خبرنامه خلیج فارس تازه ترین مقالات و اخبار سیاسی، فرهنگی، هنری و اقتصادی
پایان ولایت مرگ و قهر حزب‌الله
علیرضا نوری‌زاده نویسنده و روزنامه‌‌نگار
جمعه ۹ آذر ۱۴۰۳ برابر با ۲۹ نُوامبر ۲۰۲۴ ۸:۰۰
وقتی نوشتم ققنوس لبنان از خاکسترش برمی‌خیزد، مطمئن بودم که خیلی زود این تحول را شاهد خواهیم بود. به قول میشل ابوجوده، سرمقاله‌نویس النهار، لبنان به‌نوعی مینیاتور یا «منمنمه» ایران است: هر دو سرزمین، یکی بند انگشت کوچک دیگری. ساحل بیروت مثل ساحل دریای مازندران و خلیج همیشه فارس و دریای عمان در سال‌های برکت و آرامش و آزادی، سرشار از سرود بود و زیبایی؛ «روشه» را پیاده که می‌رفتی، از پیاده‌روی هتل فنیسیا تا دامنه منطقه ویلاهای جونیه، حس می‌کردی از چالوس راه افتاده‌ای و به نوشهر می‌رسی، یا بامدادان عسلویه را وداع کرده‌ای که شب در بوشهر پنجه در آسمان بزنی.
چه بسیار شب‌ها بر پشت‌بامی در کوچه عدلیه مشهد یا کوکبیه امیریه تهران، حس می‌کردم چقدر آسمان و ستارگان اینجا به شب ستارگان بیروت و صیدا شبیه‌اند.
کاروان نظامی‌های لبنانی به سوی جنوب حرکت می‌کنند. در دو سوی خیابان‌های مملو از انسان و ویرانه ساختمان‌هایی که روزی زیبا بودند، مردم و به‌ویژه کودکان آواز می‌خوانند و کف می‌زنند. یک گروه کوچک حزب‌الله تا لب به شعار می‌گشاید، با شعار «لبنان جاویدان» ساکت می‌شود. حتی یک تن مجال ندارد شعارهای حزب‌الله را تکرار کند. «الموت لأمریکا و إسرائیل» جایش را به «زنده‌باد لبنان» داده است.
به خود می‌گویم: ماندی و بیداری و احیای لبنان را هم دیدی. مطمئن باش می‌مانی و بیداری احیای خانه پدری را هم خواهی دید و شعار «چو ایران نباشد» را در پیاده‌روهای شهرت خواهی شنید.
در سال‌های درد در ایران، سر آزادگان و نویسندگان و روزنامه‌نگاران را بریدند و در لبنان سرشناسان عرصه سیاست را با گلوله‌های نوکران مقام ولایت خاموش کردند. ابراهیم زال‌زاده و مختاری و پوینده را که کشتند و سینه داریوش و پروانه را که شکافتند، به اشک‌های بیروت می‌نگریستم که رفیق حریری و سمیر قصیر و جبران توینی‌اش را حزب‌الله و حاکم دمشق و قاسم سلیمانی به قتل رسانده بودند.
جبران توینی فقط یک دوست لبنانی و همکار روزنامه‌نویس نبود. او پسر مردی بود که نامش بیش از نیم قرن در جهان مطبوعات عرب، صدرنشین بود. در واقع غسان توینی، مدیر «النهار» و صاحب مکتب روزنامه‌نگاری بی‌عقده و بی‌کینه و آزاد در منطقه، کسی بود از تیره زنده‌یاد سناتور عباس مسعودی، مدیر و بنیان‌گذار موسسه اطلاعات و زنده‌نام دکتر مصطفی مصباح‌زاده، مدیر و موسس کیهان. النهار نیز همان جایگاهی را داشت که اطلاعات و کیهان قبل از انقلاب خمینی داشتند و چون دانشگاهی بود که صدها فارغ‌التحصیل بیرون داده بود که سلسله‌شان از میشل ابوجوده تا جبران توینی ادامه داشت.
او و سعد الحریری، شریک سیاسی‌اش، به همراه شمار دیگری از شخصیت‌هایی که هدف ماشین ترور رژیم جنایتکار مثلث مرگ بودند، به‌ناچار خارج لبنان زندگی می‌کردند اما جبران بعدازظهر یکشنبه‌ای، پس از شرکت در مراسم تجلیل از پدرش که فرانسوی‌ها در پاریس برگزار کرده بودند، به فرودگاه رفت و با اولین هواپیما به بیروت بازگشت.
غسان توینی در گفت‌وگو با ژیزل خوری، همسر سمیر قصیر که چند ماه قبل به قتل رسیده بود، توضیح داد که جبران برای شرکت در جلسه ویژه روز سه‌شنبه پارلمان تصمیم به بازگشت به بیروت گرفت. قرار بود دتلف مهلیس دوشنبه گزارش خود درباره قتل رفیق‌الحریری را به کوفی عنان، دبیرکل سازمان ملل، تسلیم کند تا پارلمان لبنان روز سه‌شنبه در پرتو محتویات این گزارش، تصمیم‌های مهمی بگیرد. بنابراین جبران که در جریان انتفاضه مردم لبنان پس از قتل رفیق‌الحریری علیه سوری‌ها وحزب‌الله نقش رهبری داشت، مصمم شد به بیروت بازگردد.
او از همان لحظه ورود زیر نظر بود و بامداد دوشنبه زمانی که به سوی پارلمان می‌رفت، در جاده کوهستانی که از خانه‌اش تا بلوار ساحلی بیروت ادامه داشت، طعمه بمب‌هایی شد که در یک اتومبیل متوقف‌شده کنار جاده کار گذاشته بودند. جبران تکه‌تکه شد. همسر او که خود نویسنده‌ای در النهار است، دوقلوهای دوساله‌اش و دو فرزندی که از همسر اولش داشت، در کنار پدر پیرش و میلیون‌ها لبنانی و عرب در مرگ او گریستند.
تصاویرش بیروت را زیر سایه خود گرفت. نماینده سوریه در سازمان ملل گفته بود «حالا هر… در لبنان بمیرد، کمیسیون تحقیق تشکیل می‌دهند». غسان توینی در حالی که بر بالای جنازه فرزندش، از لبنانی‌ها می‌خواست متحد شوند و کینه و بغض را کنار بگذارند، تاکید کرد علیه فیصل‌المقداد، نماینده سوریه، شکایتی را در دادگاه‌های آمریکا دنبال خواهد کرد.
در سوگ جبران، مقالات تکان‌دهنده‌ای در چهار گوشه جهان منتشر شد. تیتر بزرگ النهار حکایت از آن داشت که «جبران به شهادت رسید اما النهار ادامه دارد». تصویر خروس که علامت ویژه النهار است، با چشمان گریان چند روزی در مطبوعات عرب به چاپ رسید. ولید جنبلاط که می‌دانست خود او اکنون در صدر هدف‌های رژیم مثلث مرگ قرار دارد، از بشارالاسد به‌عنوان مریض یاد کرد و گفت که این مرد بیمار باید برود. تا او بر سر حکومت است، لبنان روی خوش نخواهد دید.
غسان توینی و فرزند شهیدش جبران از طایفه ارتدوکس‌های لبنان بودند. جبران آخرین فرزند غسان توینی بود. پدر مطبوعات لبنان پیش از این در سوگ دخترش و سپس پسر کوچکش و آن‌گاه در سوگ نادیه، همسرش که خواهر مروان حماده، دولتمرد دروزی لبنان بود، داغ سنگینی متحمل شده بود و حالا سر بر تابوت جبران نازنینش می‌گذاشت که بمب‌های کین و نفرت رژیم بعثی سوریه قامت بلند و چهره زیبایش را به آتش کشیده بودند.
دیروز فرزندان جبران و همسرش در پیاده‌رو جلو النهار در کنار بیروتی‌ها، رفتن ارتش به جنوب را با اشک و لبخند جشن گرفتند. حزب‌الله با دادن سه هزار تلفات، ویرانی هزار و ۱۰۰ مرکز و دفتر و پناهگاه و انبار زیرزمینی، به علی لاریجانی که به لبنان رفته بود، به‌صراحت یادآور شد که اخوی دیگر جان و جهان نداریم. مرگ کاشتیم و حالا مرگ درو می‌کنیم.
«ولی فقیه» در توهماتش، گردان‌های حیفا و تل‌آویو تشکیل می‌دهد و بسیجش قرار است با کمک زعفر جنی و غایب هزار ساله پر بزند و اسرائیل را نابود کند. آیا کسی نیست به این مرد بگوید که گوش کن رئیس پارلمانت چه می‌گوید! ۸۶ ساله مردی که هنوز در فکر مرگ و سلاح هسته‌ای است. بیروت اما حسابش را جدا می‌کند. سوریه هم. هنوز آتش‌بس لبنان برقرار نشده، مخالفانش دوباره ضربات سنگینی بر گرده او در حلب و حما وارد کرده‌اند و اسرائیل معابر بین سوریه و لبنان را ویران کرده است و تاکید می‌کند حتی به یک تفنگ حسن‌موسی از سوریه اجازه ورود به لبنان نخواهد داد.
سرانجام بعد از ۱۳ ماه جنگ و ویرانی بیهوده، با تلاش‌های آمریکا، فرانسه، اتحادیه اروپا، سعودی، مصر و قطر آتش‌بس در لبنان برقرار شد. حزب‌الله مدعی بود می‌جنگد تا در غزه آتش‌بس برقرار شود. نه آتش‌بسی در غزه پا گرفت و نه حزب برای اربابش در چهاراه آذربایجان «فتح الفتوحی» عرضه کرد.
بندهای طرح آتش‌بس همه به نفع اسرائیل و علیه مصالح حزب‌الله تحریر شد و به مرحله اجرا در ۱۲ بند رسید.
۱ــ اسرائیل و لبنان از ساعت ۴ صبح (به وقت اسرائیل/به وقت اروپای شرقی) ۲۷ نوامبر ۲۰۲۴، بر اساس تعهداتی که در زیر شرح داده شده است، توقف درگیری‌ها را اجرا خواهند کرد.
۲ــ از ساعت ساعت ۴ صبح (به وقت اسرائیل/به وقت اروپای شرقی) ۲۷ نوامبر ۲۰۲۴، دولت لبنان از اجرای هرگونه عملیات حزب‌الله و سایر گروه‌های مسلح در خاک لبنان جلوگیری می‌کند.
۳ــ اسرائیل و لبنان قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد را برای دستیابی به صلح و امنیت پایدار به رسمیت می‌شناسند و متعهد می‌شوند در جهت اجرای کامل و بدون نقض آن گام بردارند.
۴ــ این تعهدات نه اسرائیل و نه لبنان را از اعمال حق ذاتی برای دفاع از خود، مطابق با قوانین بین‌المللی، باز نمی‌دارد.
۵ــ بدون لطمه به نیروهای موقت سازمان ملل متحد در لبنان (یونیفیل) و مسئولیت‌های آن یا تعهدات مندرج در قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد و قطعنامه‌های قبلی آن، حضور نیروهای نظامی، زیرساخت‌ها و تسلیحات مستقر در منطقه لیتانی جنوبی به نیروهای رسمی نظامی و امنیتی لبنان محدود خواهند شد.
۶ــ مطابق قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد و قطعنامه‌های قبلی آن و برای جلوگیری از استقرار مجدد و تسلیح گروه‌های مسلح غیردولتی در لبنان، هرگونه فروش یا عرضه سلاح و تجهیزات مربوطه به لبنان مشمول مقررات و کنترل دولت لبنان خواهد بود. علاوه بر این، تولید تمام تسلیحات و تجهیزات مربوطه در لبنان تابع مقررات و کنترل دولت لبنان خواهد بود.
۷ــ برای اجرای قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد و پس از شروع توقف مخاصمات مطابق بند ۱، دولت لبنان کلیه اختیارات لازم از جمله آزادی حرکت را به نیروهای رسمی نظامی و امنیتی لبنان اعطا خواهد کرد و آن‌ها را طبق قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد و قطعنامه‌های قبلی آن هدایت می‌کند تا موارد زیر را انجام دهند:
ــ نظارت و جلوگیری از ورود غیرمجاز سلاح و تجهیزات مربوطه به تمام نقاط لبنان از جمله تمام گذرگاه‌های مرزی و همچنین جلوگیری از تولید غیرمجاز سلاح و تجهیزات مربوطه در داخل لبنان
ــ با شروع از منطقه لیتانی جنوبی، کلیه تاسیسات غیرمجاز مربوط به تولید سلاح و تجهیزات مربوطه برچیده و از ایجاد چنین تاسیساتی در آینده جلوگیری می‌شود
ــ با شروع از منطقه لیتانی جنوبی، دولت لبنان تمام زیرساخت‌ها و سایت‌های نظامی را برمی‌چیند و تمام سلاح‌های غیرمجاز را که بر خلاف این تعهدات‌اند، مصادره می‌کند
۸ــ ایالات متحده و فرانسه قصد دارند در کمیته فنی نظامی برای لبنان (MTC4L) کار کنند تا امکان استقرار همه‌جانبه ارتش ۱۰ هزار نفری لبنان را در جنوب این کشور در اسرع وقت فراهم کنند. علاوه بر این، ایالات متحده و فرانسه قصد دارند به منظور حمایت مناسب از ارتش لبنان، برای دستیابی به این هدف و ارتقای توانایی‌های آن با جامعه بین‌المللی همکاری کنند.
۹ــ پس از توقف مخاصمات مطابق بند ۱ و بدون لطمه به نیروهای یونیفل، ماموریت و مسئولیت‌های آن‌ها بر اساس قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد و قطعنامه‌های قبلی آن، اسرائیل و لبنان با هماهنگی نیروهای یونیفل مجددا تنظیم خواهند شد و سازوکاری سه جانبه را تقویت می‌کند. نیروهای مکانیزه یونیفل را ایالات متحده میزبانی می‌کند و با مشارکت فرانسه هدایت خواهند شد و بر اجرای این تعهدات نظارت، راستی‌آزمایی و کمک خواهند کرد.
اسرائیل و لبنان با سازوکار فوق همکاری خواهند کرد و امنیت کارگرانشان را تضمین خواهند کرد.
این سازوکار با کمیته فنی نظامی لبنان (MTC4L) همکاری خواهد کرد تا توانایی‌های ارتش لبنان را افزایش دهد و به آن آموزش دهد تا سایت‌ها و زیرساخت‌های غیرمجاز رو و زیر زمین را بازرسی کند و از بین ببرد، سلاح‌های غیرمجاز را مصادره کند و از حضور غیرمجاز جلوگیری کند. علاوه بر این سازوکار، یونیفل به کارش مطابق با ماموریت خود ادامه خواهد داد، از جمله حمایت از تلا‌ش‌ها از طریق نقش هماهنگ‌کننده برای افزایش اثربخشی این سازوکار.
۱۰ــ اسرائیل و لبنان هرگونه نقض ادعایی را به سازوکار و نیروهای یونیفل گزارش خواهند کرد، بدون اینکه به حقوق آن‌ها برای ارتباط مستقیم با شورای امنیت سازمان ملل لطمه‌ای وارد شود.
۱۱ــ لبنان با شروع توقف مخاصمات مطابق بند ۱، نیروهای رسمی نظامی و امنیتی خود را در امتداد تمام مرزها و تمام گذرگاه‌های زمینی، هوایی و دریایی تنظیم‌شده و غیرقانونی مستقر خواهد کرد. علاوه بر این، نیروهای مسلح لبنان نیروهایشان را مستقر خواهد کرد و در تمام جاده‌ها و پل‌ها در امتداد خطی که منطقه لیتانی جنوبی را مشخص می‌کند، ایست‌بازرسی‌هایی ایجاد می‌کنند.
۱۲ــ اسرائیل به‌تدریج نیروهایش را از جنوب خط آبی خارج خواهد کرد و به موازات آن، نیروهای مسلح لبنان نیز نیروهایش را در مکان‌های مشخص‌شده در طرح ضمیمه استقرار ارتش لبنان مستقر و اجرای تعهدات در چارچوب این تعهدات را آغاز خواهند کرد.
برای لبنان که حاکمیتش، دانشگاه‌هایش، ییلاق‌ها و ساحلش، صدای فیروز و جولیا پطرسش، النهار و جونیه‌اش، صیدا و صورش ۴۵ سال مصادره شده بود، این تازه اول عشق است. ققنوس جان می‌گیرد و لبنان آزادی و رهایی را تجربه خواهد کرد.
