صد سالگی پادشاه فراغت /محمد سفریان

بی دغدغه و بی تکلف؛ ساده و راحت و دیگر صفاتی از همین دست… همینها هستند مشخصات تمیزدهنده هنرمندی که از جانب مردم و مطبوعات؛ آرام‌ترین مرد تاریخ نامیده می شد. در صدمین زادروز دین مارتین، این مرد بلند آوازه‌ی موسیقی مردمی نگاهی کرده‌ایم به سیر زندگی شخصی و هنری او…

 

دینو پاول کروچتی در سال ۱۹۱۷ و در خانواده ای از مهاجران ایتالیایی؛ در ایالت اوهایو ی آمریکا به دنیا آمد؛ و در فاصله ای نه چندان دراز، نامش را به عنوان نشانه ای از فرهنگ آمریکای مدرن به گوش بیشینه ی مردم دنیا رسانید.
او پس از تجربه ی سالهای متوسط و به دور از هیجان؛ سرانجام در شانزده سالگی درس و مشق را رها کرد و برای کسب رزق به کارهای معمول روزگار روی آورد. از دربانی کلاب های موسیقی بگیر تا کتک خور مسابقات بکس و سرانجام هم ظاهر شدن در هیات مدل برای کمپانی های دیزاین.
فعالیت حرفه ای دین مارتین اما از سالهای ابتدایی دهه ی چهل آغاز شد؛ هم آنجا که او نه برای کسب شهرت و اعتبار که تنها برای تحصیل نان و امان خانه؛ به آواز خوانی در کاباره ها و نایت کلاب ها روی آورد. برخی از مورخان از ارتباط او با گروه های مافیایی در همین دوره خبر داده اند و موفقیت بی نظیر او در سالهای بعدی را در سایه ی همین ارتباط ها میسر دانسته اند…
زوج موفق مارتین و جری لوئیس در سالهای میانی دهه ی چهل را می توان نخستین موفقیت اجتماعی مارتین دانست؛ هم آنجا که شوهای کمدی این دو در قالب ترانه و کلام سرگرم کننده؛ به محبوب خلق شدند و پای این هر دو را به سینمای پر آوازه ی هالیوود باز کردند…
دین مارتین از جمله ی آوازه خوان هایی بود که هرگز نوشتن و خواندن موسیقی را بلد نشد و در همه حال با دل و احساس ش آواز می خواند؛ با این همه اما آثار او از جانب بسیاری از اهل فن ستوده شدند و از همان سالهای ابتدایی منبع الهام و تقلیدی شدند برای بسیاری از خوانندگان در راه…
علاوه بر آلبوم های موسیقی؛ مارتین در سالهای فعالیت حرفه ای اش؛ خالق تک ترانه های بسیاری شد که برخی از آنها برای همیشه چونان چون امضای شخصی او در ذهن علاقه مندان خانه کردند. علاوه بر این برخی از اجراهای او از ترانه های قدیمی و جاافتاده هم در یاد تاریخ باقی مانده. از همین جمله است اجرای بی نظیر ترانه ی ” سوئی ” که در میان اجراهای فزون از شمارش؛ بیشتر از همه با صدای دین مارتین عجین شده است…
موسیقی دین مارتین از منظر دیگری هم صاحب اهمیت است؛ آنجا که ملودی های روان و بی تکلف و صدای زلال بی خش او؛ می توانستند بی هیچ تحمیلی به متن زندگی سنجاق شوند؛ چونان که این موسیقی نه بر امور زندگی چیره می شد و نه در برابر مخاطب رنگ می باخت؛ تا آنجا که همزیستی صدای او و امور زندگی را از جمله ی مهمترین مشخصه های موسیقی دین مارتین دانسته ند.
Iدیگر از موفقیت های اجتماعی دین مارتین؛ حضور در دار و دسته ی مشهور موشهاست. رت پک؛ که از جمله ی پرآوازه ترین گروه های موسیقی آمریکا به حساب می آمد؛ سالها با همراهی دین مارتین؛ سامی دیویس؛ فرانک سیناترا و دیگر دوستانشان؛ در سینما و تلویزیون آمریکا حضوری فعال داشتند و تجربه ای یگانه از کار گروهی را به نمایش گذاشتند.
لهجه ایتالیایی دلنشین دین مارتین هم برای مردم و منتقدین جالب آمده. او که در روزگار مدرسه به دلیل عدم آشنایی اش با زبان انگلیسی و صحبت کردن با لهجه ی شدید ایتالیایی سوژه ی دست انداختن بچه ها شده بود؛ در روزگار زندگی حرفه ای اش از همین لهجه بهره گرفت و ترانه های بسیاری را به زبان ایتالیایی اجرا کرد. ترانه هایی که بیشتر از ساز و آواز؛ از منظر فرهنگی تاثیرگذار بودند و وسیله ای شده بودند برای معرفی فرهنگ کهن و سرخوش ایتالیایی به زندگی نه چندان پرقدمت آمریکایی…
اجراهای دونفره ی مارتین هم از جمله ی دیگر آثار ماندگار او به حساب می آید. دین مارتین؛ طی سالهای متمادی با بسیاری از بزرگان دوران آواز خواند و دوئت های فراوانی را برای تاریخ به یادگار گذاشت؛ بسیاری از اهالی موسیقی؛ اجراهای دو نفره ی او را موفق ترین دوئت های موسیقی مردمی آمریکا دانسته اند …
حضور بیش از پنجاه ساله او در عالم هنر؛ سبب ساز تولد ترانه هایی شد که بیشتر از ساز و آواز و موسیقی؛ متعلق به فرهنگ مردمی بودند. ترانه هایی که از پس تکرار سینه به سینه ی فراوان میان مردمان روزگار؛ بدل به هویتی از زندگی اجتماعی شدند و خاطرات قومی فزون از شماری ساختند…
این الهه آرامش که با شیوه آواز خواندن و نحوه ی سلوکش آموزگار صلح و دوستی شده بود؛ سرانجام در سن ۷۸ سالگی و در صبح روز کریسمس سال ۱۹۹۵؛ دار فانی را وداع گفت تا این طور پرونده ی زندگی یکی از مردمی ترین و بی حاشیه ترین هنرمندان قرن به آخر آید…