کردن
اجاق را از قبل گرم کنید. با یک حوله تمیز به آرامی داخل و بیرون ماهی‌ها را خشک کنید. سطح بیرون هر ماهی را به آرد ذرت آغشته کنید و چاشنی نمک و فلفل را به داخلش بیفزایید. در هرکدام چهار شاخه آویشن و دو برش لیمو قرار دهید.
سه رشته بیکن را دو هر ماهی بچرخانید به شکلی که لبه‌هایشان با هم همپوشانی داشته‌باشند. ماهی‌ها را در سینی فر بگذارید و رویش را با کاغذ آلومینیوم بپوشانید. به مدت پنج دقیقه در فر و یا روی آتش کباب کنید تا وقتی که بیکنها برشته شوند. با کفگیر به آرامی ماهی ها را پشت و رو کنید و پنج دقیقه دیگر بپزید.
اما طرز تهیه خوراکی با همین ماهی لذیذ در کتاب «از سیر تا پیاز» نجف دریابندری که این بار برای جلوگیری از خشک شدن ماهی حین کباب شدن، شکمش به سبک مردمان جنوب ایران با سبزیجات و خشکبار پر می شود:
۲ ماهی قزل‌آلا
۱ پیاز، رندید
۱ پر سیر، کوبیده
۴-۵ قاشق جعفری، ساطوری
نیم پیمانه مغز گردو، نیم کوب
۲-۳ قاشق سس مایونز
۲ تخم مرغ سفت، ساطوری
۳ قاشق، گرد نان
۲ گرو کره، نرم
۱ لیمو
نمک و فلفل
فر را روی ۱۹۰ درجه سانتیگراد داغ کنید. ماهی را از گرده بشکافید و پاک کنید. با نوک کارد تیر پشت ماهی را از گوشت آزاد کنید و بردارید. خارهایی را که دیده می شوند، بکشید؛ اندکی نمک بپاشید و ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در جای خنک بخوابانید. سپس زیر آب سرد بشویید و لای حوله خشک کنید و اندکی فلفل بپاشید.
پیاز و سیر و تخم مرغ و گرد نان و مغز گردو و نیمی از جعفری را با هم مخلوط کنید و نمک و فلفل و سس مایونز بزنید، ماهی را روی تخته بخوابانید، مایه را در شکم آن بریزید. لای آن را برگردانید و با چند خلال دندان بدوزید.
یک ظرف نسوز را با نیمی از کره چرب کنید. ماهی ها را سر و ته در ظرف جا بدهید. باقی کره را آب کنید و روی آنها بدهید و ظرف را ۳۰- ۳۵ دقیقه در فر بگذارید. بردارید، باقی جعفری را روی ماهی بپاشید و یک نیمه لیمو کنار هرکدام بگذارید.
