خبرنامه خلیج فارس تازه ترین مقالات و اخبار سیاسی، فرهنگی، هنری و اقتصادی
از خراسان دیروز تا هیچستان امروز…
رهیار شریف
چهارم شهریور ماه سال ۱۳۶۹، سالروز خاموشی ” مهدی اخوان ثالث ” است، هم آن خراسانی آمده از هیچستان، که از جانب بسیاری از اهل ادب ایران بزرگترین چهره ی شعر نو ی ایران شناخته می شود.
اخوان ثالث علاوه بر شعر در دنیای موسیقی هم فردی صاحب نظر به حساب می آمد و آشنایی او با ردیف های موسیقی و مفهوم وزن و موسیقی سبب ساز آهنگین شدن شعرش شده بود. اخوان علاوه بر هنر و ادبیات در سیاست و اعتراض به سلطه جویی حکام هم یدی طولا داشت و شاعری مسئول به حساب می آمد. او به واسطه ی همین فعالیت ها چند دوره زندان را هم تجربه کرد و چند سالی پس از حوادث مربوط به بیست و هشت مرداد ( هزار و سیصد و سی و شش شمسی ) با سرودن شعری در همان حال و هوا که عنوان ” زمستان ” را بر پیشانی اش می دید به فردی آشنا در دنیای ادب ایران بدل شد.
اخوان علی رغم مبارزه های چون و چندش در به ثمر نشستن انقلاب پنجاه و هفت، پس از انقلاب و دور شدن حکومت از آرمان های مردان انقلابی اش در ردیف منتقدین باقی ماند. باب او گفته ای نقل محافل ادبی ایران شده که کمتر کسی ست که دستی در آتش ادب داشته باشد و این گفته را نشنیده باشد.
این طور که پیداست آیت الله علی خامنه ای که از هم نشینان او در محافل ادبی مشهد بوده؛ پس از تن کردن جامه ی قدرت در تماسی با اخوان از او می خواهد که فاش و آشکار و در میان میدان و بین مردم، با شعر و زبان به حمایت از انقلاب کمر ببندد و همراه او شود؛ همین موضوع هم بر اخوان بسیار گران می آید و در پاسخ به خواست آقای خامنه ای عنوان می کند که ” ما همواره بر سلطه ایم نه با سلطه ” .
همین عدم همراهی هم دردسرهای فراوانی برای او به بار می آورد از اینکه جمله حقوق بازنشستگی او قطع می شود و حرمت اش در کوچه و خیابان نگاه داشته نمی شود. چند صباحی آن سوتر آقای خامنه ای در خطبه های نماز جمعه، اخوان را ” هیچ ” خطاب می کند و او هم سروده ای با عنوان ” هیچم و چیزی کم ” را در پاسخ به این بی احترامی می سراید و برای تاریخ ادب ایران به یادگار می گذارد تا که همگان بدانند از خوی تسلیم ناپذیر این شاعر بزرگ…
خبرنامه ” خلیج فارس ” به بهانه ی همزمانی با سالروز مرگ اخوان ثالث و به قصد رهیدن از دام تکرار و آوردن حرف های پیش تر آورده شده، اقدام به جمع آوری عناوین و شناسنامه ی مهمترین کتاب هایی کرده که باب آثار و احوال و اندیشه ی مهدی اخوان ثالث به نگارش در آمده اند. این فهرست که به همت تیم تحریریه ی خلیج فارس حاصل شده؛ سعی کرده تا مهمترین کتاب های بررسی شعر اخوان را در صفحه ای واحد گرد هم آورد تا پژوهندگان ادب و دانشجویان ادب فارسی که در زمینه ی شعر اخوان تحقیق می کنند به نمایه ای کامل از پژوهش های پیشتر انجام شده دسترسی داشته باشند. با هم این عناوین را مرور می کنیم. عناوینی که خود گویای بسیاری از جلوه های شعر و زندگی شاعر امید ادب ایران اند…
آشنایی با مهدی اخوان ثالث
زهرا میرحسینی‌مطلق؛ تیرگان، ۱۲۰ صفحه
آفاق و اسرار عزیز شب: گفت‌و‌گوهایی درباره زندگی و آثار مهدی اخوان ثالث
مهدی مظفری ساوجی؛ نگاه، ۱۰۱۲ صفحه،
آوا و القا: رهیافتی به شعر اخوان ثالث
مهوش قویمی؛ هرمس، ۱۴۲ صفحه، چاپ ۱، سال ۱۳۸۳، ۲۷۵۰ نسخه، ۱۲۰۰۰ ریال.
آواز چگور: زندگی و شعر مهدی اخوان ثالث (م. امید)
محمدرضا محمدی‌آملی؛ مصحح: اسماعیل جنتی؛ نشر ثالث
اخوان ثالث
گردآورنده: مصطفی بهرامن؛ اندیشه فرید، ۱۲۸ صفحه، چاپ ۲، سال ۱۳۸۸، ۱۰۰۰ نسخه، ۱۲۰۰۰ ریال.
اخوانیه‌ای از: مهدی اخوان ثالث (م. امید)
غلامرضا صدیق؛ واژیران، ۷۲ صفحه
از زلال آب و آینه: تأملی در شعر مهدی اخوان ثالث (م. امید)
جواد میزبان؛ پایه، ۲۲۴ صفحه، چاپ ۱
امید ناامیدی‌ها شرحی بر م. امید – مهدی اخوان ثالث
محمدعلی حسینیان؛ اساتید ایران، ۲۷۶ صفحه، چاپ ۱، سال ۱۳۹۱، ۲۰۰۰ نسخه، ۹۵۰۰۰ ریال.
امیدی دیگر: نگاهی تازه به شعرهای مهدی اخوان ثالث
ضیاءالدین ترابی؛ نشر دنیای نو، ۲۱۸ صفحه
با یادهای عزیز گذشته: ده نامه از مهدی اخوان ثالث (م. امید) به محمد قهرمان
مقدمه: محمد قهرمان؛ زمستان، ۱۸۴ صفحه
باغ بی‌برگی: یادنامه مهدی اخوان ثالث (م. امید) ۱۳۶۹ – ۱۳۷۰
به‌اهتمام: مرتضی کاخی؛ زمستان، ۸۶۸ صفحه
تجربه‌های همه تلخ: نگاهی به سروده‌های مهدی اخوان ثالث (م. امید)
کاظم رحیمی‌نژاد؛ آفرینه، ۱۰۰ صفحه
تجلی شاعرانه اساطیر در آثار اخوان ثالث (م. امید)
بهناز قراری؛ محقق اردبیلی، ۲۵۶ صفحه
تلخند امید: طنز در سروده‌های مهدی اخوان ثالث. (م. امید)
مجید نگین‌تاجی؛ فرهنگ‌شناسی، ۱۲۰ صفحه
حالات و مقامات م. امید
محمدرضا شفیعی‌کدکنی؛ سخن، ۲۶۴ صفحه
دست گرم دوست در شب‌ها سرد شهرم: (اخوان‌نامه (
بررسی کلی و همه‌جانبه اشعار مهدی اخوان ثالث – ماندانا خسروانی‌مجد؛ آشینا، ۱۹۲ صفحه
دفترهای زمانه: بدرودی با مهدی اخوان ثالث و دیدار و شناخت م. امید
گردآورنده: سیروس طاهباز؛ صاحب اثر، ۲۶۰ صفحه
شاعر شکست: نقد و تحلیل شعر مهدی اخوان ثالث
عبدالعلی دستغیب؛ آمیتیس، ۱۴۴ صفحه
شهریار شهر سنگستان: نقد و تحلیل اشعار مهدی اخوان ثالث (م. امید)
به‌اهتمام: شهریار شاهین‌دژی؛ سخن، ۵۰۰ صفحه
صدای حیرت بیدار: گفت‌وگوهای مهدی اخوان ثالث (م. امید)
مقدمه: مرتضی کاخی؛ زمستان، ۵۲۸ صفحه
فرهنگ ایرانی در آثار مهدی اخوان ثالث
صائمه خراسانی؛ مقدمه: قدمعلی سرامی؛ ترفند، ۱۸۸ صفحه
کاسه گردان حسرت: نگاهی به آثار مهدی اخوان ثالث
کامران زمانی‌نعمت‌سرا؛ بیان دانش، ۲۳۴ صفحه
لولی‌وش مغموم: زندگی، اندیشه و گلچین اشعار مهدی اخوان ثالث
گردآورنده: هادی رحیمی؛ نوید صبح، ۱۴۶ صفحه
مهدی اخوان ثالث: شعر مهدی اخوان ثالث از آغاز تا امروز، شعرهای برگزیده، تفسیر و تحلیل موفق‌ترین شعرها
محقق: محمد حقوقی؛ موسسه انتشارات نگاه، ۴۰۰ صفحه
وطن در شعر اخوان ثالث و محمود درویش
مژگان رجایی؛ ویراستار: سمیه برنا؛ خاموش، ۱۳۰ صفحه
