خبرنامه خلیج فارس تازه ترین مقالات و اخبار سیاسی، فرهنگی، هنری و اقتصادی
تاکنون مسئولین نفتی کشور اطلاعات جامع و دقیقی از وضعیت حوزه های نفت و گاز مشترک با همسایگان ارائه نداده اند. تنها موردی که اطلاعاتی نسبتا جامع در دسترس است حوزه گازی پارس جنوبی میباشد که با قطر مشترک است . این اطلاعات بیشتر نه از جانب ایران که از سوی قطر دردسترس قرار عموم قرار گرفته که شرکت ملی نفت ایران هم ناچارا هر از چند گاهی خبری هم از اقدامات خود میدهد. نکته دیگر در مورد این دومین حوزه گازی به لحاظ وسعت ، اهمیت و فعالیت گسترده درجهان اینکه دولت قطر بهره برداری از این مخزن را چندین سال زودتر از ایران شروع کرد و با استفاده از آخرین تکنولوژی روز و به کمک شرکتهای بزرگ نفتی در حال حاضر بسیار جلوتر از ایران حرکت میکند.
اخیراگزارشی کارشناسانه تهیه و منتشرشده که تقریبا وضعیت استخراج از حوزه های نفت و گاز مشترک با سایر کشورهای همسایه را به نمایش میگذارد و چقدر تاثر انگیز است این گزارش که نشان میدهد برداشت ایران نه تنها در حوزه پارس جنوبی از قطر پس افتاده تر است ، بلکه در سایرحوزه های مشترک نیز در مقایسه با کشورها و امارت نشینان اطراف خلیج فارس بسیارعقب مانده است . در قبل از انقلاب این کشورها در مقابل عظمت نفتی ایران عددی به شمار نمیامدند و همگی مطیع سیاستهای نفتی ایران بودند ، بطوریکه با یک تذکر ایران کافی بود تا آنها بقول معروف ماستهای خود را کیسه کنند . ولی اکنون در اثر بی لیاقتی ، ندانم کاری و فساد عریانی که سیستم نفتی کشور را فرا گرفته شرکت ملی نفت ایران با آن عظمت را به روزی انداخته که حتا امیرنشینی مانند عمان هم حرفش بیش از ایران تحت استیلای حکومت اسلامی خریدار دارد و در بهره برداری از منابع مشترک پشیزی هم برای حکومت اسلامی ارزش قائل نیستند.
بنا براین گزارش ایران درحال حاضر در ۲۸ میدان نفت و گاز با همسایگان خود مشترک است که ۱۵ مخزن در آب های خلیج همیشه فارس و ۱۳ مخزن در خشکی در نوار غربی و جنوبی تا دریای عمان قرارگرفته اند. از این تعداد ۱۸ میدان نفتی، چهار میدان گازی و شش میدان دارای ذخایر نفت و گاز است. شرکت ملی نفت ایران تاکنون فقط توانسته بهره برداری از ۱۰ میدان مشترک نفت و گاز را آغاز کند و بهره برداری از ۱۸ حوزه مشترک دیگر به لحاظ نبود سرمایه و عدم دسترسی به تکنولوژی روز و همچنین بده بستانهای پشت پرده برای تاخیر در اجرای پروژه ها هنوزآغاز نشده است. همچنین ایران هنوز کار اکتشاف و استخراج از برخی میادین مشترک تازه کشف شده در دریای خزر، مانند میدان سردار جنگل را به طور ملموس و قابل توجه شروع نکرده و گزارشی هم از آن در دست نیست.
بیشتر میادین مشترک ایران باعراق است که ۱۲ میدان مشترک را شامل میشود. پس از آن امارات با هفت مخزن، عربستان سعودی با چهار مخزن، قطر با دو مخزن و کشورهای عمان، کویت و ترکمنستان هر یک با یک مخزن قرار گرفته‌اند. آخرین اطلاعات موجود از وضعیت میادین مشترک مربوط به سال ۱۳۸۹ است که شرکت ملی نفت ایران منتشر کرد. دراین گزارش دیده میشود که برداشت عربستان از چهار حوزه مشترک ده برابر ایران است، یعنی این کشور روزانه ۴۵۰ هزار بشگه نفت برداشت میکند، درحالیکه برداشت ایران به زحمت به ۴۳ هزار یشگه میرسد. عراق از ۱۲ میدان مشترک نفتی با ایران روزانه ۲۹۵ هزار بشکه برداشت میکند درحالیکه برداشت ایران روزانه ۱۳۰ هزار بشکه بیشتر نیست. بقیه میادین نیز کم و بیش وضعیتی مشابه دارند. سایر میادین نفتی و گازی مشترک ایران حال و روزشان بهتر از این نیست ، مثلا در حوزه گازی پارس جنوبی هرچند که ظاهرا ۱۲ فاز از ۲۸ فاز تعیین شده برای استخراج گاز به بهره برداری رسیده ، ولی برداشت ایران از لایه نفتی درحد صفر است. در حالیکه قطری روزانه ۴۵۰ هزار بشکه نفت استخراج می کند.
کارشناسان رژیم تحریمها از بدو انقلاب تاکنون را عامل اصلی عقب مانئگی ایران در بهره برداری از منابع هیدروکربور کشور توصیف میکنند که هرچند میتواند یکی از علل باشد ولی باعث بانی آن، رفتارهای بیخردانه و بعضا خرابکارانه حکومت اسلامی در این صنعت بوده که زمینه را برای ایجاد تحریمها فراهم نموده است. بطور قطع دلیل اصلی عقب ماندگی و پس رفت صنعت نفت و گاز و پتروشیمی کشور در حکومت اسلامی را بایستی در تغییرات بنیادین در سیستم نفتی کشور در بعد از انقلاب جستجو کرد که ابتدا با تعیین فردی به قول معروف چاله میدانی و فاسد مانند محمد غرضی که کمترین اطلاعی از این صنعت نداشت به عنوان وزیر نفت شروع شد . او با فسخ بیمورد قراردادهای پیمانکاری با شرکتهای خارجی و اخراج صدها تن از کارشناسان ورزیده در این صنعت که با زحمات زیاد و هزینه ای گزاف جمع آوری شده و در خدمت این صنعت قرار داشتند و انعقاد قراردادهای پر سود با پیمانکارانی که شناختی از این صنعت نداشتند و همچنین نشاندن افراد بی تخصص و بی تجربه بجای متخصصین با شعار تعهد در مقابل تخصص بدعت مخربی را در این صنعت حیاتی برجای گذارد که درواقع تیر خلاصی بود بر این صنعت عظیم و فعال کشور. بطوریکه زمانی نگذشت که تولید شش میلیون بشگه در روز به حدود دومیلیون رسید. ولی در مقابل خیلی سریع حسابهای بانکی غرضی و همدستانش چند رقمی شد. پس از آن نیز این روند همچنان ادامه یافت و ضربه دوم دستکاریهای بدون مطالعه و تغییرات بدون هدف در برنامه ریزیهای تولیدی بود ، ضربه سوم بی توجهی به نگهداری از حوزه های نفت وگاز و سرانجام اینکه با خرید وسائل و لوازم مورد نیاز این صنعت از سازندگان سطح پایین به بهانه ارزان بودن و در واقع به خاطر پرداخت کمیسیونها و حق دلالیهای دهان شیرین کن کمپانیهای بنجل ساز چینی و هندی و غیره صنعت نفت را به چنان نابودی کشاندند که شکست در بهره برداری از میادین نفت و گاز مشترک تنها بخشی از خرابکاریهای رژیم اسلانی در این صنعت را آشکار میسازد. در زیر به چند مورد از میدانهای نفت و گاز مشترک اشاره میگردد تا نشان داده شود که حکومت اسلامی چه بر سر صنعت نفت وگاز کشور آورده است.
در میان میادین بیست هشتگانه نفت و گاز مشترک چند میدان هستند که به لحاظ ظرفیت ذخائر بسیار حائز اهمیت میباشند که یکی از آنها میدان نفتی آزادگان است. این میدان که با عراق مشترک است ، شامل دو بخش شمالی و جنوبی است یکی از بزرگ‌ترین میادین نفتی جهان است که سال ۱۳۷۶ کشف گردید . حدود این میدان که در یکصد کیلومتری غرب اهواز در دشت آزادگان قراردارد به وسعت ۲۰ در ۷۵ کیلومتر تخمین زده میشود. بخش مربوط به عراق میدان مجنون نام دارد . براساس تحقیقات و لرزه نگاری‌های انجام شده این میدان حدود ۳۳ میلیارد بشکه نفت خام با ضریب بازیافت ۶ درصد را در خود جای داده است. براساس گزارشات شرکت ملی نفت ایران بهره برداری از بخش جنوبی از سال ۱۳۷۸ با ظرفیت تولید ۲۵هزار بشگه درروزآغاز شد و اکنون با تلاشهایی که شده به مرز ۵۰ هزار بشگه رسیده است. طرح جامع تولید از بخش جنوبی در دو فاز درنظر گرفته شده که در فاز اول ، تولید٣٢٠ هزار بشکه نفت در روز و ١٩٧ میلیون فوت مکعب گاز با حفر ١٨۵ حلقه چاه، ۵٢ ماه پس از تصویب طرح جامع تجدیدنظر شده توسعه میدان محقق شود. بر این اساس، افزایش تولید نفت این میدان به روزانه ۶٠٠ هزار بشکه نیز در فاز دوم توسعه میدان مدنظر قرار دارد.
درحالیکه عراق که بهره برداری را دیر تر از ایران شروع کرد با مشارکت کمپانی شل و همکاری شرکت ملی نفت چین موفق شده از شهریور سال ۱۳۹۲ تنها از میدان مجنون ـ که بخشی از میدان آزادگان جنوبی محسوب می شود ـ روزانه ۱۸۵ هزار بشکه نفت استخراج کند که در آتیه نزدیک به ۴۰۰ هزار بشکه در روز خواهد رسید. متاسفانه ایران تنها اتکایش چین است و شرکتهای نفتی این کشور با اطلاع از این نیاز و ضعف حکومت اسلامی نسبت به انجام تعهدات خود بی اعتنا هستند که یک مورد آن شرکت سی ان بی سی است که قراردادش فسخ گردید. این شرکت چینی در مدت کار خود در این حوزه نفتی از مجموع ١٨۵ حلقه چاهی که باید براساس برنامه در فاز نخست توسعه به بهره برداری می رساند، فقط هفت حلقه چاه حفاری کرد، همچنین در حالی که پیمانکار چینی طرح (CNPCI) طبق قرارداد به استقرار ٢۵ دکل حفاری در این میدان سال ۲۰۱۴ میلادی ملزم شده بود، فقط برای افزودن یک دکل حفاری در این میدان مشترک برنامه ریزی کرد.
میدان نفتی سلمان منبع عظیم نفت و گاز دیگری است که در محدوده جزیره لاوان واقع است که بر اساس قوانین بین المللی ۷۰% آن متعلق به ایران و ۳۰% در اختیار امارات است . ابعاد این میدان نفتی مشترک ایران و امارات تقریبا ۱۱ کیلومتر در ۱۴ کیلومتر برآورد شده است. براساس آمارهای ارائه شده، سلمان دارای ۴۴ حلقه چاه نفتی و ۱۰ حلقه چاه گازی است. برداشت از بخش نفتی این میدان مشترک نسبتا مناسب است ولی برداشت از محصول گازی آن در حد صفر میباشد. این میدان حدود ۴.۵ میلیارد بشکه نفت را در خود جای داده در صورتی که به دلیل شرایط زمین شناسی این مخزن، فقط ۱.۶ میلیارد بشکه از آن قابل استخراج است و با توجه به استخراج هایی که تاکنون در این میدان صورت گرفته تنها نیم میلیارد بشکه از ذخایر نفتی میدان سلمان باقی مانده است. از سوی دیگر سهم ایران از این میدان نفتی ۴.۶۷ درصد برآورد شده است. در بخش ایرانی میدان نفتی سلمان ۴۲ حلقه چاه نفتی حفر شده که از این تعداد چاه ۲۵۰ هزار بشکه مایعات هیدروکربوردار استخراج می شود و با توجه به ترکیب مواد خارج شده از این چاه ها تنها ۵۰ درصد نفت به دست می آید و براساس آمار روزانه ۶۰ هزار بشکه نفت از این میدان نفتی استخراج شده است. در حالی که کشور امارات عربی متحده از میدان ابوالبخوش (نام عربی سلمان) روزانه ۴۰ هزار بشکه نفت از ۷۰ حلقه چاه به دست می آورد و تاکنون در مجموع ۴۰۰ میلیون بشکه نفت از میدان یاد شده به دست آورده است.
میدان نفتی دهلران منبع نفتی مشترک دیگری با عراق است که در ۲۲ کیلومتری شهری با همین نام واقع شده است. بعد ازجنگ درجریان تعیین خطوط مرزی بخشی از این میدان درخاک عراق قرار گرفت که هنوز مورد مناقشه است. این میدان که دارای ۴۲۱۲ میلیون بشکه نفت خام و حدود ۶۳۵ میلیون مترمکعب گاز طبیعی است. درسال ۱۳۵۱ شمسی کشف شد و با حفر یک حلقه چاه بهره برداری از آن آغاز شد. میدان نفتی دهلران دارای نفتی با I و ۲.۷ وزنی گوگرد بوده و تاکنون در مجموع ۲۳ حلقه چاه در آن حفر شده است که تعدادی از آنها متروکه اعلام شده است . شرکت نفت درحال حاضر ۱۲ چاه فعال دراختیار دارد که روزانه ۲۴ هزار بشکه نفت تولید میکند. این در حالی است که عراق به کمک شرکتهای خارجی از این ارمغان حکومت اسلامی به این کشور حد اگثر استفاده را میبرد و بسیار بیشتر از ایران بهره برداری میکند..
اسفندیار میدان نفت و گاز دیگری است مشترک با عربستان که در بخش عربی از آن به نام میدان نفتی لؤلؤ یاد می شود و سال ۱۳۴۵ شمسی توسط شرکت آیپک در تاقدیس اسفندیار کشف شد. این میدان نفتی در ۹۵ کیلومتری جنوب غربی جزیره خارک قرار گرفته و با توجه به بررسی های لرزه نگاری و طرح نقشه های سه بعدی حاوی ۵۳۲ میلیون بشکه نفت خام درجا با درجه سبکی ای. پی. آی ۳۰ به عنوان یکی از پرمتقاضی‌ترین محصولات نفتی در بازار های جهانی است. تاکنون هیچیک از دو کشور اقدام به بهره برداری از این میدان نکرده اند ولی قرائن و شواهد نشان میدهد که عربستان طی قرار دادی با یک کنسرسیوم خارجی خیلی سریع در حال برنامه ریزی برای استخراج نفت و گاز از این حوزه است . این درحالی است که شرکت نفت ایران در خواب خرگوشی فرو رفته و هنوزهیچگونه فعالیتی در این میدان ندارد.
ایران در یک حوزه نفتی بنام هنگام با عمان مشترک است. این میدان نفتی گازی که ۸۰% آن در خاک ایران در استان هرمزگان واقع است در سال ۱۳۵۴ شمسی توسط شرکت سفیران کشف و پس از تائید وجود هیدروکربور در منطقه معلوم شد میزان دو تریلیون مترمکعب گاز نیز در این میدان موجود است. میزان برداشت نفت ایران از این مخزن روزانه ۲۰ هزار بشکه و در بخش گازی ۴۰ میلیون فوت مکعب است. در حالی که عمان به دلیل شرایط جغرافیایی مخزن توانسته در این میدان تنها ۱۰ هزار بشکه نفت استخراج کند. این تنها موردی است که ایران در یک حکزه نفتی مشترک تا حدودی دست بالا را دارد. محصولات گازی و نفتی ایران از این میدان مشترک با استفاده از خط لوله برای تفکیک اولیه به جزیره قشم انتقال داده می شود و در نهایت بازهم با استفاده از خط لوله برای صادرات یا مصرف داخلی به جزیره سیری می‌رود.
میدان نفتی نصرت در ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی جزیره سیری قرار گرفته است. نصرت نیز یکی از میادین مشترک نفتی در آب های خلیج فارس است که با میدان نفتی فاتح کشور امارات ذخایر مشترکی را در خود جای داده است. میدان نصرت سال ۱۹۶۶ از سوی شرکت نفت ابوظبی کشف و تولید از آن ازسال ۱۹۶۹ به وسیله این امیرنشین آغاز شده است. در حالی که اولین چاه اکتشافی ایران در سال ۱۳۶۰ توسط شرکت نفت فلات قاره در این میدان حفاری و بهره برداری ایران از این میدان از سال ۱۳۶۵ بااستفاده از فشار طبیعی داخل مخزن آغاز شد . براساس آمار، متوسط تولید میدان نصرت سال ۱۳۷۰، ۳۳۰۰ بشکه در روز بود و کل تولید نفت خام آن در پایان سال ۱۳۸۰ حدود ۳۱ میلیون بشکه رسید. با توجه به کاهش حجم تولید و البته با در نظر گرفتن ۱۸۸ میلیون بشکه حجم نفت خام در جای میدان نصرت، سال ۱۳۸۹ طرحی به منظور افزایش تولید، ارزیابی و توسعه این میدان نفتی مشترک در قالب قرارداد بیع متقابل تعریف شد که هدف آن افزایش تولید نفت خام و دستیابی به حداکثر تولید ۱۶ هزار و ۴۵۰ بشکه نفت در روز بود. اما احتمالا طرح افزایش تولید میدان مشترک نفتی نصرت با غیراقتصادی شدن آن منتفی شده است، چراکه به گفته یکی از مدیران شرکت فلات قاره ۹۸ درصد برداشت از این میدان به دلیل تزریق آب از سوی طرف اماراتی، منتفی و تنها ۲ درصد ذخایر نفت آن قابل برداشت است.
متاسفانه این زیانهای عظیم و گسترده که بر صنعت نفت و گاز کشور وارد شده هنوز هم همچنان ادامه دارد و هیچ برنامه و اراده ای هم در حکومت اسلامی مشاهده نمیشود که در صدد تغییر وضع مکجود باشد ، جز اینکه هر از چند گاهی مسئولین نفت و گاز کشور برای خالی نبودن عریضه بظور صوری پروژه ای را کلنگ میزنند و یا بهره برداری از پروژه ای را چشن میگیرند ، مانند شروع بهره برداری از فاز ۱۲ حوزه گازی پارس جنوبی که تا بحال چندین بار افتتاح شده است.
