خبرنامه خلیج فارس تازه ترین مقالات و اخبار سیاسی، فرهنگی، هنری و اقتصادی
اشاره:
هفتاد و دو سال از انتشار کتاب شازده کوچولو می گذرد؛ کتابی که بی گمان، از جمله ی موثرترین کتب ادب دنیا در قرن گذشته بوده و با ترجمه هایی فراوان در چهار گوشه ی دنیا خوانده شده؛ همکارمان ” محمد سفریان ” در بخش فرهنگی خبرنامه ی چهارسو، گزارشی از تاریخ و گذشته و تاثیرات این کتاب بر فرهنگ عامه آماده کرده که خواندنش در این حال و هوا خالی از لطف نیست. مطلب فوق با این توضیح روبروی شماست که این یادداشت صورت تکمیل شده ی نوشته ای دیگر از همین نویسنده است که پیش تر در بخش هنری سایت روز آنلاین به چاپ رسیده بود. با هم بخوانیم…
فراموش کردن اصالت زندگی…
شازده کوچولو اول بار در سال ۱۹۴۳ به چاپ رسید تا امسال هفتاد و دومین سالروز تولدش را جشن بگیرد. این کتاب در مدت هفتاد سال زندگی، بدل به پرخواننده ترین کتاب “غیر مذهبی” دنیا شده و بیشترین فروش را پس از انجیل عیسی مسیح به خود اختصاص داده است.
شاید بی راه نباشد اگر ادعا کنیم در جملگی فرهنگ ها و زبان ها، این کتاب در زمره ی اولین نوشته هایی ست که در برابر اذهان کنجکاو قرار می گیرد. تا آنجا که در دنیای شهری امروز، کمتر کسی ست که دستی (حتی از بسیار دور) بر آتش اندیشه داشته باشد و هیچگاه نگاهی بر این کتاب نیانداخته باشد.
آنتوان دو سنت اگزوپری
” آنتوان دو سنت اگزوپری” نویسنده ی این قصه، فرزند یک اشراف‌زاده فرانسوی بود. او طی خدمت سربازی‌اش آموزش خلبانی دید و از همان موقع شیفته پرواز شد. ” هوانورد ” ؛ نخستین رمان این نویسنده هم با واسطه و بی واسطه به شغل اصلی اگزوپری اختصاص دارد؛ چنان چون شازده کوچولو که از زبان یک خلبان روایت می شود. در جریان جنگ جهانی دوم و پس از اشغال فرانسه، سنت اگزوپری به آمریکا پناه برد، اما هرگز نتوانست خودش را با شیوه زندگی آمریکایی تطبیق دهد. تذکره نویسان این طور نوشته اند که این نویسنده در حادثه ای مشابه آنچه روایتش را در کتاب شرح داده؛ در صحرایی بی آب و قوت گرفتار آمده. این طور می نماید که حادثه ی خراب شدن هواپیما و دوری از وطن در هنگام جنگ جهانی و همچنین روابط عاشقانه ی خصوصی زندگی اش، سبب ساز نگارش قصه ای شده که از همان اولین بار به چاپ رسیدن محبوب مردمان دنیا شده و به بسیاری از زبان های زنده ی دنیا برگردانده شده است.
داستان، سرگذشت شاهزاده‌ای کوچک‌اندام، با چشمانی هشیار و تخیلی سرشار است. موجودی که از سیاره‌ای دور به زمین ما سفر کرده. کاراکتری آمده از ناکجا با مشخصه های ” پری ” در ادبیات و ترانه ی کلاسیک ما. هم او که سیر آفاق و انفس کرده اما هنوز در اندیشه گلی است که در سیاره‌ای دگر تنها مانده. او که در سفری شگرف و غافل به دنیای ما آمده، همه چیز را با بهت و حیرت می‌نگرد و شیوه ی زندگی آدمیان را دور از روال عقل سلیم باز می شناسد.
حیرت “شازده کوچولو” از این است که ساکنان زمین به ارزش نعمت زندگی پی نبرده‌اند. او دریغ می‌خورد که آدمی از غریزه و احساس طبیعی خود دور افتاده و به جای گوهر ناب زندگی به عدد و رقم و قانون و قرارداد بی پایه روی آورده است.
اگزوپری در این کتاب از روح و روان زلال انسان گفته و عاشقانه زیستن را ستوده است. وی با ارائه ی کاراکترهایی به یادماندنی، از بلاهت زندگی شهری گفته و دنیایی که با ترجمه ی احمد شاملو در میان فارسی زبان ها به ” دنیای آدم بزرگ ها ” شهره شده است. دنیایی اسیر عدد و رقم و سردرگم در میان دلخوشی های کم عمق.
شازده کوچولو برای راوی خسته و از خانه جامانده ی داستان، از آدم هایی قصه می کند که هر یک به کاری مشغولند و در راه این اشتغال از اصل زیستن جامانده اند و در غفلت و دوری از غریزه و اصالت وجودی شان روزگار می گذرانند.
او از آدمی می گوید که از ” تصاحب ” لذت می برد؛ دیگری که از ” اکتشاف زمین ” خرسند می شود؛ آدمی که اسیر ” قانون” فرسوده شده و خودستایی که دربه در پیدا کردن ” بنده ” است.
نگاه اگزوپری به زندگی آدمیزاد بر روی زمین آنقدر باورپذیر است که این قصه در عین سورئال بودن و دوری جستن از حوادث واقع، به گونه ای واقعی ترین قصه ی تاریخ شده؛ چه، کاراکترهایی از این دست؛ از جانبی از قماش مردمان کوچه و بازارند و از جانبی دیگر، نمونه های راستین ارباب قدرت و سیاستی که همه به وفور در هیاهوی زندگی پیدا می شوند.
شازده کوچولو همچنین از مار و روباهی می گوید که بسیار بهتر از آدم ها زندگی می کنند. هم آنها که با درک درست از مرگ و زندگی و عشق و رفاقت در واقع یادآور خلق و خوی اصیل انسان( یه عنوان نمونه ای از موجود زنده ) هستند که شوربختانه در هیاهوی شهر گم شده است.
شاید همین باورپذیر بودن و با دنیای همه ی آدمیان ( از پیر و جوان ) ارتباط برقرار کردن بوده باشد که باعث شده تا این کتاب در میان بیشینه ی مردم دنیا محبوب باشد و فارغ از ترجمه های بازاری فراوان و بازی های تبلیغاتی – که معمولا در محدوده ی یک زبان و یک حیطه ی جغرافیایی باقی می مانند – در تمام دنیا طرفدار داشته باشد.
شازده کوچولو، تاکنون به یکصد و پنجاه زبان ترجمه شده و در بعضی از زبان‌ها هم چندین ترجمه ی متفاوت از این کتاب به بازار آمده. طبق یک نظر‌‌سنجی که در سال ۱۹۹۹ در فرانسه به عمل آمد و در روزنامه پاریزین به چاپ رسید، شازده کوچولو محبوب‌ترین کتاب مردم در قرن بیستم بوده و از این رو “کتاب قرن” نام گرفته است. همان طور که پیش‌تر هم اشاره‌اش رفت، این کتاب که در سال ۱۹۴۳ به چاپ رسیده بود؛ امسال هفتاد ساله شد.
این کتاب همچنین ترجمه‌های متعددی به زبان فارسی دارد که در این میان ترجمه‌های احمد شاملو (وی نام مسافر کوچولو را برای ترجمه‌اش بگزید)، محمد قاضی و ابوالحسن نجفی بیشتر از بقیه محبوب خوانندگان فارسی زبان شده‌اند.
همچنین احمد شاملو در سال ۱۳۵۹ نوار صوتی داستان مسافر کوچولو (شاهزاده کوچولو) را همراه با کتاب و با موسیقی گوستاو مالر منتشر کرد تا این قصه خواهی نخواهی یکی از لالایی‌های بچه‌های نسل بعد از انقلاب لقب بگیرد و به گونه‌ای در شریان فکری جامعه نفوذ کند.
