اعلام کنارهگیری ناگهانی مایکل فلین از پست مشاور امنیت ملی کاخ سفید، دونالد ترامپ را از حضور مردی کنار خود محروم ساخت که میتوانست نقش کیسینجر در دولت نیکسون را ایفا کند- مشارکت سیاسی تاریخسازی که پایان جنگ ویتنام را معماری و ورود چین کمونیست را به جامعه جهانی ممکن ساخت.
مایکل فلین از جمله معدود دستیاران مورد اعتماد ترامپ بود که همکاری خود را با او در جریان رقابتهای انتخاباتی آغاز کرد و بعد از پیروزی در انتخابات، نقش موثری در برگزیدن اعضای دولت و همکاران اجرایی رییس جمهوری تازه داشت.
استعفای فلین نامنتظره بود
طی ۴۸ ساعت نخست پس از اعلام کنارهگیری مایکل فلین، منابع متعدد خبری و تحلیلی در آمریکا، از جمله «واشنگتن فری بیکن The Washington Free Beacon» که یک رسانه اینترتنی محافظهکار سیاسی- امنیتی با ارتباطات نزدیک در کنگره و نزد مسئولان اجرایی است، همچنین «سیکر The Saker» در ایالت فلوریدا با گرایشهای روشن در امور امنیتی، و اطلاعات دست اول در امور داخلی روسیه، از وجود عوامل پنهان برای کنار گذاشتن فلین از ترکیب همکاران سیاست خارجی ترامپ گزارش دادند.
فری بیکن در این رابطه، «نومحافظهکاران» آمریکا را پشت سر توطئه حذف فلین معرفی کرد در حالی که حزب دمکرات نیز که نسبت به حفظ توافق اتمی به عنوان شاهبیت موفقیتهای اوباما در عرصه سیاست خارجی دارای حساسیت فوق العاده است، کنار گذاشتن فلین را موفقیتی در صفوف خود تلقی میکند.
شروع برخوردها
ترامپ وعده داده بود علیه حلقههای سنتی قدرت در واشنگتن اقدام کند. در جریان انتقال دولت بخصوص بعد از انتشار گزارشهای مربوط به مداخله سرویسهای امنیتی روسیه در انتخابات رییس جمهوری به نفع ترامپ، او سازمانهای اطلاعاتی آمریکا، از جمله سازمان سیا و همچنین افبیآی را مورد انتقاد تند قرار داد و وعده کرد در مجامع اطلاعاتی آمریکا تغییرات اساسی صورت میدهد.
پنج روز بعد از ادای سوگند به عنوان چهل و پنجمین رییس جمهوری آمریکا، فری بیکن، از ۳۳ بار پذیرایی لابیگرهای جمهوری اسلامی در کاخ سفید طی حدود یک سال و اندی منتهی به پایان مهلت رییس جمهوری اوباما گزارش داد که منبع خبر را میتوان به کارکنان دولت تازه نسبت داد.
در گزارش فری بیکن، نام تریتا پارسی و حسین موسویان دیده میشد که از فرد نخست، مطابق لیست بازدیدکنندگان کاخ سفید، ۳۳ بار و از موسویان در دو نوبت پذیرایی شده بود.
طرفهای اصلی پذیرایی از موسویان و تریتا پارسی، بنیامین رودز، یکی از مشاوران ارشد امنیت ملی و نطقنویس جوان اوباما بود که مسئولیت فروش تبلیغاتی توافق اتمی با ایران (برجام) به رسانهها و اعضای کنگره آمریکا را بر عهده داشت.
رودز فارغالتحصیل دانشگاه نیویورک، که با موسسه تحقیقاتی معتبر «وودرو ویلسونWoodrow Wilson» در واشنگتن همکاری داشت، بعد از حادثه تروریستی یازده سپتامبر ۲۰۰۱ نیویورک (دولت جرج بوش پسر) بنا به خواسته نومحافظهکاران گزارشی در این مورد تهیه کرد.
فلین میتوانست نقش کیسنجر را در دولت نیکسون برای دولت ترامپ بازی کند Reuters©
نومحافظهکاران و جرج بوش با پرزیدنت ترامپ مخالفاند و در مورد روسیه و اعمال تحریمها علیه آن کشور نیز با دولت اوباما نقطه نظرهای مشترک دارند.
مایکل فلین موافق لغو تحریمها علیه روسیه و به شدت پشتیبان اعمال فشارهای بیشتر علیه جمهوری اسلامی است، و در مورد توافق اتمی با ایران، همسو با دونالد ترامپ فکر میکند.
رویداد با اهمیت روزهای فوقالعاده خبرساز اخیر در واشنگتن، همزمانی کنارهگیری فلین با سفر با اهمیت نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل به آمریکا است. در غیاب فلین، ترامپ تا حدودی منزوی و ناگزیر تحت تاثیر بیشتر مایک پنس معاون رییس جمهوری و ژنرال متیس وزیر دفاع خود قرار خواهد گرفت.
روز بعد از کنارهگیری مایکل فلین، خبرگزاری ایرنا، متعلق به دولت، با حذف زاویه توافق اتمی ایران و هر نوع اشاره به نام یا نقش بن رودز، ترجمه فارسی قسمتهای دستچین شدهای از گزارش فری بیکن و تحرکات پنهان و منجر به کنارهگیری فلین را منتشر ساخت.
واکنشهای روسیه
ماجرای فلین با انتشار گزارشهایی درز کرده به رسانهها پیرامون ملاقات و گفتگوهای او و سفیر روسیه در واشنگتن پیش از تشکیل دولت ترامپ و مذاکره پیرامون لغو تحریمها علیه روسیه آغاز شد. روسیه پیشتر متهم به مداخله در انتخابات آمریکا به نفع ترامپ شده بود.
روز سه شنبه، ۱۴ فوریه، روزنامه نیویورک تایمز که در جریان مبارزات انتخاباتی اخیر آمریکا در مقابل ترامپ قرار گرفته بود، طی گزارش تازهای از قول چهار نفر کارکنان دولتی سابق و کنونی که نام آنها منتشر نشده، مدعی تماسهایی بین فلین و ماموران اطلاعاتی روسیه شد.
این گزارش مدعی است گفتگوهای فلین و افسران اطلاعاتی روسیه از یک سال پیش از انتخابات نوامبر گذشته انجام و وسیله مجامع اطلاعاتی آمریکا، از جمله سیا ضبط شدهاند.
نیویورک تایمز پیشتر روسیه را متهم ساخته بود که ایمیلهای رهبران حزب دمکرات را باز و به نفع ترامپ مفاد تعدادی از آنها را منتشر ساخته است.
در این رابطه دیمیتری پسکوف، سخنگوی کاخ کرملین، ضمن رد اتهامات نیویورک تایمز اظهار داشت: «گزارشهای بدون نام در روزنامهها را نباید پذیرفت.»
بنا بر گزارش خبرگزاری تاس، که خبرگزاری رویترز متن آن را روز چهارشنبه منتشر ساخت، سخنگوی سرویس جاسوسی خارجی روسیه، گزارش نیو یورک تایمز را «ادعای بی اساس» خواند.
در همان روز ماریا زاخاروف، سخنگوی وزارت خارجه روسیه منکر هرگونه «تماس نامناسب بین نمایندگان ترامپ و ماموران اطلاعاتی روسیه» شد.
واکنشهای متوالی و متنوع روسیه که طی آن پوتین هم به رد ادعاهای مطرح شده پرداخت، نشانه نارضایتی عمیق کرملین از تحولاتی است که میتواند دست کم در کوتاهمدت بر روند عادیسازی مناسبات کرملین و کاخ سفید تاثیر منفی بگذارد.
خوشحالی زودهنگام تهران
با توجه به ابراز مخالفتهای تند فلین با توافق اتمی و معرفی جمهوری اسلامی در کتاب تازه خود (صحنه نبرد) به عنوان «دشمن سهمگین که باید با آن به عنوان بخشی از افراطگرایی اسلامی در منطقه جنگید»، حکومت مذهبی تهران شاید در ابتدا کنار رفتن او را از کاخ سفید به فال نیک بگیرد.
بنا بر گزارشی که فری بیکن پیشتر از قول یکی از اعضای مجلس نمایندگان که درگیر پرونده اتمی ایران و طرح موضوع توافق در کنگره بوده منتشر ساخت، دولت اوباما، نگران از اینکه فلین با رفتن به کاخ سفید و دسترسی یافتن بر اسناد مذاکرات، مبادرت به افشای توافقهای محرمانه با جمهوری اسلامی کند، طرح تخریب فلین را از ماه دسامبر سال گذشته کلید زدند.
انتشار این اسناد محرمانه به دلیل طبیعت «معامله» و «بده بستان» در آن، میتواند اعتبار توافق اتمی را نه تنها در آمریکا، که نزد اصولگرایان و نظامیان ایران نیز خدشهدار سازد. کنار رفتن فلین دست کم این نگرانی را موقتا از میان برده است.
نکتهای که احساس رضایت تهران را میتواند تا حدودی کاهش دهد رشد خط دیگری است: تقویت نفوذ جیمز متیس وزیر دفاع و مایکل پنس معاون رییس جمهوری در روند شکلگیری سیاست خارجی ترامپ در قبال جمهوری اسلامی، که هر دو مخالف سرسخت حکومت مذهبی ایران و منسوب به افکار جنگطلبانه هستند.
پیش از کنارهگیری فلین از جمع همکاران ترامپ، رهبران حکومت مذهبی ایران با وجود شناخت نقطه نظرهای مخالف وی، انتظار داشتند که نزدیکی محتمل مشاور ارشد امنیت ملی کاخ سفید با کرملین بتواند به تعدیل خصومت او با دولت تهران و حتی دست یافتن به «معامله»ای با دولت ترامپ بیانجامد. در غیبت فلین از کاخ سفید، برآوردن این انتظار بسیار دشوارتر است.
ترامپ بعد از فلین
بدون تردید افشاگریهای منجر به کنارهگیری فلین، روند عادیسازی زودهنگام مناسبات واشنگتن و مسکو را خدشهدار خواهد ساخت.
شاید برنامه دیدار ترامپ با پوتین که بنا بر شواهد متعدد، برگزاری آن در کشور اسلوانی، محل تولد ملانی، بانوی اول آمریکا تدارک دیده میشد تا مدتی دچار تعویق شود.
ترامپ طی مصاحبه مطبوعاتی مشترک چهارشنبهشب با نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل، تا حدودی خارج از خط به نظر میرسید، با این وجود طی پاسخی به یک پرسش، توافق اتمی با جمهوری اسلامی را از یاد نبرد و آن را «بسیار بد» معرفی کرد.
با کنارهگیری فلین، رییس جمهوری تازه نیازمند معرفی جانشین او است که انتصاب وی بر خلاف وزیران، نیازمند تائید سنا نیست. معرفی جانشین فلین میتواند تا حدودی انزوای سیاسی ترامپ را تعدیل کند، هرچند که رییس جمهوری هنوز زیر فشارهای سنگینی قرار دارد که مخالفان وی انتظار دارند حتی به کوتاه شدن دوران قانونی دولت او بیانجامد.
در واشنگتن نبرد قدرت میان تازهواردها به کاخ سفید و گاردهای قدیمی و مراکز قدرت وارد مرحله جدیتری شده است.
رییس جمهوری آمریکا روز چهارشنبه اتهام ارتباط برخی از اعضای ستاد انتخاباتیاش با روسیه را «مزخرف» خواند و درز احتمالی اطلاعات از مراکز جاسوسی و آژانس امنیت ملی کشورش را «غیرقانونی» معرفی کرد.
در همین رابطه رییس کمیته اطلاعاتی مجلس نمایندگان آمریکا نیز در مورد افشای اطلاعات پیرامون استعفای فلین ابراز نگرانی کرده است.
رسانههای آمریکایی مخالف با ترامپ، از جمله سیانان، با استفاده از شرایط فراهم آمده در روزهای اخیر، فشارهای خود را علیه او افزایش دادهاند.
سیانان، دو روز بعد از کنارهگیری فلین گزارش داد که علاوه بر مشاور سابق امنیت ملی ترامپ، یکی دیگر از مشاوران ارشد رییس جمهوری و رییس ستاد انتخاباتی او یعنی پل مانفورت نیز با ماموران روسی در تماس بودهاند.
الی لیک، مفسر قدیمی امور امنیت ملی در رسانه معتبر بلومبرگ در همین زمینه نوشته است: «در کاخ سفید ترامپ که مناسبات راحت و فرصتطلبانهای با حقیقت دارد، بعید است که دروغ گفتن فلین به معاون رییس جمهوری آنقدر اهمیت داشته باشد که به استعفای او منجر شود.»
پرسش تازه منابع خبری مخالف ترامپ این است که رییس جمهوری از ماجرای تماس همکاران خود با ماموران روسی تا چه اندازه مطلع بوده؟
در نگاه مخالفان ترامپ پاسخ این پرسش میتواند برای او وضعیت مشابهی را فراهم سازد که پیشتر در ماجرای هتل واترگیت به کنارهگیری نیکسون از مقام ریاست جمهوری منجر شد. خروج فلین از جمع کارکنان ترامپ را شاید بتوان مرحلهی نخست از کودتای سفید در کاخ سفید تلقی کرد.