«مرا ببرید به آخر دنیا»* /محمد سفریان

صدای تنور دلنشین و ترانه هایی از جنس عشق و مهر و دوستی؛ هفتاد سال زندگی بر روی صحنه و رسیدن به قلل شهرت و محبوبیت؛ اینها همه در زندگی و هنر «شارل آزناوور» مرد با وقار و نجیب موسیقی مردمی فرانسه . او که ملقب به «فرانک سیناترا»ی فرانسه بود، روز نخست اکتبر در سن ۹۴ سالگی در گذشت و به این ترتیب یکی از آخرین بازماندههای نسل طلایی موسیقی مردمی فرانسه هم خاموش شد.

شارل ازنووار با نام شناسنامه ای شاهنور آزنواریان و در ۲۲ مین روز ماه می سال ۱۹۲۴ و در محله سنت ژرمن آریس به دنیا آمده بود؛ از پدر و مادری ارمنی که در سالهای اولیه ی قرن ترک وطن کرده و راهی فرانسه شده بودند.
پدر شارل برای گذران زندگی در رستوران های شهر آواز می خواند. همین کافه ها و آوازخوانی پدر هم نخستین محل آشنایی شارل با موسیقی مردمی و آرام بود. او در نه سالگی و پس از کنار گذاشتن درس و کتاب، بیشینه ی وقتش را صرف اجرا کرد و علاوه بر موسیقی در تماشاخانه های شهر هم به مشق نمایش نوشت.
در ادامه راه زندگی ، روزهای خوش بیست سالگی و سالن مشهور مولن روژ زمان و مکان نقطه ی عطف هنر او شدند. شارل جوان در ایام، مراسم گشایش شوهای معروف ادیت پیاف را عهده دار شده بود و علاوه بر فرصت برخورد با مخاطبین زنده، از موهبت آشنایی و رفاقت با ادیت هم بهره می برد.
سرانجام همین دوستی، اسباب بزرگترین یشرفت زندگی ش شد. ادیت که از استعداد ناب شارل جوان به وجد آمده بود و رابطه ای عاطفی با او برقرار کرده بود، بر آن شد تا این جوان با استعداد را با خود به تور فرانسه و آمریکا ببرد و مقدمات شهرت و بنیان زندگی حرفه ای اش را رقم بزند.
پس از آشنایی مردم فرانسه با آثار او، و یک سال س از آن تور سراسری، نوبت به ترانه ی ” she” و بازار پررونق بریتانیا رسید تا دومین سکوی رتاب او نام بگیرند. این ترانه که به خامه ی خود شارل نوشته شده بود، در سال ۱۹۴۷ به جدول ترانه های ر فروش انگلستان راه یدا کرد و آوازه ی خواننده اش را از مرزهای فرانسه بیرون برد.
آزناوور پس از کسب آن شهرت اولیه در همه حال در صدر باقی ماند و هیچگاه به فراموشی سپرده نشده و به حاشیه نرفت. نه تغییرات وسیع دنیا و نه عوض شدن ذئقه ی مردم. نه سر آمدن دوره ی موسیقی آرام و نه از راه رسیدن خواننده های جوان؛ هیچ کدام سبب ساز دوری او از دنیای صحنه نشدند تا او یکی از بلند مدت ترین دوران های شهرت در تمامی تاریخ را تجربه کند.
استفاده از زبان ها متفاوت و نزدیکی با مردم بسیاری از نقاط زمین از جمله ی مهمترین دلایل حفظ و بسط شهرت او بوده. این طور که اهل تاریخ گفته اند، آزنوار به هشت زبان زنده ی دنیا ترانه نوشته و بسیاری از ترانه هایش را با چند زبان جداگانه اجرا کرده.
عاشقانه های ناب او هم دیگر از دلایل محبوبیت ش بوده اند. شارل در بیشینه ی ترانه هایش از عشق و مهر گفته و خالق بسیاری از عاشقانه های خاطره انگیز قرن گذشته بوده تا آنجا که نام او طوری با این گونه ی موسیقی گره خورده.
حضور گسترده ی او در سینما هم شاید از جمله ی دیگر دلایل موفقیت و شهرت او بوده باشد. او در شصت سال گذشته در بسیاری از فیلم های مهم سینمای فرانسه ظاهر شد و بر خلاف بسیاری از چهره های سینمایی تنها به واسطه ی ساز و اواز و ترانه به سینما نیامد و با بهره گیری از تجارب تئاتری دوران نوجوانی اش، به بازیگری توانا در دنیای سینما بدل شد.
دوئت های او با بسیاری از خواننده های اروپا و آمریکا هم در شکل گیری شخصیت هنری و بسط شهرتش موثر بوده اند. او که در محافل خبری با عنوان سیناترای فرانسه به شهرت رسیده بود مثال سیناترای آمریکایی با شمار زیادی از خواننده های دنیا به روی صحنه رفت و در این زمینه به جایگاهی دست نیافتنی رسید .
او همچنین ید طولایی هم در فعالیت های خیرخواهانه داشته . پس از زلزله ی ناگوار ارمنستان در سال ۸۸، شارل بنیاد خیریه ی شارل ازنوا در ارمنستان را بنیان گذاشت و در راه کمک رساندن به مردم سرزمین آبا و اجدادی اش کوشید تا نامش از این منظر هم در صفحات تاریخ ثبت شود…
دیگر از نکات جالب توجه در زندگی او، حضور فعالش در دنیای سیاست، نه تنها به عنوان یک فعال مدنی که حتی در جامه ی یک سیاستمدار بود. او که از دیرباز به دنیای سیاست علاقه نشان می داد از سال ۲۰۰۹ به عنوان سفیر ارمنستان در سوئیس مشغول به کار شد و همچنین نماینده ی دائم این کشور در سازمان ملل نام گرفت.
موسیقی شارل در بسیاری از محافل هنری هم ستوده شده اند و او بسیاری از عناوین مهم اجتماعی را به پاس هنرش به دست آورده. از همین جمله اند انتخاب او به عنوان بزرگترین سرگرم کننده ی قرن از جانب بینندگان تلویزیون سی ان ان و کاربران سایت اینترنتی مجله ی تایم. راهیابی او به تالار مشاهیر ترانه نویسان و برنده شدن مدال فخر ملی فرانسه و ارمنستان هم دیگر از نشان های او به حساب می آیند…
مهمترین ارمنی تاریخ، آخرین تور بین المللی اش را در نود سالگی آغاز کرد. این تور که ادامه ای بر تور پیشین به حساب می آمد از ارمنستان و آلمان و انگلستان و فرانسه تا آمریکا و کانادا را درنوردید
این زنگ عاشقانه ی صدا و آن ترانه های پر مهر از جمله ی به یادمانی ترین نشانه های موسیقی مردی در قرن گذشته به حساب می آمد و مزه ی شیرین آسوده گی؛ آن هم در روزگاری که آرامش در هیاهوی مردمان شهر و سرعت هر روز بیشتر زندگی کالایی بود نایاب و اکسیرگون.

*ترجیع بند ترانه Emmenez-moi