خواندن کتاب یک نیاز فرهنگی است. کتابخانهها بهترین مکان برای برآوردن این نیاز و لذت بردن از همراه شدن با اندیشههای انسانی هستند. در بسیاری از کشورهای جهان به ویژه در فرانسه، کتابخانهها همیشه نقش مهمی در تبدیل شهرهای مهم به مکانی برای گسترش فرهنگ و روشنفکری داشتهاند.
در پاریس کتابخانههای مهم و از جمله کتابخانهی ملی، با نام «فرانسو میتران» در شرق این شهر در کنار رودخانهی «سن»، نقش ارزندهای در تبدیل این شهر به پایتخت فرهنگی اروپا داشته است.
کتابخانهی مرکز فرهنگی زرتشتیانِ پاریس نیز ویژگی خود را دارد. در یک مکان استثنایی و در یکی از خیابانهای مشهور پاریس، با مجموعهای با ارزش از تاریخ و فرهنگ و تمدن ایران زمین، کتابهای کمیاب از فلسفه و آیین زرتشت، برگردانهای مختلف «گاتها» سرودههای آشوزرتشت، کتابهای ویژهی زبان فارسی، روزنامههای مهم سالهای مختلف ایران، و آثاری که نویسندگان و پژوهشگران اروپایی در بارهی تمدن ایران و نیز آیین زرتشت به وجود آوردهاند، با ویدئوها و اسناد الکتریکی در این کتابخانه گردآمده اند .
این کتابخانه که روز به روز بر گنجینهی فرهنگی آن افزوده میشود، به همت خانوادهی زرتشتی و ایراندوست ساسانفر –دکتر آبتین ساسانفر و همسرش مهرافزون- از سال ۲۰۰۸ میلادی در این مرکز فرهنگی برپا شده است تا بازتابی از فرهنگ و تمدن ایران و نیز پژوهشهای ایرانشناسان دوران ما باشد.
کتابهای نخستین این کتابخانه آثاری مربوط به ایران باستان و جلوههای آیین زرتشت در جهان بود، اما بنیانگذاران آن تاکید داشتند که آثار گوناگون و متنوع فرهنگ جهانی، زبانشناسی و حوزههای ادبی و نیز روزنامههای جلد شدهی سالهای گذشته نیز در آن جای گیرد تا برای استفادهی همگان به ویژه پژوهشگران و نویسندگان قابل دسترس باشد.
دریچهای به روی جهان فرهنگ و فلسفهی ایران
کتابخانه در طبقهی دوم ساختمان مرکز فرهنگی زرتشتیان در پاریس قرار دارد. در گردشی میان کتابها که در قفسههای متعدد جای دارند، کتابها بر اساس موضوع قرار گرفتهاند.
مجموعهای از گاتها، سری کامل کتابهایی که در زمینهی پژوهش باستانشناسیی توسط ایرانیها و ایرانشاسان غیرایرانی نوشته شدهاند، کتابهایی در زمینهی تاریخ ایران باستان و ایرانشناسی و مطالعات شرقشناسی و زبانشنناسی به زبان فارسی، مجلات تخصصی فرهنگی و زرتشتی و بازماندههای ایران کهن، دریچهای را به روی جهانِ فرهنگ و فلسفهی ایران به روی مراجعهکنندگان و به ویژه پژوهشگران و نویسندگان باز میکند.
اهداکنندگان کتاب
مسئول کتابخانه شمار کتابهای این کتابخانه را بیش از پنج هزار جلد میداند و توضیح میدهد:
“بیشتر کتابهای با ارزش و برخی کمیاب را دوستداران فرهنگ و ادب ایران به اینجا اهدا کردهاند”.
در قسمتی از این سالن لوحهای نصب شده است که روی آن اسامی کسانی که کتابها را اهدا کردهاند، دیده میشود که نشانهی ادای احترام به این افراد است.
مسئول کتابخانه در بارهی شرایط اهدای کتاب به کتابخانهی مرکز زرتشتیان پاریس میگوید:
” به دلیل کمبود جا، از این پس فقط کتابهایی را که به زبان فارسی نوشته شدهاند، قبول میکنیم. به ویژه مایل هستیم از پژوهشهای تازه و کتابهای ادبی تازه منتشر شده در ایران یا در کشورهای دیگر، در اینجا گرد آوریم و در دسترس مراجعه کنندگان قرار دهیم”.
شمار کتابهای آیین زرتشتی یا پژوهشهایی در بارهی زرتشت و زرتشتیان نزدیک به ۲۵۰ جلد است و تاریخ ایران باستان را یک مجموعهی ۱۲۰ جلدی تشکیل میدهد.
سری کامل کتابهای مربوط به آثار باستانی و پژوهشهای باستانشناسی ایران را فیروز باقرزاده رییس پیشین موزهی ایران باستان به کتابخانه اهدا کرده است.
کاخهای تخت جمشید و پاسارگاد
کتابهایی به زبانهای فرانسه و انگلیسی در مورد تخت جمشید، کاخ پاسارگاد و کورش کبیر از پژوهشگران و ایرانشناسان مهم جهان در این کتابخانه وجود دارند. همچنین کتابهایی در زمینهی علوم انسانشناسی و زبانشناسی و نیز نوشتههای پژوهشی دکتر شجاعالدین شفا در زمینهی مطالعات شرقشناسی و ادبیات، جای ویژهای در این کتابخانه دارند.
مجموعهای از گاتها، سرودههای آشوزرتشت نیز در اینجا نگاهداری میشوند؛ از جمله کتاب نایاب «ویسپَرَد»، ترجمهی ابراهیم پورداود، گاتها برگردان استاد پورداوود و نیز پیر موبد زرتشتی استاد فیروز آذرگشسب، رستم شهزادی و سرانجام گاتها برگردان دکتر آبتین ساسانفر در یک جلد نفیس چرمی در تهران به چاپ رسیده است. دکتر ساسانفر بنیانگذار انجمن جهانی زرتشتیان پاریس در سرآغاز برگردان « گاتا ها » از زبان اوستا به زبان فارسی می نویسد : « گاتاها سروده های زرتشت در سرآغاز برگردان « گاتا ها » از زبان اوستا به زبان فارسی می نویسد : « گاتاها سروده های زرتشت ؛ یکی از کهن ترین نوشته هاییست که در جهان برجا مانده و در برگردان آن کوشش به کار رفته است ؛ تا هرکس که سواد خواندن و نوشتن فارسی دارد خود بتواند در درستی آن بررسی کند .»
«گاتاها» کهنترین سرودههای زرتشت برای کسانی است که میخواهند به گونهای مستقیم و بیواسطه وارد جهانبینی زیبا و پر از نور آشوزرتشت شوند و دیگاه خود را به زندگی و جهان هستی از نو بازسازی کرده و به راز پیریزی یک زندگی خوشبخت در یک جامعهی پیشرو آشنا شوند.
باغ پرگل کتابهای کودکان
کتابهایی ویژهی کودکان از قصهها و متلها و بازیها به زبان فارسی در اینجا فراوانند. با توجه به کلاسهای زبان فارسی که هر سال در این مرکز فرهنگی زرتشتیان به یادگیری زبان و فرهنگ ایران مشغولند، این کتابها اهمیت ویژهای دارند. در روزهایی که کلاسهای زبان فارسی در اینجا دایر است، کودکان پس از پایان ساعت درسی به این کتابخانه میآیند و از کتابهای کودکان استفاده میکنند.
روزنامههای جلد شدهی منتشر شده در ایران در سالهای اخیر نیز در اتاقهای دیگر کتابخانه نگهداری میشوند که میتوانند مورد استفادهی پژوهشگران و نویسندگان قرار گیرد.
مسئول کتابخانه توضیح میدهد که:
” شرایط استفاده از کتابها پر کردن یک برگ از مشخصات و داشتن یک کارت عضویت است”.
جشنهای باستانی
برخی کتابها به دلیل قدمت یا نایاب بودن، امانت داده نمیشوند. برخی کتابها را نیز مراجعه کنندگان میتوانند با هزینهی شخصی کپی یا اسکن کنند. کتابهایی که در بازار کتاب وجود ندارند، به خاطر حفظ حقوق نویسندگان برای کپی کردن نیز داده نمیشوند.
این کتابخانه برای جشنهای باستانیای چون نوروز و مهرگان و سده و آیین زرتشتی کتاب ها بروشور ها و نوشته هایی را برای علاقهمندان آماده میکند.به ویژه در زمانهایی که مرکز فرهنگی زرتشتیان پاریس مراسمی برای شناساندن و ارج نهادن به این جشن ها برگزار میکند. و سرانجام اینکه کتابهای این کتابخانه به طور کامل در فهرست کامپیوتری جای دارند و به آسانی در دسترس علاقمندان و پژوهشگران قرار میگیرد . در یک نظرسنجی معلوم شده است که ۷۷درصد کسانی که برای خواندن کتاب به این مرکز مراجعه میکنند، دوستداران فرهنگ، ادبیات کهن ایران و نیز تاریخ ایران باستان و کتابهای مربوط به زرتشت و آیین زرتشتی هستند.
گزارش: ایرج ادیبزاده