خبرنامه خلیج فارس تازه ترین مقالات و اخبار سیاسی، فرهنگی، هنری و اقتصادی
آژانس بین المللی انرژی اتمی طی چهارمین گزارش ماهانه پیرامون نحوه عملکرد ایران در چارچوب تعهدات « طرح اقدام مشترک»، ضمن تائید همکاری در پاره‌ای زمینه‌ها، از جمله کاهش ذخیره اورانیوم با غنای ۲۰ در صد از ۲۳۵ کیلوگرم به ۳۸.۴ کیلوگرم، مراتب نگرانی خود را در مورد اقدام ایران نسبت به تلاش برای ساخت کلاهک اتمی قابل نصب بر روی موشک ابراز داشته است.حتی در صورت انجام آزمایش اتمی، یک کشور تنها زمانی به عنوان یک قدرت نظامی اتمی شناخته می‌شود که وسیله حمل و پرتاب آنرا در اختیار داشته باشد.
حمل بمب اتمی متعارفی و پرتاب آن (و نه گلوله های اتمی با مواد ضعیف شده)، یا وسیله هواپیما‌های نظامی دور پرواز و یا موشک‌های بالستیک صورت می‌گیرد. ایران فاقد هواپیمای قادر به حمل بمب اتمی است ولی در صورت موفقیت طراحی برای نصب بمب اتمی (به دلیل دارا بودن قطر زیاد بمب) بروی دماغه باریک موشک شهاب، ظرفیت لازم برای حمل بمب و تبدیل شدن به یک قدرت اتمی بازدارنده را خواهد داشت. علاوه بر موضوع کلاهک اتمی، نکته بسیار حائز اهمیت دیگر در گزارش تازه آژانس، پذیرفتن تلویحی آزمایش شلیک نوترنی (در پارچین) توسط ایران، به‌منظور ساخت ماشه بمب اتمی است.
از سال ۲۰۰۸ تاکنون این نخستین بار است که ایران در مورد فعالیت‌های اتمی دارای ابعاد نظامی خود اطلاعاتی در اختیار آژانس قرار می‌دهد.
گزارش‌های ماهانه آژانس از زمان اجرای «طرح اقدام مشترک» در ۲۰ ژانویه سال جاری میلادی، به طور مرتب انتشار یافته و در آن موارد همکاری‌های تازه ایران و آژانس، با هدف رفع ابهام پیرامون فعالیت‌های گذشته اتمی ایران منظور شده است.
آژانس بین المللی انرژی اتمی در گزارش تازه انتشار یافته از ایران خواسته که در خصوص تمام ابعاد اعلام نشده فعالیت‌های هسته‌ای ایران که میتواند دارای جنبه‌های نظامی باشد، به‌طور کامل همکاری کند.
دسترسی به پایگاه‌ها، بازرسی از مراکز نظامی، مصاحبه با افراد فنی و مدیران دست در کار فعالیت‌های اتمی دارای ابعاد نظامی، دسترسی به تجهیزات و قطعات انبار شده، بازدید از مراکز تولید و نصب سانتریفوژها، دسترسی به اسناد و مدارک و مستندات مربوط به طراحی تجهیزات و اطلاعات مربوط به واردات مواد خام ( کیک زرد)، تنها بخشی از درخواست‌های برنیامده آژانس به‌شمار می‌روند.
به این ترتیب، حتی در صورت تکمیل برنامه همکاری‌های پنج بندی ۲۰ ماه مه ایران با آژانس که قرار است تا ماه اوت تکمیل شود، رفع کامل ابهام‌های آژانس پیرامون اقدامات اتمی مشکوک به داشتن ابعاد نظامی در ایران، و در نتیجه عادی شدن مناسبات ایران و آژانس، در بهترین شرایط به چند سال زمان نیاز خواهد داشت.
جزییات در خواست‌های آژانس در این زمینه در قطعنامه ماه سپتامبر سال ۲۰۱۲ ( و قطعنامه سال ۲۰۱۱ ) شورای حکام درج شده است.
شلیک زمانبندی شده نوترنی به توده قابل انفجار(اورانیوم غنی شده با غلظت بالاتر از ۹۰ در
صد و یا پلوتونیوم ۲۳۹)، برای آغاز واکنش زنجیره‌ای و انفجار هسته‌ای یک فرایند متعارفی و لازم است. وسیله شلیک نوترونی را چاشنی انفجاری و یا در حالت تکمیل شده ماشه اتمی می‌خوانند.
به دلیل قدرت انفجاری بالا، از این ابزار میتوان برای منفجر ساختن توده‌های رقیق شده انفجاری، درساخت معدن، ساخت تونل و یا ایجاد حفره‌های بزرگ برای سد سازی نیز استفاده کرد. اما، زمینه این گونه استفاده‌های غیر‌متعارف از مواد انفجاری اتمی خطرناک و بسیار نادر است.
جمهوری اسلامی ایران بعد از سال‌ها مقاومت و انکار تلاش برای ساختن ماشه بمب اتمی، بر اساس تازه ترین گزارش ماهانه آژانس، برای نخستین بار به دادن اطلاعاتی در این مورد اقدام کرده است.
در بند (بی) گزارش آژانس، و بخش مربوط به «همکاری های انجام نشده»، قید شده که «ایران اطلاعات و توضیحاتی پیرامون نیاز و یا کاربری و ساخت چاشنی‌های انفجاری به آژانس ارائه کرده است.»
در بند های ۵۵ تا ۵۹ گزارش، توضیحات بیشتری در این زمینه داده شده و در بند ۵۵ گزارش به توافق هفت بندی ماه فوریه ایران و آژانس در مورد دادن توضیحات پیرامون «نیازایران به تولید ماشه انفجاری ( بریج وایر) اشاره شده است.
اگر چه در گزارش آژانس جزئیات اطلاعات ارائه شده از سوی ایران در مورد ساخت ماشه اتمی و مبادرت به انجام انفجار با قدرت بالا دیده نمی‌‌شود، پذیرفتن تلویحی اصل موضوع در هر حال دارای اهمیت قابل ملاحظه است.
ایران به ظاهرگفته که ساخت چاشنی و انجام این انفجارها به دلایل غیر نظامی صورت گرفته است. آژانس در گزارش تازه مدعی است که اطلاعات دریافتی در دست ارزیابی است و هنوز این ارزیابی نهایی نشده که این گونه برخورد با در نظر گرفتن رویه‌های گذشته،تا حدودی مصالحه کارانه به نوبه خود نشانه امیدواری آژانس به دریافت اطلاعات بیشتر در جریان همکاری های آینده با ایران است.
در بند ۹ و ۵۸ گزارش، آژانس با احتیاط کامل و داشتن قصد آشکار مماشات با جمهوری اسلامی، از موضوع توافق برای دریافت اطلاعات بیشتر پیرامون «ادعای ایران به آغاز کار بر روی مواد منفجره قوی و سریع به دلیل نیاز های غیر نظامی» یاد کرده و خواستار دریافت اطلاعات بیشتر در این زمینه از جمله مقالات منتشره مربوط شده است.
در بخش‌های انتهایی گزارش، موضوع قدیمی و همچنان مورد درخواست آژانس برای بازرسی محل به‌خصوصی در مهمات‌سازی پارچین مورد تاکید قرار گرفته است.
به علاوه در بند ۵۹ گزارش ضرورت دریافت اطلاعات در مورد کارشناسان خارجی (از جمله ویاچسلاو دانیلنکو ، طراح و سازنده اوکراینی کپسولی که در انتهای دهه نود به منظور انجام آزمایش نوترونی در ماشین سازی ساخته و به پارچین حمل شده) اشاره شده است.
گزارش تازه آژانس پیرامون اجرای «طرح اقدام مشترک» و همچنین فعالیت‌های اتمی مشکوک به داشتن ابعاد نظامی جمهوری اسلامی، حاکی از پیشرفت در بعضی زمینه‌ها و ادامه سیاست گروگان‌گیری مذاکرات فنی در زمینه های دیگر، تا به نتیجه رسیدن مذاکرات سیاسی ایران با گروه ۵+۱ است.
پذیرفتن کار بر روی ساخت ماشه اتمی، و متعاقب آن، دادن اجازه بازدید از پارچین، بدون تردید میتواند مسیر عادی سازی مناسبات آینده ایران با آژانس را هموار و سرعت لغو تحریم‌ها را افزایش دهد.
