خبرنامه خلیج فارس تازه ترین مقالات و اخبار سیاسی، فرهنگی، هنری و اقتصادی
یادی از مرتضی ممیز پدر گرافیک ایران | رهیار شریف
اشاره: به بهانه ی همزمانی با روزهای نخستین ماه آذر که به روایت تقویم تاریخ روز پنجم این ماه به سال یک هزار و سیصد و هشتاد و چهار، سالروز مرگ مرتضی ممیز عنوان شده، نگاهی گذرا داشته ایم به فعالیت های هنری او و بیشتر از همه طراحی های ماندگار او در سینما که پوستر سازی را در هیاتی مستقل از هنر نقاشی به مخاطبین هنری معرفی کرد. با هم مطالب و عکس های پر از خاطره ی این صفحه را مرور کنیم…
وقتی آسمان چاقو می بارد جای باران…
مرتضی ممیز را می‌توان پیشگام هنرگرافیک ایران هم دانست، او در طول نیم قرن فعالیت هنری در ایران و عرصه هنر بین‌المللی، در احیا و ابداع هنر گرافیک در ایران و پیش‌برد و گسترش فرهنگ ملی و سنت‌های هنری نقش بارزی داشت. تا آنجا که هنر پوسترسازی را در سالهای دهه‌ی شصت وارد مرحله‌ی جدیدی کرد.
نقش چاقو در طراحی های ممیز از جمله ویژگی های منحصر به فرد آثار اوست، افسانه ممیز در این باره گفته است: “چاقو جایگاهی خاص در ذهن مرتضی داشت، هم از آن وحشت داشت و هم آن را وسیله‌ای برای هرس کردن، بریدن بخش‌های زاید و خلاصه کردن و شکل دادن می‌دانست. آن را در گلدان کاشت و از سقف آویزان کرد وعقیده داشت که اگر زندگی را شوخی بگیریم و زحمت نکشیم و وقت را تلف کنیم و ناآگاه و بدخواه و خودپسند باشیم به جای گل در گلدان، چاقو می‌رویانیم و از آسمان به جای باران رحمت، چاقو می‌بارد.”
طراحی پوستر در ایران با نام «مرتضی ممیز» گره خورده است. او با تعدادی از اساتید گرافیک توانست از دهه ۴۰ به بعد این هنر را به صورتی مستقل از نقاشی معرفی کند. بهزاد غریب‌پور، طراح و گرافیست درباره‌ی او گفته‌است: «اولین پوسترها در ایران در حدود سالهای دهه ۴۰ شمسی طراحی شدند. اولین ابداع‌کننده و طراح پوسترها به این شکلی که می‌بینید مرتضی ممیز بود. او این هنر را منسجم و آکادمیک کرد. در آن سال‌ها این هنر با نقاشی هم‌سنگ بود.»
معروف‌ترین طراحی پوستر ممیز برای فیلم، پوستر فیلم «گوزن‌ها» است. «گوزن‌ها» در سال ۱۳۵۳ به کارگردانی مسعود کیمیایی ساخته شد و از آن به عنوانی یکی از بحث‌برانگیزترین و برترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران یاد می‌شود.
«ستارخان» (علی حاتمی)، «آرامش در حضور دیگران» (ناصر تقوایی)، «مغول‌ها» (پرویز کیمیاوی) «غریبه و مه» (بهرام بیضایی) و «طبیعت بیجان» (سهراب شهید ثالث) از دیگر پوسترهای طراحی شده توسط ممیز هستند.
