خبرنامه خلیج فارس تازه ترین مقالات و اخبار سیاسی، فرهنگی، هنری و اقتصادی
سکوت بیست و هفت ساله شکسته شد
روز پنج‌شنبه بیست و چهارم مارس، آکادمی سوئد که مسوول انتخاب برنده‌ی جایزه‌ی نوبل ادبی‌ست، با انتشار بیانیه‌ای فتوای بیست و هفت ساله‌ی آیت الله خمینی، مبنی بر قتل سلمان رشدی را محکوم کرد. در این بیانیه آمده است: « صدور حکم مرگ برای انتشار یک اثر ادبی نقض جدی آزادی بیان است. استقلال ادبیات از کنترل سیاسی برای تمدن بشری اهمیت فراوانی دارد و باید از آن در برابر حملات کینه‌توزان و طرفداران سانسور دفاع کرد.»
سلمان رشدی، نویسنده‌ی سرشناس بریتانیایی، پس از انتشار رمان جنجالی‌اش با عنوان «آیه‌های شیطانی» در سال ۱۹۸۹ از سوی آیت الله خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی «مرتد» خوانده‌شد و فتوای قتل او هم در همان سال صادر شد. این حکم در همان زمان موجی از اعتراضات جهانی را برانگیخت و برای سالها، موجب زندگی مخفیانه‌ی سلمان رشدی شد. به دنبال آن چندین مترجم و ناشر کتاب او به قتل رسیده یا مورد سوءقصد قرار گرفتند، برای مثال اتوره کاپریلو، مترجم ایتالیایی «آیه‌های شیطانی» در جولای ۱۹۹۱ در منزلش با ضربات چاقوی یک مسلمان متعصب به شدت مجروح شد. یک مسلمان متعصب دیگر هم در جولای همان سال به هیتوچی ایگاراشی، مترجم ژاپنی این کتاب در دفتر کارش حمله کرد. ویلیام نیگارد، مترجم نروژی کتاب هم با شلیک چند گلوله یک اسلام‌گرا به شدت مجروح شد. پس از آن بود که دولت بریتانیا، سلمان رشدی را تحت حفاظت پلیس قرار داد.
اما آکادمی نوبل در آن زمان، با تکیه بر آیین‌نامه‌ی خود مبنی بر مداخله نکردن در امور سیاسی، از امضای طومار اعتراضی نسبت به این فتوا خودداری کرد و این بی‌طرفی مسبب بروز اختلافات داخلی شد تا آنجا که دو تن از ۱۸ عضو این آکادمی که به طور مادام‌العمر این سمت را در اختیار داشتند، در اعتراض به خودداری آکادمی سوئد از امضای این نامه، از شرکت در جلسات آکادمی استعفا دادند.
محکومیت دیرهنگام این فتوا از سوی آکادمی در حالی صورت می‌گیرد که چندی پیش خبرگزاری فارس نزدیک به سپاه پاسداران در گزارشی نوشته بود که شرکت‌کنندگان در سومین نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال انقلاب اسلامی «به مناسبت سالروز صدور حکم ارتداد سلمان رشدی، جایزه ۶۰۰ هزار دلاری برای اعدام وی تعیین کردند.» منصور امینی، دبیر این نمایشگاه، از ۴۰ موسسه و نهاد با ذکر مبلغ برای اجرای حکم اعدام نام برده بود.
پیش‌تر بنیاد ۱۵ خرداد حدود ۲ میلیون ۷۰۰ هزار جایزه برای اجرای حکم اعدام رشدی تعیین کرده بود. این مبلغ در سال ۲۰۱۲ به ۳ میلیون ۳۰۰ هزار دلار رسید. بنیاد ۱۵ خرداد یکی از نهادهای انقلابی در ایران به شمار می‌آید و تحت نظر رهبر جمهوری اسلامی اداره می‌شود. حال با توجه به پولی که از سوی نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال تعیین شده این جایزه به حدود ۴ میلیون دلار رسیده است. سهم خبرگزاری فارس نیز ۱۰۰ میلیون تومان بوده است.
فتوای قتل رشدی در سال ۱۳۶۷، در شرایطی صادر شد که نام این نویسنده در ایران چندان هم ناآشنا نبود، رمان‌های «بچه‌های نیمه‌شب» و «شرم» او پیش از فتوا در ایران منتشر شده بودند و از آنها استقبال خوبی شده بود. انتشار «بچه‌های نیمه‌شب» به زبان فارسی، در سال ۱۳۶۴ جایزه ترجمه کتاب سال را نصیب مترجم آن، مهدی سحابی کرد. این جایزه توسط رئیس جمهور وقت و رهبر کنونی جمهوری اسلامی، علی خامنه‌ای به سحابی اهدا شد.
آیه‌های شیطانی را نخستین بار انتشارات بریتانیایی «ویکینگ‌پرس» و با عنوان انگلیسی The Satanic Verses، در بیست و پنجم سپتامبر سال ۱۹۸۸ منتشر کرد، ۱۴ ژانویه ۱۹۸۹ گروهی از مسلمانان مقیم بریتانیا در شهر بردفورد بر ضد رمان «آیه‌های شیطانی» تظاهرات کردند و نسخه‌هایی از این کتاب را سوزاندند.۲۷ژانویه همان سال گروهی از مسلمانان در هایدپارک لندن امضاهایی در مخالفت با این رمان گرد آوردند و «طومار» را به انتشارات پنگوئن فرستادند که مالک انتشارات «ویکینگ‌پرس» است و دقیقاً یک ماه بعد، در ۱۴ فوریه ۱۹۸۹ آیت‌الله خمینی فتوای قتل سلمان رشدی را صادر کرد. متعاقب صدور این فتوا بریتانیا رابطه دیپلماتیک خود با ایران را قطع کرد و جامعه الازهر و عربستان سعودی فتوای آیت‌الله خمینی را بی‌اعتبار و غیر شرعی خواندند. هر چند سلمان رشدی رسما از مسلمانان جهان پوزش خواست. اما فتوا بر جای خود باقی ماند.
سلمان رشدی در این رمان از آیه ۱۹-۲۲ از سوره ۵۳ قرآن به عنوان آیاتی که شیطان در گوش پیامبر اسلام نجوا کرده یاد می‌کند و در کنار آن اشاراتی هم به زندگی «محمد» دارد. علاوه بر این گروهی از منتقدان اعتقاد دارند که رشدی کاراکتر «امام» در این رمان را با الهام از شخصیت و زندگی آیت‌الله خمینی، در تبعید پاریس آفریده است.
