نمایشگاهی از هنر شمایل نگاری در موزه ملک تهران/لیلا سامانی

برخی از آثار شخصی هنری برای اولین بار در دید عموم

شمایل نگاری گونهای از نقاشی حرفه‌‌ای به حساب می آید که بنا بر تراجعات تاریخی به سده‌‌های پیش از میلاد بر می گردد و آمده از هنرمندان هند است.
تذکره نویسان هنری؛ بر این باورند که شمایل نگاری و تصویرسازی از بودا به عنوان هنری مذهبی در ادامه‌‌ی راه؛ به غرب رسید تا شمایل فراوانی از عیسی بن مریم در سالهای متمادی خلق شود و به طریقی بنیان نقاشی خیال‌‌انگیز پرتره در همان گذرگاه تاریخی گذاشته شود.

این هنر در ادامه؛ به ایران و دیگر کشورهای مسلمان هم راه پیدا کرد و هنرمندانی که در سده های آغازین اسلام و به ترس از حاکمان؛ برای دور شدن احتمال بت برستی؛ از تصویر سازی و تمثال‌‌گری از چهره های مذهبی باز مانده بودند؛ از پس عبور ایام؛ این بار به خلق چنین آثاری تشویق می شدند.

در ایران و به تبعیت مذهب شیعه و جایگاه آسمانی امام اول شیعیان، علی بن ابی طالب، بیشتر نقاشی‌‌ها به چهره‌‌ی خیالی او اختصاص پیدا کرد و این هنر «شمایل نگاری» نامیده شد.
شمایلی که در سبقه‌‌ی تاریخی بیشتر از عهد صفوی شروع شده اند و در هر زمانه بنا به فراخور فرهنگ و حکومت حاکم، تغییراتی را به خود دیده اند.
کنون؛ غالب این تابلوها از شخص علی بن ابیطالب نقاشی شده اند و تصویر اسب مورد علاقه و شمشیر یگانه‌‌ی او هم در بسیاری از قاب ها تکرار شده.
علاوه بر این صحنه‌‌ی آوردگاه‌‌های مهم تاریخی؛ و پسران او و همین طور همسرش ، فاطمه، هم دیگر از شخصیتهایی ست که در تابلوهای شمایل مکرر شده. او در باور مسلمانهای جهان و به تبعیت از قرآن و حدیث؛ الگویی از یک زن کامل به حساب می آید و دودمان امامت و محافظین دین؛ از خون او برای تاریخ به یادگار مانده اند.
در سالهای اخیر و به واسطه ی سیستم فرهنگی حاکم که انگار حتی به گردآوردن مقدسات مورد باور خود نیز توجهی نشان نمی دهند؛ شوربختانه مجموعه ای کامل از این آثار هنری هنوز به زیر یک سقف واحد گرد هم نیامده اند و توان بررسی تاریخی و پژوهش هنری و صد البته حظ بصر برای علاقه مندان،هنوز فراهم نشده‌‌است. جالب اینکه بی نظمی در این امر که وظیفه ای دولتی می نماید، مجال معرفی یک سبک خاص نقاشی برای ما ایرانیان را هم از دوست‌‌داران هنر ربوده است.
در این میان تلاشهای برخی چهره های اهل هنر و ارادتمندان به دین اسلام و هنر مذهبی، باعث شده تا این نقصان کمتر به چشم بیاید.
مهندس محمد حسن ملک مدنی؛ شهردار پیشین تهران و اصفهان که در دوران حضور اداری‌‌اش هم توجهی خاص به سازماندهی فرهنگی و هنری نشان داده بود؛ در اقدامی کاملا فردی، سالهاست که به جمع‌‌آوری شمایل می پردازد و از پس عبور ایام و با جهد فراوان موفق شده تا مجموعه ای بسیار بزرگ از این شمایل را در مجموعه ی شخصی اش گرد هم آورد.
کنجکاوترانِ به آثار هنری؛ می دانند که برخی از اثار این مجموعه گاه برای حضور در برخی نمایشگاه‌‌های دیگر و مجموعه‌‌های هنری به مدیران موزه‌‌ها و گالری‌‌ها قرض داده شده. این طور که پیداست برخی از گالری های خارج از ایران نیز برای نمایش این قاب های تاریخی، إبراز تمایل کرده‌‌اند.
در تازه‌‌ترین این نمایشگاه‌‌ها اما؛ موزه‌‌ی ملی ملک بنا به سالروز میلاد پیامبر مسلمانان؛ نمایشگاهی از شمایل ترتیب داده که برخی از آثار مجموعه ی شخصی آقای ملک مدنی برای نمایش؛ برای مدتی به این موزه قرض داده شده اند.
جلایر، سمیع الملک، سمیرمی، سمیع همایون، آقانجف، میرزا آقای امامی از جمله هنرمندانی هستند که آثارشان در این نمایشگاه در معرض نمایش عموم قرار خواهند گرفت.
در این آیین گشایش این مراسم همچنین سخن هایی باب هنر شمایل نگاری در ایران باستان هم رانده شد.
خبر آخر اینکه این نمایشگاه از روز چهاردهم آذر و به مدت یک ماه در موزه‌‌ی ملک برقرار خواهد بود.